گسپرینسکی و رمان آرمان شهری وی (دارالراحت مسلمانلری) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

در اواخر نیمة دوم سدة نوزدهم میلادی در میان مسلمانان تحت سلطة امپراتوری روسیه، جنبش اجتماعی و فرهنگی ای در حال شکل گیری بود که به تأسی از شیوة ابداعی بنیان گذار آن، اسماعیل بیک گسپرینسکی (1851- 1914م) به نام «اصول جدید» به «جدیدیه» مشهور شد. این جنبش برای تبلیغ افکار خود به خلق آثار ادبی در حوزة شعر و ادبیات داستانی جدید دست زد. در این مقاله رمان داراالراحت مسلمانلری (1906م)، اثر ادبی آرمانشهری گسپرینسکی، که عبدالرئوف فطرت بخارایی (1886-1938م) آن را با نام مسلمانان دارالراحت در 1915م به فارسی ترجمه کرده است، تحلیل شد. وی در این رمان آرزوهای خود را در قالب جامعة نمونة مسلمان، ارائه کرده است. این رمان با روش تحلیلی توصیفی و با رویکرد انتقادی با استفاده از الگوی ویژة طراحی شده برای تحلیل این نوع رمان ها، رمان های آرمانشهری، نقد شد. از این جهت برای عموم پژوهشگران در آسیای مرکزی و ایران از تازگی خاص خود برخوردار است.