نگرش به دین

نوشتار حاضر بر اساس یافته‌های طرح پژوهشی نگرش جوانان (29-19سال) شهر مشهد به دین (81-1380) تنظیم شده است. هدف اساسی طرح مذکور شناسایی نگرش جوانان مشهد به دین، تعیین عناصر سه‌گانه شناختی، عاطفی و آمادگی رفتاری نگرش در خصوص دین، تعیین درجه هماهنگی و همسویی و درجه تکثر نگرش و اجزای سه‌گانه آن و تعیین وجوه تشابه و تمایز نگرشها بر حسب متغیرهای پیشینه‌ای و اجتماعی - اقتصادی است. همچنین توصیف سنخهای نگرش سکولار و غیر سکولار به دین، از اهداف دیگر این بررسی بوده است که نتایج آن در نوشتار دیگری ارائه خواهد شد. جامعه آماری جوانان (29-19سال) شهر مشهد و نمونه تحقیق 519 نفر می‌باشند که به روش طبقه‌ای متناسب از بین واحدهای مسکونی بلوکهای شهری انتخاب شده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد که موضع عاطفی نسبت به دو بعد دیگر صبغه مثبت‌تری دارد. از حیث همسویی وجوه نگرش، 9/ 54 درصد اجزای نگرش همسو داشته و در1/45 درصد دیگر همسویی و انطباق کامل بین سه وجه نگرشی وجود نداشته و برخی از وجوه غالب بوده است. بررسی تکثر نگرشها نشان می دهد که 1/12 درصد، نگرش متکثر دارند. میانگین شاخص تکثر 4/26 (حداکثر 31) است. نگرشها برحسب برخی از ویژگیهای پیشینه‌ای و وضعیت اجتماعی ـ ا قتصادی، سیمای متمایزی دارند.

هدف این مقاله سنجش رابطة میان تعدادی از متغیرهای دانشگاهی و نگرش دانشجویان به دین است. این پژوهش تلاش کرده تا به این پرسش پاسخ گوید که آیا رابطة معناداری میان پاره ای از متغیرهای زمینه ای دانشگاهی و نگرش دانشجویان به دین وجود دارد؟ تعاریف متعددی برای نگرش هست اما در اغلب آن ها نگرش دارای اجزای شناخت، عاطفه و رفتار معرفی شده است. بر همین اساس نگرش به دین در سه بعد شناختی، عاطفی و رفتاری سنجیده شده است. از میان متغیرهای زمینه ای دانشگاهی نیز به نوع دانشگاه، نوع سکونت دانشجویان، رشتة تحصیلی و تعداد ترم های حضور در دانشگاه توجه شده است. این پژوهش به شیوة پیمایشی با جامعة آماری 2555 نفره از دانشجویان سراسر کشور انجام گرفته است. یافته ها نشان می دهد میان نوع دانشگاه و نوع سکونت در زمان تحصیل و همة ابعاد نگرش به دین رابطة معنادار وجود دارد. در مقابل، رابطة معناداری میان نگرش به دین و رشتة تحصیلی وجود ندارد. اما میان بعد رفتاری نگرش به دین و رشتة تحصیلی رابطه وجود دارد. نمرة بعد رفتاری نگرش به دین در میان دانشجویان علوم انسانی بالاتر از سایر رشته هاست. بدین ترتیب، نتایج تصور رایج در فضای سیاسی کشور را رد می کند مبنی بر اینکه دانشجویان رشته های علوم انسانی نسبت به سایر رشته ها نگرش نامطلوب تری به دین دارند و تحصیل در علوم انسانی به سکولار شدن دانشجویان می انجامد. یافته ها همچنین نشان می دهد که هرچند میان ترم های حضور در دانشگاه و نگرش به دین رابطه وجود دارد، این رابطه عموماً بسیار ضعیف است. از این رو، نمی توان دانشگاه در ایران را نهادی در مسیر کاهش نگرش دانشجویان به دین تفسیر کرد.

پژوهش ها گویای رابطه مثبت دینداری با آسایش و سلامت جسمی و روانی اند. پژوهش پیش رو به بررسی ارتباط «نگرش به دین» (شامل باورها و مناسک دینی) با «آسایش درونی» (شامل شادی، رضایت از زندگی، و حرمت خود) از طریق «امید» و «معنای زندگی» می پردازد. 493 دانشجو از رشته های مختلف دانشگاه های تهران به صورت غیر تصادفی انتخاب شدند و به این پرسشنامه ها پاسخ دادند: «مقیاس شادی درونی»، «مقیاس رضایت از زندگی»، «مقیاس حرمت خود روزنبرگ»، «مقیاس نگرش مسلمانان به دین»، «آزمون هدف در زندگی»، و «مقیاس امیدواری». یافته ها نشان دادند که نگرش به دین با شادی، رضایت از زندگی، حرمت خود، امیدواری، و معنای زندگی رابطه مثبت دارد. آزمون سوبل نقش واسطه ای امیدواری و معنای زندگی را در روابط نگرش به دین با شادی، رضایت از زندگی، و حرمت خود تائید کرد. امید و معنا جوهره دین قلمداد شده اند. نتایج پژوهش حاضر گویای آن اند که جوهره دین به آسایش انسان ها کمک می کند.

هدف این پژوهش عبارت بود از بررسی چگونگی ارتباط «مؤلفه های نگرش به دین» و «خودشفقت ورزی» در مردان سالمند؛ به این منظور، با روش تصادفی ساده، 300 نفر از سالمندانِ حاضر در «مرکز نگهداری نیمه وقت سالمندان مهرگان شهر کرمانشاه» انتخاب شدند. آنان به پرسشنامه های «فرم کوتاه خودشفقت ورزی» و «نگرش مسلمانان به دین» پاسخ دادند؛ داده ها با «ضریب همبستگی پیرسون» و «تحلیل رگرسیون گام به گام» تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که بین «مؤلفه های دین داری» و «خودشفقت ورزی» رابطه مثبت معنادار وجود دارد؛ «مؤلفه های نگرش به دین» که شامل «کمک شخصی»، «نگرش اسلامی» و «مناسک اسلامی» می باشند؛ به ترتیب به طور معناداری قادر به پیش بینی 23درصد از خودشفقت ورزی سالمندان است. پس می توان با افزایش «دینداری»، «خودشفقت ورزی» را افزایش داد و درنتیجه توان مقابله سالمندان در برابر بیماری های روانی و مشکلات زندگی را بهبود بخشید

با ظهور انقلاب اسلامى در ايران، دينداری به عنوان مهم ترين عامل سبك زندگى مردم ايران به مثابه نرم افزار انقلاب مورد توجه قرار گرفت. به همين جهت تلاش های زيادی برای ارتقای اثربخشى تبليغات دينى انجام شد. يكى از مهم ترين اجزای اين اثربخشى شناخت مخاطب در گونه های دينداری است؛ زيرا با توجه به عوامل مختلف همچون ظهور جامعه اطلاعاتى، رشد علم و فناوری و حتى تهاجم فرهنگى، شاهد تنوع در شكل های دينداری ايرانيان، به خصوص جوانان هستيم. مسئله اصلى اين مقاله، راهبردهای تبليغى مواجهه با گونه های دينداری در ميان جوانان است. برای پاسخگويى به آن، با استفاده از روش تحليلى به گونه شناسى دينداری در تحقيقات گذشته پرداخته شد و سپس با روش تحليلى-تطبيقى با گونه شناسى ديگری از محقق كه در مصاحبه نيم هساخت يافته با 42 نفر از جوانان كه به صورت نظری و غيراحتمالى هدفمند انتخاب شدند، مقايسه شد. با معيار نگرش به دين، هفت گونه تكليف گرای متشرع، عرفى، اخلاق گرا، توسلى، معرفت گرا، عقلانى و سكولار در دينداری جوانان ايرانى قابل شناسايى و در جمع بين دال های شناور در چهار طبقه قابل دسته بندی شد. سپس گون ههای دينداری يافته شده به هفت نفر از مبلغان خبره عرضه و راهبردهای ايشان جمع بندی شد. نتايج تحقيق نشان م ىدهد راهبردهای تذكر و موعظه، توجه به اخلاق اجتماعى، توجه به مرگ و معاد، بحث از مهدويت و موعود، تفسير قرآن و توجه به حقيقت ولايت معصومان (ع) از جمله مهمترين شيوه ها و پيام هايى است كه مبلغان توجه داشت هاند.

سابقه و هدف: با توجه به نقش مهم و روزافزون بهزیستی سالمندان، بررسی نقش متغیّرهای مختلف در بهزیستی ضروری به نظر می رسد؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه ی بهزیستی روان شناختی با دین داری و اضطراب مرگ در سالمندان مرد صورت گرفته است. روش کار: این پژوهش توصیفی ازنوع همبستگی است. جامعه ی آماری پژوهش شامل 700 مرد سالمند سراهای نگهداری نیمه وقت سالمندان شهر کرمانشاه است، که 200 نفر از آنان به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسش نامه ی بهزیستی روان شناختی ریف، مقیاس نگرش مسلمانان به دین وایلد و جوزف و پرسش نامه ی اضطراب مرگ تمپلر بود. معیارهای ورود به پژوهش نیز شامل کسب نمره ی بالای 22 در آزمون وضعیت روانی، داشتن سن حداقل 60 سال، داشتن تحصیلات راهنمایی یا بالاتر و داشتن حداقل درآمد ماهیانه برای گذراندن زندگی بود. افرادی که دارای این شرایط نبودند از مطالعه خارج شدند. برای تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون گام به گام استفاده شد. در این پژوهش همه ی موارد اخلاقی رعایت شده است. علاوه براین، نویسندگان مقاله هیچ گونه تضاد منافعی گزارش نکرده اند. یافته ها: یافته ها نشان داد که بین بهزیستی روان شناختی با دین داری (39/0 = r) رابطه ی مثبت و با اضطراب مرگ (19/0- = r) رابطه ی منفی و معنی داری وجود دارد (001/0P<). نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نیز نشان داد که به ترتیب اهمیت؛ نگرش اسلامی، اضطراب مرگ و مناسک اسلامی به طور معناداری قادر به پیش بینی 22 درصد از بهزیستی روان شناختی در سالمندان بودند (001/0P<). نتیجه گیری: بنابراین با توجه به نقش دین داری در زندگی و به کارگیری راهبردهایی که موجب کاهش اضطراب مرگ می شود، می توان بهزیستی روان شناختی را در سالمندان افزایش داد.