عوامل ساختاری شکل گیری تظاهر در ایران (مقاله پژوهشی حوزه)

چکیده

منافق، یکی از سنخ های اجتماعی است که از رهگذر ارتباط با دیگران پدید آمده و محصول کنش و توقّعات دیگران از چنین فردی است. انسان متظاهر، دوچهره کاملاً متضاد دارد، در حالی که انسان سالم، ظاهر و باطن اش هماهنگ است. وجدان جمعی ایرانیان در ظاهر و زبانی، تظاهر را نهی می کند اما، برخی تحقیقات نشان می دهد تظاهر، به عنوان یک مهارت اجتماعی و راه کاری برای رسیدن به اهداف، تلقی می شود. مقاله درصدد یافتن پاسخ به این پرسش است که عوامل ساختاری تظاهر در ایران کدامند؟ برای دست یابی به این مهم، با استفاده از روش شناسی انتقادی و تمرکز بر مدل های تئوریک و مفهومی سعی شده ساختارهای پنهان جامعه واکاوی شود. مقاله، ابتدا با مفهوم شناسی «نفاق» و «ریا» و مشخص کردن مراد از تظاهر آغاز می شود؛ سپس با الهام از نظریه ماکیاولی و همچنین «جامعه رسمی و غیررسمی» و تأمل در ساختارهای موجود، عوامل تظاهر را برشمرده است. یافته های پژوهش در سه سطح کلان؛ میانی و خرد مشخص شده اند. با رویکرد تضاد، می توان «تعارض میان ارزش های رسمی و غیررسمی» در ایران را به عنوان لایه زیرین و پنهانی دانست که عوامل متعددی (عوامل میانی) از آن ناشی می شود. کسب منفعت و منزلت نیز در سطح خرد معرفی شده است.