مستند نگاری ظروف سفالی گِلابه ای منقوش رنگارنگ روی زمینه سفید(موزه بنیاد تهران) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

مجموعه مؤسسه فرهنگی موزه های بنیاد تهران شامل نفیس ترین مجموعه های هنری در بخش های جداگانه است.خزانه سفال یکی از بخش های این موزه است. مجموعه مذکور یکی از کم نظیرترین مجموعه های موجود در کشور است. در این مجموعه ظروف سفالی بسیاری وجود دارد که مراکز ساخت و تاریخ ساخت آنها به درستی روشن نیست. در این پژوهش شِش نمونه از ظروف سفالی گِلابه ای منقوش رنگارنگ روی زمینه سفید واقع در خزانه موزه بنیاد تهران با سایر ظروف سفالی مجموعه های داخل و خارج کشور که مربوط به دوره اسلامی بوده و از کاوش های علمی به دست آمده، مقایسه و تاریخ گذاری شده است. اشیای موردنظر نگهداری شده در این مجموعه از حفاری های غیرمجاز به دست آمده و تا کنون هیچ گونه پژوهشی بر روی این ظروف انجام نشده است. روش این پژوهش توصیفی - تاریخی است. در آغاز، این ظروف بازشناسی، عکاسی و طراحی شده و با انجام مطالعات کتابخانه ای و مراجعه به سایت موزه های خارجی و داخلی تاریخ​گذاری شده است. عمده ترین نقوش به کاررفته بر روی این ظروف شامل شبه کتیبه های کوفی، گل های انتزاعی، درخت سرو مانند، نقش کبوتر و شانه به سر است. ترکیب های رنگی به کاررفته، ترکیب های سه تایی (قرمز، سیاه، سفید و قرمز، سیاه، سبز) و ترکیب های چهارتایی (قرمز، سیاه، سفید، سبز) است که ترکیب های چهارتایی (قرمز، سیاه، سفید، سبز) از ترکیب های رایج در ظروف موردمطالعه بوده است. همچنین این سفالینه ها از لحاظ فرمی شامل کاسه با بدنه کشیده و صاف و بشقاب تخت است پرسش های اساسی اینها هستند که ظروف گِلابه ای منقوش رنگارنگ روی زمینه سفید واقع در خزانه موزه بنیاد تهران مربوط به چه مقطع زمانی هستند و مراکز احتمالی ساخت این ظروف کجاست؟ نتایج نشانگر آن است که محل تولید این ظروف شمال و شمال شرق ایران بوده است و در طول سده های سوم تا پنجم هجری قمری تولید شده اند.