واکاوی مفهومی مؤلفه های سکوت سازمانی و عوامل مؤثر بر آن (رویکرد آمیخته) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

سکوت سازمانی از عوامل مؤثر و البته مانعی بزرگ در مسیر بروز و ظهور آرا و ایده های تازه کارکنان برای سازمان محسوب می شود. آنچه امروزه سازمان ها بدان بها می دهند استفاده بهینه از دیدگاه های کارکنان است؛ زیرا کارکنان با درک شکایات مشتریان، قادر خواهند بود راه حل های مناسبی مطرح کنند تا مدیران، با تحلیل هزینه منفعت این نظرها را عملیاتی کنند؛ اما چگونه می توان سکوت سازمانی را تشخیص و چه شاخصه ها و مؤلفه هایی را علامت ظهور آن دانست؟ اگرچه مقالات متعددی در این زمینه تدوین، ولی کماکان در خصوص ویژگی ها و نحوه اندازه گیری آن ابهاماتی وجود دارد؛ بنابراین پژوهش حاضر مؤلفه های سکوت سازمانی و عوامل مؤثر بر آن را شناسایی کرده است. از نظر هدف، پژوهش توسعه ای است و از لحاظ ماهیت و روش اجرا، در زمره پژوهش های آمیخته (کیفی کمّی) قرار دارد. پس از تحلیل ادبیات موجود در زمینه سکوت سازمانی، پنل پژوهش با 10 نفر از استادان مدیریت رفتار شکل گرفت و تملق و چاپلوسی، بله قربان گویی، بی تفاوتی نسبت به وظایف محوله، کاهش تمایل به شرکت در فعالیت های غیر اجباری و غیر رسمی در سازمان، احساس نااُمیدی و بی حوصلگی، نق زدن های دائمی و گله مند بودن از شرایط به عنوان مؤلفه های سکوت سازمانی شناسایی گردید. درنهایت، به پشتوانه ادبیات و پیشینه تحقیق و نظر خبرگان 6 عامل تعهد سازمانی پایین، سبک رهبری آمرانه و پدرمآبانه، فرهنگ سازمانی سرکوب کننده، ویژگی های شخصیتی محافظه کارانه مدیران، ساختارسازمانی بلند، قوانین و رویه های بوروکراتیک به عنوان مهم ترین عوامل مؤثر بر سکوت سازمانی احصاء گردید که بر همین اساس مدلی با رویکرد سیستمی طراحی شد. همچنین جهت سنجش مؤلفه های سکوت سازمانی پرسشنامه ای محقق ساخته طراحی و اعتبارسنجی گردید.