افزایش

ترجمه عبارت است از انتقال یک سیستم زبانی به زبان دیگر که این امر در تمام سطوح زبانی و فرازبانی صورت می گیرد. همین مسئله در ترجمة قرآن نیز صادق است؛ زیرا، در ترجمة این کتاب مقدس نیز نباید، عوامل زبانی و عوامل فرازبانی را خدشه دار کرد. برای بررسی این شواهد، دو سوره از قرآن کریم (فاتحه الکتاب و والعصر) با استفاده از چارچوب تحلیلی حتیم و میسن (1990) در سطح محدودیت های گفتمانی بر روی سه ترجمة متفاوت از قرآن (دو مترجم مسلمان و یک مترجم مسیحی) تحلیل شدند. یافته ها نشان می دهد در تحلیل این سوره ها بیشترین محدودیت گفتمانی در سطح سازوکار تعدّی بوده است و کمترین آن مربوط به سطح پیوندهای واژگانی است. همچنین، می توان نتیجه گرفت اگر مترجم مسلط به زبان قرآنی و آشنا با سطوح بلاغی آن باشد، به خوبی می تواند در بیشتر موارد، صورت آیه را حفظ کند و کارش را فقط محدود به افزایش، کاهش و تکرار معنایی کند ودر ترجمة قرآن با محدودیت کمتری موفق عمل کند.

هدف از پژوهش حاضر که به شیوه توصیفی- تحلیلی انجام گرفته، بررسی نوع نگرش و میزان باور امام علی (ع) در خطبه 108نهج البلاغه و چگونگی رسیدن به پیوستگی متنی و جهان معرفت شناختی از طریق فرایند های شناختی افزایش و انطباق در نظریّهشناختی جهان های متن پل ورث است که متن را در سه بُعد جهان گفتمان، جهان متن و جهان زیرشمول بر رسی می کند. پژوهش کنونی در پی پاسخ به این سؤالات است که امام در خطبه یادشده از چه نوع متنی استفاده کرده و به کدامیک از جهان های سه گانه زیر شمول توجّه بیشتری نشان داده و چگونه از آنها برای اقناع مخاطب و القای پیام استفاده کرده اند. سؤال آخر اینکه چه فرایندهایی در ترکیب جهان های سه گانه خطبه دخالت دارند. یافته ها نشان داد که در «جهان متن» خطبه مذکور به دلیل داشتن ماهیّت تعاملی از سه نوع متن توصیفی- گفتمانی و ابزاری استفاده شده است. سه جهان زیر شمول اشاری، نگرشی و معرفتی در متن به کار رفته است؛جهان اشاری و مکانی بازه زمانی و مکانی گسترده ای از خلقت آدم تا عصر امام و از عالم مُلک تا ملکوت را در بر می گیرد. از جهان های نگرشی بیشتر به جهان هدف توجّه شده، امّا جهان زیر شمول معرفتی که برجسته تر از جهان های دیگر است، با استعاراتی ساخته می شود که زیر ساخت های آن الهام گرفته از استعارات قرآن مجید است که طیّ فرایند «افزایش» نظام شبکه ای استعاری می سازند که در آن رابطه بنی امیّه- مردم در تقابل با رابطه پیامبر و امام-مردم با نگاشت های استعاری گرگ- گوسفند و پزشک- بیمار بیان می شوند. همچنین، فرایند «انطباق» در جملات مرکّب نقش توصیفی، توضیحی یا تبیینی دارد.

تجزیه و تحلیل انضمامی و کاربردی زبان و پیوند آن با تعاملات اجتماعی از اهداف اصلی تحلیل گفتمان انتقادی است و نورمن فرکلاف در رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی خویش با بهره گیری از همین هدف بر عامل «تغییر» تاکید زیادی دارد. از نمونه های عالی این نوع کاربردها می توان به تغییر و تحولات فرآیندهای واجی در شعر های نو مهدی اخوان ثالث (م. امید) اشاره کرد. هدف از تدوین این مقاله که در آن، روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای، روش تحلیل داده ها، کیفی و روش استدلالی، استقرایی است، طبقه بندی فرآیندهای واجی کاهش و افزایش در شعر های نو مهدی اخوان ثالث و تحلیل گفتمان انتقادی بر پایه الگوی سه گانه فرکلاف، یعنی توصیف، تفسیر و تبیین است، تا به این وسیله ناگفته ها و خط سفیدهای کاربرد این فرآیندها در شعر های نو مهدی اخوان ثالث مشخص گردد. فرآیندهایی که شاعر در ضمیر خودآگاه خویش به ظاهر هیچ توجهی به بسامد کاربرد آن ها نداشته است بلکه تنها سعی داشته با استفاده از باستان گرایی و بومی گرایی، پیشینه های ادبی سبک خراسان و زبان مردم زادبوم خویش را در خدمت بیان مفاهیم درآورد؛ ولی بسامد بالای کاربرد فرآیند واجی کاهش نسبت به فرآیند واجی افزایش را باید در ضمیر ناخودآگاه شاعر و کردار ها و مشیِ اجتماعی سیاسی و ایدئولوژی عصر او جست و جو کرد.