بررسی و نقد نظریه مشهور مبنی بر ظنی بودن ظواهر قرآن (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

عبارت های قابل توجهی از عالمان مسلمان حاکی است که از نگاه ایشان ، دلالت ظواهر قرآن بر مفادشان ، ظنی است. پاره ای از این عبارت ها ، مطلق است ولی بخشی از آن ها ، به مبحث عام و خاص و مسئله تخصیص قرآن با خبر واحد اختصاص دارد.درباره این سخن مشهور ، بحث منقحی به عمل نیامده و دلیل روشنی بر آن ارائه نشده ولی می توان از خلال مباحث ایشان ، به دلایل احتمالی آن پی برد. البته این دلایل ، قابل دفاع به نظر نمی رسند، چرا که بیشتر آن ها، حاصل بی توجهی به نقش و عملکرد لفظ در مقام محاوره و تقنین است. زیرا آن چه از لفظ در این دو مقام انتظار می رود، صرفاً افاده مراد استعمالی است و نه مراد جدی و بی تردید ظواهر قرآن، در این حد از افاده، مفید قطع هستند. پاره ای دیگر از این دلایل، سخنان مخدوش و قابل نقدی است که به اخباری ها نسبت داده شده. بلکه باید گفت شواهدی در دست است که نشان می دهد ، ظواهر قرآن ، از دلالت هایی قطعی و علم آور برخوردارند. آیاتی که مردم را به تحدّی با قرآن فرا می خوانند، آیات دعوت کننده به تدبر در قرآن و مفاد حدیث ثقلین، از مهم ترین این شواهد است.