معنا شناسی توصیفی «عذاب» در قرآن کریم با تاکید بر رابطه هم نشینی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

از جمله مهم ترین راه هایی که امروزه در علم معناشناسی مورد توجه ادب پژوهان واقع شده، شناخت معنای واژگان از منظر هم نشینی است؛ زیرا با بررسی واژگان در سیاق آیات می توان به معنای دقیقی از واژه دست یافت. واژه «عذاب» دلالت بر عقوبتی می کند که نتیجه طبیعی عمل فرد است ولی اشاره ای به شدت عقوبت ندارد؛ امّا هم نشینی آن با اوصافی مانند: ألیم، شدید، مهین، نکر و غیره حالت و شدت آن را بیان می کند. هدف از پژوهش حاضر بررسی واژه «عذاب» با روش توصیفی- تحلیلی از طریق ارتباط هم نشینی است، تا تأثیر این اوصاف بر واژه عذاب و حد و مرز این واژه همراه اوصاف گوناگون مشخص شود و در پی آن هستیم به این سؤال پاسخ دهیم که آیا عذاب های مختلف مانند عذاب ألیم، نکر، صعد و غیره با همدیگر تفاوت دارند؟ بررسی واژه «عذاب» در کنار این اوصاف نشان می دهد که قرآن کریم برای بیان عذاب افراد اوصاف متعددی را بکار می برد به عنوان مثال عذاب ألیم نشان دهنده دردی است که به آخرین حد خود رسیده و بیشتر آیات آن مربوط به کافران است، عذاب شدید نشان دهنده عذابی سخت و محکم مانند زلزله ای که سخت است، عذاب مهین، عذابی خوار کننده و مخصوص گناهی است که رنگ استهزاء دارد و عذاب نُکر عذابی ناشناخته است؛ امّا در بین این اوصاف، «ألیم» پر بسامد ترین وصف عذاب در قرآن کریم و غالباً به عنوان صفت عذاب آخرت آمده و اشاره به این دارد که این عذاب دردناک تر و کیفر کافران دائمى است.