مطالعه تطبیقی پوشاک بانوان قاجار قبل و بعد از سفر ناصرالدین​ شاه به فرنگ (مطالعه موردی: لباس سنتی و لباس تجدد بانوان) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

پوشاک نمایشگر آداب و عادات مردمان یک جامعه است و از طریق ویژگی​های موجود در خود، می تواند با انسانها ارتباط برقرار کند. نوع پوشش بانوان، نحوه حضور آنان در عرصه های فرهنگی و فعالیت های اجتماعی را برمی تاباند. وقوع تحولات همه جانبه در اروپا در دوره قاجار و سفرهای ناصرالدین شاه به فرنگ و ارتباط ایران با غرب، آغازگر چالش هایی برای پوشاک بانوان قاجار شد. با این توصیف این سؤالات در ذهن ایجاد می شود که خصوصیات پوشاک بانوان به صورت لباس سنتی ایرانی، پیش از ارتباط با غرب و پس ازآن چه بوده است و روند این تغییرات، چگونه توصیف و تحلیل میشود. آنچه به عنوان هدف در روند این مقاله پیگیری می شود تطبیق و تحلیل نحوه پوشش بانوان قاجار با رویکرد به وضعیت سنت ایرانی، ورود به مرحله گذار و سپس تجدد غربی است و سرانجام روند این تغییر بررسی و تحلیل می شود. برای دستیابی به این منظور روش تحقیق به صورت کیفی (توصیفی - تحلیلی) و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات به روش تحلیل محتوایی انتخاب شده است. چارچوب نظری تحقیق بر اساس دو رویکرد سنتگرایی ایرانی و تجددگرایی غربی در قالب جامعه شناسی است. شناخت وضعیت گذار، در این میان ضروری به نظر می رسد. منابع تحقیق از راه مطالعات در کتابخانه و اینترنت تأمین شده است. نتایج حاصل از این مقاله، بررسی لباس بانوان قاجار را در سه بخش سرپوش، تنپوش و پاپوش در دو محور اندرونی و بیرونی نشان می​دهد. پوشاک در سه دوره سنت، گذار و تجدد غربی در بازه زمانی ابتدا تا انتهای دوره قاجار مورد بررسی و سپس تحلیل قرارگرفته است. در تحقیقات مشخص گردید که تنپوش و پاپوش اندرونی در دوره گذار و پوشاک بیرونی در دوره تجدد غربی دچار تغییرات شده است. با شناخت و تحلیل پوشاک بانوان قاجاری، درک تحولات در لباس​های امروزی بر خواننده هموار می​شود.