پژوهشنامه مدیریت تحول

نوع انگیزشهای رفتاری در سازمان های دولتی، با توجه به جنس این گونه سازمان ها و تفاوتشان با سازمان های خصوصی و غیر دولتی، بسیار متفاوت است. وجود فرصت های برابر برای انتصاب ها، رقابت بر سر قدرت سازمانی و کسب مدارج بالا در سازمان، نوع فرهنگ و ساختار سازمان های دولتی، رفتارهای متنوعی را سبب می شود. با توجه به شرایط یادشده، انتظار بر این است که همه رفتارهای صورت گرفته توسط کارمندان، سالم و معقولانه نباشند. احتمالاً چنانچه از منظر عقلانیت به این موضوع نگریسته شود، از نظر کسانی که این گونه رفتارها را انجام می دهند، رفتارها کاملاً عقلایی، با برنامه ریزی و در صدد نیل به اهداف خاصی صورت می گیرند. در پژوهش حاضر، با انجام مطالعات میدانی و بررسی سازمان های دولتی، به دنبال شناسایی رفتارهایی هستیم که به هدف تخریب مدیران دولتی در سازمان های دولتی انجام می شوند و در این مقاله از آن ها به عنوان استراتژی های تخریب تعبیر می شود. هدف این پژوهش چرایی بروز این گونه رفتارها در سازمان های مذکور نیست بلکه هدف شناسایی و دسته بندی این استراتژی ها با استفاده از پژوهش ترکیبی، یعنی ترکیبی از مصاحبه باز (کیفی) و پرسشنامه (کمّی) است. تا با آگاه نمودن مدیران از وجود چنین رفتارهایی، در پی کاهش این گونه رفتارها و درنتیجه افزایش سلامت سازمان خود باشند. استراتژی های اصلی به دست آمده به ترتیب اولویت عبارتند از: ابزارهای مدیریتی، ابزارهای ارتباطی کلامی، ابزارهای سیاسی، ابزارهای دینی- مذهبی، ابزارهای شخصیتی، ابزارهای کاری، ابزارهای عملکردی، ابزارهای عاطفی- روانی.

در دو دهه اخیر، عملکرد سازمانی به یکی از موضوع های مورد توجه و جذاب تبدیل شده است و این تمایل، هم در زمینه-های تحقیقاتی و هم در زمینه های کاربردی به بروز نوآوری های بسیاری منجر شده است. پژوهش حاضر به بررسی تأثیر عوامل استراتژیک (تسلّط فردی، رهبری تحولی، چشم انداز مشترک، پیش گامی و محیط) بر عملکرد سازمانی با تأکید بر نقش میانجی کارآفرینی در شرکت گاز شهر بندرعباس می پردازد. این پژوهش بر حسب هدف از نوع پژوهش های کاربردی و بر حسب روش جمع آوری اطلاعات از نوع پژوهش های توصیفی- همبستگی است. جامعه آماری پژوهش، مدیران و کارکنان شرکت گاز شهر بندرعباس بودند، که به روش نمونه گیری تصادفی ساده تعدادی از بین آن ها به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه، و برای تحلیل داده ها از تکنیک مدل سازی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی (PLS-SME) و نرم افزار Smart-PLS۲ استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که تسلّط فردی بر نوآوری سازمانی تأثیر معناداری ندارد؛ درحالی که تأثیر مستقیمی بر یادگیری سازمانی دارد. رهبری تحولی و پیش گامی بر یادگیری و نوآوری سازمانی تأثیر مستقیم و معناداری داشته، درحالی که چشم انداز مشترک و محیط بر یادگیری و نوآوری سازمانی تأثیر معناداری نداشتند و همچنین یادگیری سازمانی تأثیر مستقیمی بر نوآوری سازمانی داشت. یافته های دیگر نشان دهنده تأثیر مستقیم یادگیری و نوآوری سازمانی بر عملکرد سازمانی در شرکت گاز شهر بندرعباس است.

در میان پژوهش های انجام شده درباره رهبری، رهبری تحول آفرین بیشتر بررسی شده است. در این میان، رشد پژوهش های مختلف در حوزه رهبری تحول آفرین و نقش آن در توانمندسازی روان شناختی کارکنان، موجب پراکندگی اطلاعات در این حوزه گردیده است؛ ازاین رو انجام پژوهش های ترکیبی که عصاره پژوهش های انجام شده در این موضوع را به شیوه نظامند و علمی فراروی پژوهشگران قرار دهد اهمیت فراوانی دارد. پژوهش حاضر با هدف ترکیب کمی نتایج پژوهش های انجام شده در حوزه تأثیر رهبری تحول آفرین بر توانمندسازی روان شناختی کارکنان، با استفاده از روش فراتحلیل و نرم افزار جامع فراتحلیل CMA۲ تعداد ۱۱ پژوهش انجام شده در این حوزه در ایران را مورد بررسی قرار داده است. نتیجه فراتحلیل نشان داد که تأثیر رهبری تحول آفرین بر توانمندسازی روان شناختی با اندازه اثر ۶/۰، بالاتر از حد متوسط بوده است. علاوه بر این، از میان ابعاد رهبری تحول آفرین، ملاحظات فردی و نفوذ آرمانی به ترتیب با اندازه اثرهای ۵۴۷/۰ و ۴۵۲/۰ بیشترین و کمترین تأثیر بر توانمندسازی روان شناختی کارکنان در ایران دارند.

رفتارهای شهروندی سازمانی، دسته ای از رفتارهای محیط کار هستند که به صورت خودجوش انجام می شوند و جزء تکالیف رسمی شغل نیستند. به نظر می رسد این رفتارها در شرایط تغییر کاربرد دارند و برخی عوامل می توانند این رفتارها را متأثر سازند. ازاین رو هدف پژوهش حاضر، بررسی الگوی متغیرهای مؤثر بر رفتارهای شهروندی سازمانی تغییرمدار از طریق متغیر میانجی واکنش به تغییر در کارکنان مجتمع پتروشیمی بندر امام بوده است. نمونه پژوهش شامل ۳۸۳ نفر از کارکنان این شرکت بود که به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. سپس به ابزارهای پژوهش پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها از تحلیل مسیر در نرم افزارAmos و تحلیل میانجی به روش بوت استراپ استفاده شد. نتایج نشان داد که واکنش به تغییر میانجی بین اثربخشی ادراک شده تغییر، عاملیت و خط مشی سازمانی با رفتار شهروندی سازمانی تغییرمدار است. برای استفاده از مزایای رفتار شهروندی سازمانی تغییرمدار لازم است مدیران و سازمان ها کارکنان را عامل تغییر سازند، خط مشی ها را انعطاف پذیر کنند و تغییر را اثربخش جلوه دهند.

رسوایی های اخلاقی اخیر، موجب گرایش و علاقه فزاینده به موضوعاتی همچون اخلاق سازمانی و مسئولیت پذیری اجتماعی سازمان گشته و به تبع این علاقه، گرایش و توجه ویژه ای نیز به موضوع فضیلت در سازمان مبذول شده است. در جستجوی شناسایی عوامل مؤثر بر ارتقای فضیلت سازمانی، پژوهش توصیفی-همبستگی حاضر به بررسی رابطه بین رهبری اصیل و فضیلت سازمانی پرداخت. جامعه آماری، شامل کلیه کارکنان ستادی اداره کل راه و شهرسازی استان کرمان بود که با استفاده از شیوه نمونه گیری تصادفی ساده، ۱۱۸ نفر از آن ها، به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه های استاندارد رهبری اصیل (والومبا و همکاران، ۲۰۰۸) و فضیلت سازمانی (کمرون و همکاران، ۲۰۰۴) بود که روایی و پایایی آن ها مورد تأیید قرار گرفت. تجزیه وتحلیل داده ها نیز با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه به شیوه هم زمان انجام گرفت. نتایج نشان داد رهبری اصیل و ابعاد آن، رابطه مثبت و معناداری با فضیلت سازمانی داشتند. از میان ابعاد رهبری اصیل، به ترتیب پردازش متوازن، خودآگاهی، چشم انداز اخلاقی درونی و شفافیت ارتباطی، بیشترین همبستگی را با فضیلت سازمانی داشتند. همچنین،ابعاد رهبری اصیل، پیش بینی کننده معنادار فضیلت سازمانی بودند.

هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر اعتمادبه نفس بیش ازحد مدیران بر مسئولیت اجتماعی شرکت در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. در این مطالعه، داده های مربوط به ۶۸شرکت به صورت ترکیبی و برای دوره زمانی ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۳ مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفته است. همچنین برای گردآوری داده های موردنیاز برای آزمون فرضیه ها از روش اسناد کاوی استفاده شده است. برای تجزیه وتحلیل داده های توصیفی از نرم افزار اکسل و به منظور آزمون فرضیه ها از تحلیل رگرسیون چند متغیره، با کمک نرم افزار ایویوز۷، استفاده شده است. فرضیه اول به بررسی تأثیر اعتمادبه نفس بیش ازحد مدیریتی بر مسئولیت اجتماعی شرکت پرداخته است. نتایج پژوهش نشان داد در دوره زمانی موردبررسی، اعتمادبه نفس بیش ازحد مدیریتی بر روی مسئولیت اجتماعی شرکت تأثیرگذار است. در فرضیه اصلی دوم نیز شدت تأثیر اعتمادبه نفس بیش ازحد مدیریتی بر روی دو بعد فنی و نهادی مسئولیت اجتماعی شرکت موردبررسی قرار گرفت و بعد از آزمون فرضیات فرعی اول و دوم و تأیید تأثیر معنی دار متغیر مستقل بر روی این دو بعد، نتایج حاصل از این فرضیه نشان داد که تأثیر اعتمادبه نفس بیش ازحد مدیریتی بر روی بعد فنی و بعد نهادی تفاوت چندانی باهم ندارند. همچنین برای کنترل اثرات سایر عوامل تأثیرگذار بر مدل، متغیرهای کنترلی نظیر اندازه و اهرم مالی و بازده دارایی ها در مدل استفاده شده است.

همواره در بطن هر تغییر سازمانی، رگه هایی از مقاومت وجود دارد که سرعت انطباق کار کنان با تغییر را نشان می دهد. نقطه مقابل مقاومت کارکنان در برابر تغییر، میزان تعهد آنان به پذیرش تغییرات است. میزان تعهد کارکنان به همسویی با تغییرات و پذیرش آن، نقش تعیین کننده ای در توفیق تغییرات سازمانی و تحقق اهداف تغییر دارد. این پژوهش به مطالعه تأثیر ویژگی-های تغییر سازمانی بر تعهد عاطفی کارکنان نسبت به تغییر می پردازد. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی و از نظر روش همبستگی و علّی است. جامعه آماری پژوهش را کارکنان گروه شرکت های درمان یاب تشکیل می دهند که از بین جامعه ۱۵۶ نفری، تعداد ۱۱۱ نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه آماری انتخاب شده اند. داده ها به صورت میدانی و با استفاده از پرسشنامه جمع آوری شده اند و تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای آماری و با بهره گیری از آمار توصیفی و آمار استنباطی (آزمون همبستگی و مدلسازی معادلات ساختاری) انجام شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مشارکت در تغییر و منفعت حاصل از تغییر بر تعهد عاطفی کارکنان نسبت به تغییر به طور مثبت تأثیرگذار است، اما اندازه تغییر بر تعهد عاطفی کارکنان نسبت به تغییر تأثیر معناداری ندارد.