مطالعه تطبیقی ساختار طرح لچک و ترنج قالی های جمهوری آذربایجان و قشقایی های فارس (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

لچک وترنج ازجمله طرح هایی است که همانند سایر مناطق روی قالی های جمهوری آذربایجان و قشقایی های فارس نقش بسته است؛ قالی های این دو حوزه به لحاظ ساختار این نوع طرح، دارای شباهت ها و تفاوت هایی با یکدیگرند. مطالعه ویژگی های ساختاری یادشده می تواند علاوه بر آشنایی با نحوه طراحی قالی های لچک وترنج این مناطق، به شناسایی و ارزیابی هرچه بهتر ویژگی های بصری قالی های آنها نیز یاری رساند. در این تحقیق که با هدف شناسایی و معرفی ویژگی های ساختاری طرح لچک وترنج قالی های این دو منطقه صورت پذیرفته، تلاش شده تا به این سؤال اساسی پاسخ دهد: تأثیرپذیری احتمالی ساختار لچک وترنج قالی های قشقایی های فارس از لچک وترنج قالی های جمهوری آذربایجان در کدام بخش از ساختار این نوع طرح، بیشتر نمود یافته است. به همین منظور در این پژوهش که به روش توصیفی- تطبیقی انجام شده و اطلاعات آن به شیوه کتابخانه ای جمع آوری گردیده است، با انتخاب نمونه هایی از هریک از مناطق یادشده که به لحاظ ساختار، تطبیق پذیری بیشتری با یکدیگر داشته اند، پنج نمونه قالی و در مجموع ده نمونه انتخاب و موردتطبیق و ارزیابی قرار گرفت. مطالعه نمونه های انتخابی نشان داد، با وجود برخی تفاوت ها میان ساختار طرح لچک وترنج در دو حوزه موردبررسی، شباهت های چشمگیری به لحاظ ساختار میان آنها وجود دارد. این شباهت های ساختاری دربردارنده طرح ترنج؛ تعداد، شکل و نوع ترنج ها، ساختار طرح لچک؛ شکل و نوع لچک ها و هماهنگی میان طرح لچک وترنج به لحاظ شکل، اندازه و نقش مایه های موجود در آنهاست که میان قالی های دو منطقه مشاهده می گردد.