ملاحظاتی بر دیدگاه های آیت الله معرفت درباره متشابه (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

چکیده محکم و متشابه از مهم ترین مباحث علوم قرآنی است. پژوهش های آیت الله معرفت در این مبحث دارای نوآوری هایی است؛ اما با این حال، ملاحظاتی بر دیدگاه های ایشان وجود دارد. در مقاله حاضر، این ملاحظات در پنج محور معنای اصطلاحی متشابه، انواع تشابه، معنای تأویل متشابه، علت وجود متشابه در قرآن و معانی تأویل قرآن مطرح شده است. مهم ترین ملاحظات مطرح شده این است که ظهور آیه هفتم آل عمران تشابه شأنی را بر نمی تابد. همچنین تشابه عرضی به این معنا که آیات متشابه در زمان نزول، محکم بوده و در دوران های بعد متشابه شده اند، با ظهور آیه هفتم آل عمران سازگار نیست. علت تشابه در قرآن منحصر به کوتاهی لفظ و بلندی معنا نبوده، بلکه امتحان مردم در رجوع به اهل بیت علیهم السلام مهم ترین علت تشابه در قرآن است؛ و تأویل قرآن علاوه بر معانی باطنی، شامل مصادیق باطنی نیز می گردد. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی – تحلیلی می باشد.