معرفی و بررسی ویژگی های تزیینی محراب گچبری مسجد جامع ساوه در موزه چهارفصل اراک (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

مسجد جامع ساوه که در قرون گذشته، تعمیر، تجدید و تزیین شده است، دارای چندین محراب گچ بری از دوره های مختلف تاریخی است که با کتیبه ها و نقوش گیاهی و هندسی زیبا آراسته شد هاند. یکی از محراب های گچ بری این مسجد که به دوره سلجوقی منسوب است، ه ماکنون در موزه چهارفصل اراک نگهداری می شود و دارای ویژگی های هنری ارزشمندی است که کمتر معرفی و بدان پرداخته شده است؛ لذا هدف این پژوهش، معرفی چیستی تزیینات این محراب گ چبری ب هدست آمده از مسجد جامع ساوه و برداشت دقیق آرایه ها به منظور حفظ و احیای این تزیینات است. برای دستیابی به هدف مذکور، پرسش اصلی پژوهش چنین است: انواع تزیینات محراب گچ بری مسجد جامع ساوه( موجود در موزه چهارفصل اراک) کدام است و هر یک از آرایه ها، در کدام یک از بخش های محراب، به اجرا درآمده است؟ در این پژوهش از روش های تاریخی و توصیفی استفاده شده و شیوه گردآوری اطلاعات با استناد به منابع مکتوب و مطالعات میدانی است. نتایج این تحقیق بر این نکته دلالت دارد که علاوه بر کتیبه ها که حجم نسبتاً زیادی از فضای محراب از قبیل حاشیه های دورتادور محراب و اطراف طا قنما و حاشیه بالا و پایین نیم ستون ها را به خود اختصاص داده است؛ نقوش اسلیمی در کنار نقوش ختایی (گل و برگ) نیز؛ سهم عمده ای را در آراستگی فضای داخلی طاق نماها، حاشی ههای پهن و باریک و پس زمینه کتیبه حاشیه دورتادور محراب دارد. ه مچنین از نقوش هندسی (گره ها) نیز بر روی نیم ستو نها (پیلک ها) و لچکی طاق نمای اول استفاده شده است که بر تنوع تزیینات افزوده است.