درک صحیح از تحولات سیاسی- اجتماعی ایران از جمله نیازهای مبرم نسل کنونی است، این مقصد زمانی که با پیوندهای دینی آحاد جامعه هم افق شود ضرورتی دوچندان می یابد. از آن جا که در دوران شکوهمند انقلاب اسلامی، روحانیت ایران به عنوان یکی از اقشار متخصص و معمار جامعه در زمینه های دینی، علمی، سیاسی و اجتماعی قلمداد می شوند، بی شک جریان های فکری درون این سازمان که در سرنوشت نظام سیاسی اجتماعی نقش آفرین بوده، موجب شناخت صحیح تری نسبت به مسائل مختلف جامعه و نوع مواجهه با رخدادهای علمی، سیاسی و اجتماعی خواهد شد. اگرچه شناخت دقیق و روایت واقع بینانه از این جریان های فکری به طور دقیق و کامل میسر نیست؛ زیرا این جریان ها دارای اصول مکتوبی نیستند که بتوان به توصیف کامل آنها پرداخت، بلکه فرایندی هستند که در برابر تحولات و رویدادهای گوناگون عکس العمل نشان داده اند. البته، با قدری تسامح می توان جریان های فکری روحانیت کنونی در حوزه های علمیه ایران را از زاویه های مختلفی گونه شناسی کرد. این مقاله جریان های مزبور را از پنج منظر مورد بررسی قرار داده است که هر یک از منظرها خود دارای تکثرهای گوناگونی اند. لازم به ذکر است به جهت روشن نبودن دقیق تمامی زوایای جریان های برشمرده شده در مقاله، و همچنین جهت رعایت اختصار، از ذکر نام افراد فعال در هر یک از جریان ها خودداری شده و تنها به توصیف اصول فکری و رویکردهای اساسی آنها بسنده شده است.