از شهر تا تمدن، واکاوی معنای مدنیت و تمدن؛ مطالعه موردی سوره بقره

چکیده

انسان پیوسته به دنبال زندگی بهتر بوده، این تلاش از کوچ انسان ها به غار آغاز شده و امروز با برگزاری    کرسی های علمی ادامه یافته است. عناصر متعددی چون محیط زندگی و تعالیم ادیان بر تحولات زندگی بشر اثر گذار بوده است. شناخت سیر تحولات زندگی بشر و عبرت آموزی از شکست ها و پیروی از موفقیت ها با شناخت دقیق و روشمند میسر می شود. تغییر محیط زیست انسان ها از زندگی قبیله ای و روستایی به زندگی شهری و تغییر فرهنگ مردم با قوانین عرفی، حکومتی و دینی مهم ترین عوامل شکل گیری تمدن ها در طول تاریخ بوده است. در این پژوهش، پس از بررسی معنا و کاربرد دو واژه مدنیت و تمدن، مؤلفه ها و شاخص های مرتبط در سوره مبارکه بقره با روش تحلیل کیفی مضمون بررسی و گزارش مختصر آن ارائه شده است. نتیجه مطالعه اولین سوره نازل شده در شهر مدینه با توجه به رویکرد تمدنی آن، گواه آن است که پیامبر اکرم(ص) با توجه به شرایط جامعه ابتدا باور مردم مدینه نسبت به جایگاه الهی خود را در مقابل شبهات یهودیان تبیین نموده و سپس با وضع قوانین جزایی و عبادی وضعیت جامعه را سامان داده و با تعالیم خویش، تلاش کرده خودخواهی ها را به دیگر خواهی مبدل کند.