نظریات

علم و پیشرفت های علمی نیازمند بستری از تعاملات، میان رشته های علمی مختلف است. در عصر حاضر با توجه به تخصصی شدن حوزه های موضوعی، روابط بین رشته ای در هر مطالعه ای اجتناب ناپذیر می نماید. کتابداری و اطلاع رسانی رشته ای است که همانند سایر رشته ها، مبانی و اصول نظری خاص خود را دارد. به نظر می رسد بسیاری از نظریات و اصول مطرح شده در این علم از سایر رشته های علمی به وام گرفته شده است؛ از این رو پژوهش حاضر بر آن است تا با بررسی و مطالعه نظریات موجود در این رشته، ریشه ها و خاستگاه های این نظریات را کشف کرده و بدین ترتیب ماهیت میان رشته ای کتابداری و اطلاع رسانی را مشخص کند.

من استعلایی یکی از عناصر اصلی و بلکه اصل عالی در نظام فلسفی کانت است. یکی از شیوه های وررود به مسئله من استعلایی و تحلیل و بررسی آن در فلسفه کانت، نگاه سلبی به آن می باشد، زیرا در برخی مواقع، نگاه یا رویکرد سلبی به مسائل می تواند راهگشای نگاه ایجابی باشد. در این نوشتار نخستین گام سلبی مربوط به مقایسه منِ استعلایی کانت با دیگر نظریه ها در باب من از قبیل من متافیزیکی، من تجربی، من عرفانی، من فیزیولوژیک و من پراگماتیک است تا نشان داده شود که من استعلایی از نوع یا مشابهِ هیچ یک از موارد مذکور نیست. در مرحله ی بعدی در دومین گام سلبی به برخی از مهم ترین ویژگی های سلبی من استعلایی پرداخته شده است، از قبیل اینکه من استعلایی: 1- سوژه ای تجربی نیست. 2- از سنخ مفهوم نیست. 3- از سنخ تصور نیست. 4- از سنخ شهود نیست. 5- از سنخ مقوله نیست. 6- فاقد محتواست. 7- فاقد جنبه آنتولوژیک و هستی شناسانه است.

هدف از نگارش این مقاله برسی نظریاتی است که هرکدام به مؤلفه هایی از یادگیری و عوامل دخیل در آن پرداخته اند. کسب اطلاع از چگونگی یادگیری و عوامل تأثیرگذار در آن بستری را فراهم می آورد تا عوامل آموزشی بتوانند حداکثر تأثیرگذاری را داشته باشند. ایجاد بستری مناسب در خانه و مدرسه که فراهم کننده شیوه های درست برخورد با کودکان باشد و نیازهای کودکان را در سنین گوناگون تحت الشعاع قرار دهد از ملزومات جوامع امروزی است. هر یک از اندیشمندان خود به تنهایی نظریات و اصولی را به فراخور مطالعات و شرایط زندگی در عصر خویش ارائه داده است که عموماً خود این نظریات و اصول زمینه ای برای پژوهش ها و ارائه نظریاتی جدیدتر فراهم آورده. روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش از طریق مطالعه منابع کتابخانه ای و استفاده از منابع اینترنتی بوده است و این نتیجه حاصل شد مطالعه دستاوردهای اندیشمندان و مطالعه آن دسته از یافته های پژوهشی که از دریچه ذهن دیگر اندیشمندان عبور کرده است می تواند اصول کاربردی و قابل اجرا به وسیله عوامل تعلیم وتربیتی را در اختیار مخاطبان خود قرار دهد تا آنها بتوانند پس از اجرای نظریات و اندیشه ها، از طریق رویکرد تلفیقی آن نظریات و اندیشه ها را تقویت کنند.

معاد یکی از اصول اعتقادی اسلام است. اهتمام قرآن کریم به این مسئله در حدی است که به گفتن محققین آیات قرآن به این مسئله و جوانب مختلف آن اختصاص یافته است. معاد از جهات مختلف قابل بررسی است. این تحقیق به نظرات مختلف پیرامون کیفیت معاد پرداخته است. در این تحقیق مباحثی چون مفهوم معاد اهمیت و کیفیت معاد از دیدگاه های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. 1- معاد جسمانی: گروهی از متکلمان عقیده دارند که در روز قیامت فقط جسم است که محشور می شود و روح را مانند جسم لطیفی که در بدن جریان دارد می پندارند. 2- معاد روحانی: گروهی از فلاسفه به خصوص پیروان مکتب مشاء معتقدند که فقط روح انسان در قیامت محشور می شود. 3- معاد جسمانی و روحانی: گروهی از حکما و عرفا و برخی از دانشمندان علم کلام و شخصیت هایی مانند شیخ طوسی و سید مرتضی و خواجه نصیرالدین طوسی و علامه حلی به هر دو معاد معتقدند و می گویند؛ روح در سرای دیگر به بدن بازگشت می کند که دارندگان این نظر هم به دو گروه تقسیم می شوند. گروهی می گویند؛ روح در سرای دیگر به بدن طبیعی و عنصری برمی گردد که آیات قرآن هم به روشنی از این نظریه پشتیبانی می کند و گروه دیگری می گویند روح به بدن مثالی و برزخی برمی گردد. و نظریه ی صحیح معاد جسمانی و روحانی است.

 ناقش هذا البحث الجمل الإنشائیه، والخبریه، والمشترکه بین الخبر، والإنشاء مقارناً بینها علی ضوء ما ذهب إلیه البلاغیون، والنحاه، والأصولیون من آراء، ونظریات متمیزه، فاستخلص من آرائهم أربع نظریات لکل منها أسسها، وأدلتها الخاصه. ثم ناقش المقال نظریه الرضی من خلال عرض نظریه المشهور للنحاه، والبلاغیین متناولا اعتراضه علی ما ذهب إلیه جمهور النحاه. کما ناقش السید الشهید الصدر، نظریه وحده مدلول الجملتین التی ذهب إلیها صاحب الکفایه، ورأی أن الاختلاف بین الجملتین موجود حتی فی حاله تجردهما عن المدلول التصدیقی، کما ردّ علی السید الخوئی، الذی رأی دلاله الجملتین علی إبراز أمر نفسانی کقصد الحکایه فی الجمله الخبریه، وقصد غیر الحکایه فی الإنشائیه. فتناول أربعه اعتراضات للسید الخوئی علی نظریه المشهور، وهی دلاله الجملتین علی النسبه التامه، وفندها مؤیداً للمشهور. وفی نهایه المطاف ذهب السید الشهید إلی نظریه النسبه التصادقیه. وإن النسبه التصادقیه بین مفهومین کما یقول السید الشهید لها حصص عدیده إحداها: النسبه التصادقیه بلحاظ، وعاء التحقق کما فی الجمله الخبریه، والأخری: التصادق فی عالم السؤال، والاستفهام کما فی جمله الاستفهام، وثالثه: التصادق فی عالم التمنی.

روان شناسی علم مطالعه و تحلیل رفتار و فعالیت های ذهنی و روانی انسان است. این علم به بررسی احساسات، تفکّرات، رفتارها، واکنش ها و تجربیات شخصی افراد می پردازد. هدف اصلی روان شناسی، درک و توضیح فعالیت های ذهنی و روانی، بررسی دلایل و انگیزه های پشت این فعالیت ها و همچنین ارتقاء کیفیت زندگی آدمی است. دانشمندان و محققان علم روان شناسی مجموعه ای از فرضیات، تئوری ها و مدل هایی را برای توضیح و تفسیر رفتارها، تجربیات و پدیده های روانی انسان ها ارائه می نمایند. آن ها به وسیله این نظریات روانشناختی به بررسی و توضیح رفتارهای انسانی و عواملی که آن ها را تحت تأثیر قرار می دهد، می پردازند. این نظریات به شکل دهی به دیدگاه ها و تفکّرات اصلی روان شناسی کمک می کند و نقش مهمی در پیشرفت و توسعه این حوزه دانشی دارد. با این وجود، مولوی به عنوان یک روان شناس معنوی-عرفانی، قرن ها پیش به ارائه برخی از نظریات و مفاهیم روانشناسی که امروزه مطرح می شود، پرداخته و در آثار خود (به خصوص در مثنوی) مطرح نموده است. مثنوی مولوی علاوه بر ارزش والای عرفانی، دارای اهمیت علمی و روانشناسی نیز می باشد به طوری که می توان آن را از جنبه روانشناسی مورد بررسی قرار داد. مولوی در جای جای مثنوی، برخی از مسائل روان شناسی را در ضمن ابیات خود مطرح می کند تا بتواند بر مخاطب خویش تأثیر گذاشته و او را به طرف هدف راستین خود (که همان آرامش و سعادت غایی آدمی است) هدایت کند. نگارندگان این پژوهش، ضمن بررسی هفت هفت مفهوم روان شناسی به کار رفته در مثنوی معنوی، نمونه های هر یک از این نظریات را از این اثر ارجمند استخراج و ارائه نموده اند.