تبارشناسی هویت ایلی و چالشهای ولایت بیات در ایلام از زمان سلجوقیان تا قاجار (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

یکی از موضوعات مهم در تبارشناسی ایلات، بررسی جایگاه و سیر تطور تاریخی این ایلات تأثیرگذار در تحولات غرب ایران و در منطقه ایلام است. هدف از این پژوهش که با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی تدوین شده است، پاسخ به این پرسش هاست که بیات ها چگونه در ایلام ساکن شدند؟ و در مناسبات منطقه ای، چه نقش سیاسی و اجتماعی ای ایفا کردند؟ با نگاهی جزئی نگر و با رویکردی تحلیلی - تطبیقی، یافته ها حاکی از آن است که در قرن پنجم هجری که ایران توسط سلجوقیان فتح شد، شاخه ای از ترکمانان اوغوز با نام بیات، در قسمت های غرب استان ایلام امروزی سکونت اختیار کردند. بیات ها بعد از سقوط اتابکان خوزستان، در تقابل با اتابکان لرستان موفق به تشکیل بیگ نشینی کوچک در محدوده سکونتگاهی خود گردیدند؛ اما بعد از چندی توسط اتابکان لرستان ساقط شدند و بعد از سقوط، قلمرو سکونتگاهی آنها به ولایت بیات معروف شد. در دوره صفویه، ایل بیات در تقابل و کشاکش های مرزی و نظامی ایران و عثمانی نقش عمده ای ایفا کردند اما به مرور به علت آسیب های جدی بر ساختار ایلی این طایفه، به حاشیه رانده شدند.