رویکردهای فلسفی

زمینه وهدف: رویکردهای فلسفی، زیربنای روش های پژوهش هستند. به منظور فهم میزان تناسب روش های پژوهشی، اعم از کمّی ، کیفی و آمیخته ، شناخت رویکردهای فلسفی و پاسخ گویی به سه سؤال اساسی، چیستی مفهوم واقعیت، چگونگی شناخت آن، و راه های کسب آن، از ضرورتی انکارناپذیری برخوردار است. با توجه به محدویت های دو روش کمی و کیفی، و هم چنین ماهیت چندبعدی و پیچیده پدیده های علوم اجتماعی، نمیتوان صرفاً با استفاده از یک روش (کمّی یا کیفی) به شناخت عمیق و کافی از مسائل این علوم دست یافت. در دهه اخیر توجه به روش های آمیخته پژوهش ، بیش از پیش مورد توجه محافل علمی قرار گرفته است. این طرح ها در یک تقسیم بندی، به سه دستة روش های آمیخته اکتشافی، تبیینی و درهم تنیده دسته بندی می شوند. روش: اگرچه روش آمیخته پژوهی در جهان از جمله در ایران سابقه قابل توجهی ندارد اما در این بررسی مروری تلاش شد تا آخرین تولیدات علمی در این زمینه در کتب، مقالات و پایگاه های اطلاعات علمی الکترونیکی معتبر بررسی گردد. یافته: پژوهش های آمیخته به محققان این امکان را میدهد تا به جای اینکه صرفاً به دنبال اندازه گیری جنبه های قابل اندازه گیری و مشاهده پذیر پدیده ها باشند، به طور جامع به درک واقعیت پدیده های علوم اجتماعی نایل آیند. به همین دلیل، طرح های آمیخته پژوهش را مناسب ترین، طرح برای مطالعه در امنیت پژوهی میدانیم. بحث و نتیجه گیری : استفاده از رویکردهای آمیخته پژوهش، به دلیل بهره مندی توأمان از مزیت های روش های کمّی و کیفی و رفع کاستی های یکدیگر، امکان درک همه جانبه و نظام مند از پدیده های علوم اجتماعی، نظیر امنیت عمومی، را بیشتر فراهم نموده و در سطحی برتر به افزایش معناداری یافته ها و امکان تعمیم بخشی صحیح، منتج می شود.

تفکر انتقادی به لحاظ ماهیت معرفت شناختی خود، در حوزه فلسفه شناخت تبیین پذیر است و از آنجایی که رویکردهای فلسفی گوناگون در پرتو انگاره ها و زوایای متفاوتی به اقامه معنا درباره آن اقدام کردند، دلالت های معنایی و مصداقی آن برحسب انواع افق های معرفتی تفاوت یافته است. از این حیث تفکّر انتقادی با سوء برداشت ها و ابهاماتی مواجه شده که شناسایی جایگاه آن در آموزش را با چالش مواجه می کند. براین اساس در مقاله حاضر به شیوه تحلیلی- تفسیری رویکردهای تبیینی بازبینی شد و ضمن شناسایی تنوع و تکثر موجود در انگاره های زیربنایی آن ها، تلاش شد به واسطه طرح چارچوبی از الزامات عملی ناظر بر تفکّر انتقادی، معنایی تفسیری برای آن فراهم شود

هدف پژوهش حاضر ساخت و اعتباریابی پرسشنامه فلسفه زندگی بوده و به روش ترکیبی(کیفی و کمی) انجام گرفته و از جمله طرح های اکتشافی است. جامعه آماری تحقیق را دانشجویان دانشگاه شهید مدنی آذربایجان تشکیل می دادند که 484 از آنان به عنوان نمونه آماری به روش تصادفی طبقه ای انتخاب و در تحقیق شرکت کردند. فرم اولیه پرسشنامه فلسفه زندگی دارای 36 گویه و 6 زیرمقیاس بود که بر اساس آراء و نظریات فلسفی سودگرایی، لذت گرایی، اگزیستانسیالیسم، سکولاریسم، پوچ گرایی و جبرگریی تهیه شده بودند. برای بررسی روایی و اعتبار آن از تحلیل عاملی تأییدی، تحلیل واریانس چند متغیری، ضرایب همبستگی و آلفای کرونباخ استفاده شد. همچنین برای بررسی روایی تفکیکی پرسشنامه، میانگین نمرات دانشجویان دختر و پسر با استفاده از تحلیل واریانس چند متغیری مورد مقایسه قرار گرفت. براساس نتایج به دست آمده، پرسشنامه نهایی که از 28 گویه تشکیل شده است ( 8 گویه حذف شد) دارای اعتبار و روایی نسبتاً قابل قبولی است. بنابراین، پرسشنامه تهیه شده شایستگی استفاده در پژوهش های علمی را دارا است. همچنین، یک نیمرخ فلسفی برای هر فرد ترسیم می شود که می تواند در توصیف و تفسیر فلسفه زندگی فرد مورد استفاده قرار گیرد.