راهبردهای آمایش مناطق مرزی در برنامه های اول تا پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران

چکیده

مقدمه: آمایش سرزمین، مجموعه اقداماتی است که به منظور ساماندهی توزیع و پراکندگی انسان و فعالیت ها در فضای جغرافیایی انجام می گیرد. هر منطقه باید متناسب با قابلیت ها، نیازها و موقعیت خود از طیف مناسبی از فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی برخوردار باشد. آمایش سرزمین زیربنای ساماندهی توسعه منطقه ای و ابزار اصلی برنامه ریزی و تصمیم گیری های منطقه ای و ملی است و زمینه اصلی تهیه برنامه های توسعه اقتصادی- اجتماعی هر منطقه یا کشور را فراهم میآورد. از آنجا که برای تحقق اهداف توسعه، باید همه منابع اجتماعی اعم از منابع انسانی، اقتصادی و منابع فضایی و محیطی را به کار گرفت و به کارگیری همه اینها مستلزم برنامهریزی است، لذا آمایش سرزمین مبنای طرح ها و برنامه های جامع توسعه بوده و پیونددهنده برنامه ریزی های اقتصادی، اجتماعی و فضایی یا مجموع آنان در مقیاس ملی و منطقه ای است. مناطق مرزی بهدلیل تماس با محیط های خارجی از ویژگیهای خاصی برخوردارند. وجود مبادلات و پیوندهای فضایی دو سوی مرز و آسیب پذیریها و تهدیدات مختلف ناشی از این امر، لزوم توجه به امر برنامه ریزی توسعه این مناطق را مطرح میکند. بنابراین هدف پژوهش حاضر بررسی راهبردهای آمایش مناطق مرزی در برنامه های اول تا پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران 1368-1393 بود. نتیجه گیری: در مجموع و بهویژه در برنامه سوم و چهارم، راهبرد اقتصادی از اهمیت بیشتری برخوردار است. همچنین تفاوتهای مکانی در برنامه های پنج ساله توسعه مورد توجه قرار نگرفته است و راهبردها، تفاوت های مناطق مرزی مختلف کشور را نادیده گرفته و به همه مناطق به صورت یکسان نگریسته اند. ضمن ا در هر برنامه راهبرد خاصی بیشتر مورد توجه است.