کردهای عراق

در سال 1974م/ 1353ش، در نتیجه ی جنگ و درگیری هایی که در کردستان عراق جریان داشت، شمار زیادی از ساکنان این منطقه به عنوان آواره و پناه جو از طریق مرزهای غرب و شمال غربی وارد ایران شدند. در سال بعد نیز متعاقب شکست و فروپاشی جنبش کردها که پس از توافق ایران و عراق در الجزایر به وقوع پیوست، موج بزرگی از آوارگان به شکل دسته جمعی و در یک فاصله ی زمانی کوتاه وارد ایران شدند. بخشی از این آوارگان مدتی بعد و با تغییر اوضاع سیاسی در عراق به کشور خود بازگشتند؛ اما بخش قابل توجهی از آنها هم در ایران ماندگار شدند. پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی ابعاد و دامنه-های این رویداد تاریخی را مورد بررسی قرار داده است.

در سال 1370 متعاقب سرکوب قیام کُردهای عراق توسط صدام حسین، سیل عظیمی از آوارگان به سوی مرزهای غربی کشور راه افتاد. ورود صدها هزار پناه جو طی مدت زمانی نسبتاً کوتاه به ایران موجب بروز مشکلات عدیده ای گردید. در روزهای اوج بحران، شمار پناه جویانی که روزانه از مرز عبور می کردند، بالغ بر ده ها هزار تن بود. دولت ایران در مواجه با این مسئله سیاست درهای باز را پیش گرفت و برای کمک رسانی به آوارگان و اسکان آنان در اردوگاه ها اقداماتی به عمل آورد. در پژوهش حاضر ابعاد مختلف این بحران انسانی مورد بررسی قرار گرفته است.

کنشگران اجتماعی در میدانِ مبارزه برای تغییر محیط اطراف خود، فن آوری های جدیدِ ارتباطی را به کار گرفته اند. هدف مقاله حاضر مطالعه کنشگری  اجتماعی کردهای کشور عراق در فضای مجازی است. در این پژوهش از ترکیبِ دو روش مردم نگاری مجازی و مصاحبه عمقی استفاده شده است. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهند که محدودیت هایی نظیر حزبی بودن رسانه در اقلیم کردستان باعث شده اند که کنشگران کرد عراقی نتوانند از مجراهای اصلی برای رسیدن به اهدافشان استفاده کنند. همین عوامل کنشگران کرد عراقی را به استفاده از رسانه های جایگزین که در مطالعه حاضر شبکه های اجتماعی هستند، برای فعالیت سوق می دهد. اصلی ترین مزایای شبکه های اجتماعی برای کنشگران کرد کشور عراق شامل رواج شهروند خبرنگاری، از بین رفتن سانسور و کنترل دولت ها، امکان مقاومت و فعالیت سیاسی، در هم تنیدگی ابعاد آنلاین و آفلاین و برقراری ارتباط با کنشگران کرد سایر کشورها هستند. یکی از بارزترین ویژگی های کنشگری کردهای عراق در فضای مجازی ارتباطی است که آن ها با کردهای سایر کشورها پیدا می کنند و از این طریق می توانند به کنش های مشترکی در راستای هویت کردی شان دست بزنند.

منظور از محیط امنیتی یک محدوده جغرافیایی است که بستر تهدیدات و در عین حال، فرصت هایی است که از متغیرهای داخلی و اغلب خارجی متأثرند. محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران را باید پویا ترین و فعال ترین محیط امنیتی عرصه بین المللی دانست. ایران در حوزه غربی و تاحدودی جنوب غربی کشور از مرز خسروی تا ابتدای دشت آزادگان در استان خوزستان مأوای کردهایی است که دارای نژاد و اصلیت ایرانی بوده و همواره مبلغ و مروج ارزش های اصیل ایرانی و اسلامی هستند. وجود این قوم فرصت ها، قابلیت ها، مزایا و مواهب در عین حال آسیب ها و چالش هایی را در خود نهفته دارد؛ بر این اساس، هدف پژوهش حاضر، بررسی و احصای فرصت ها و چالش های محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر کرد های فیلی(سه استان دیالی واسط و میسان) است. روش پژوهش حاضر از نوع تاریخی کیفی(تحلیل تماتیک) است و جامعه آماری آن شامل اسناد دست اول و منابع تاریخی و همچنین، مصاحبه با افراد مطلع یا دروازه بان اطلاع بوده است. روش نمونه گیری در این طرح، از نوع هدفمند بوده و با توجه به موضوع و حساسیت آن، از نمونه گیری غیر احتمالی با روش تعمدی یا قضاوتی و روش نمونه گیری انباشتی استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر کرد های فیلی، دارای اقتضائات و فرصت هایی است که درصورت بهره گیری از آن می توان بسیاری از چالش ها و تهدیدات را پیش از پیدایش از میان برد و آنها را تبدیل به فرصت نمود.