بررسی اثر تمپو و کوانتوم بر وقایع جمعیّتی و معرّفی روشهایی برای تعدیل شاخص ها (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

اثر تمپو به معنی توّرم یا اُفتِ موقّتی یک واقعه جمعیتی(تولد، ازدواج و فوت) براثر افزایش یا کاهش در میانگین سن وقوع آن رویداد تعریف می شود. تورشِ ناشی از اثر تمپو درمیزان «مرگ ومیر ویژه سنی» و «امید زندگی» به دلیل تغییر در توزیع سنی مرگ ومیرهای نسلی به سمت سنین پیرتر و یا جوان تر رخ می دهد. در خصوص شاخص های باروری نیز، تغییرات در برنامه های باروریِ «نسلی» می تواند روندهای گمراه کننده ای در میزان باروری کل ( TFR ) «مقطعی» ایجاد کند. تشخیص اینکه باروری تا چه اندازه بوسیله اثرات تمپو(زمانی) کاهش یا افزایش می یابد، موضوع بسیار مهمی است؛ چراکه با تعمیم میزان های پایینِ باروری فعلی به آینده، این واقعیت که این میزان ها بر اثر افزایش موقتیِ سنِ فرزندآوری کاهش یافته اند، اغلبناآگاهانه نادیده گرفته می شود. در همین راستا برخی جمعیت شناسان به منظور حذف اثر تمپو(زمانبندی)، راه حل هایی برای تعدیل شاخص باروری کل ارائه داده اند که به تناسب داده های موجود و مورد نیاز، قابل استفاده می باشند. در این مقاله به شیوه مرور دیدگاه صاحبنظران جمعیت شناسی، ابتدا اثرات تمپو و کوانتوم بر شاخص های مرگ و میرو باروری مورد بررسی قرار می گیرد و سپس روشها و تکنیکهای محاسبه شاخص باروری «تعدیل شده زمانی [1] » معرفی می گردد. 2-Tempo- Adjusted