تحلیل شیوه های مخالف خوانی در مقالات شمس از نگاهی دیگر (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

مقالات شمس یکی از معتبرترین متون منثور عرفانی است که بسیاری از سخنان نویسنده در آن، حاصل درهم آمیختگی و تلاقی امور مختلف در سطوح عینی و ذهنی بوده است. در این متن، همچون بسیاری از متون عرفانی دیگر، نظام دلالت گشوده است و این امر توان کشف و خلق افق ها و تجربه های تازه را در زبان به وجود می آورد. شمس نیز در بسیاری از موارد دیدگاه های سنتی مبتنی بر امور و سطوح معهود را درهم شکسته و با دیدگاهی متفاوت و چینشی متمایز، کارکردهای مجازی زبان را به خدمت گرفته و معناهای متفاوت تازه ای را خلق کرده است. پس از تحقیق صورت گرفته، مشاهده شد که نویسنده در نقش سوژه، برای دستیابی به سطحی جدید، گاه در ابتدا، چارچوب باور و یا اعتقاد مرسوم را شکسته است و سپس، با پیوندی که میان سطوح انتزاع جدید برقرار کرده، از مسیر پیشین منحرف شده و با فرایندی انحرافی و خوانشی مخالف، سطح تازه ای از معنا را خلق کرده است. زدوده شدن لایه های معنایی رایج در تفسیر آیات و احادیث، خلق معیارها و نگرش های تازه درباب اعتقادات و باورهای عوام، وارونگی و تقدس زدایی از امور مقدس از یک سو و تقدس بخشی به اموری منفور یا مهجور همگی از ویژگی های مخالف خوانی در مقالات شمس بوده است. روش تحقیق در پژوهش پیشِ رو، تحلیلی توصیفی بوده است.