مطالب مرتبط با کلیدواژه

محیط امنیتی


۱.

استراتژی دفاعی ایالات متحده آمریکا پس از 11 سپتامبر

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی ۱۳۸۴ شماره ۲۸

کلیدواژه‌ها: تروریسم جنگ پیشدستانه استراتژی دفاعی جنگ نامتقارن سلاح های کشتار جمعی دفاع چند لایه محیط امنیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۲۶ تعداد دانلود : ۳۷۶۳
حملات 11 سپتامبر ، به دولت آمریکا نشان داد که محیط استراتژیک جهانی با تغییرات ژرفی روبرو بوده و تهدیدات جدیدی در عرصه بین المللی ظهور کرده است . بازیگران دیگری وارد عرصه شده اند که ویژگی های دولت ملی را ندارند و مقابله با تهدیدات استراتژی های قبلی در این حوزه نیز چندان کارا نیست . آمریکا برای مقابله با تهدیدات جدید و تامین اهداف و منافع ملی خود ، ناگزیر به تغییر در استراتژی دفاعی است . این تغییر در حوزه ها و ابعاد گوناگون صورت گرفت . محیط امنیتی و بازیگران آن مورد بررسی قرار گرفتند ...
۲.

تحول نگرش روسیه به محیط امنیتی بین المللی و تاثیر آن بر روابط با ایران

نویسنده:
منبع: سیاست دفاعی ۱۳۸۱ شماره ۴۰ و ۴۱

کلیدواژه‌ها: ایران سیاست خارجی روسیه نظام بین المللی محیط امنیتی امنیت بین المللی استراتژی امنیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۷۸ تعداد دانلود : ۱۲۰۰
این مقاله با در نظر گرفتن مفهوم محیط امنیت بین المللی و نگرش روسها نسبت به آن طی دوره های مختلف در دهه 1990 و پس از آن، به تحولات اساسی ایجاد شده در این نگرش پرداخته، همچنین تاثیر این تحول بر روابط روسیه با ایران طی سالهای اخیر را مورد بررسی قرار داده است...
۳.

بررسی روابط قدرت های بزرگ در شرق آسیا پس از فروپاشی اتحاد شوروی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: مطالعات سیاسی تابستان ۱۳۸۸ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: وابستگی متقابل ساختار نظام بین الملل محیط امنیتی شـرق آسیا فروپاشی اتحاد شوروی پایان جنگ سرد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۷۰ تعداد دانلود : ۹۰۴
در دوره پس از جنگ سرد، در وضعیت قدرت تغییرات شگرفی ایجاد شده است. این تغییرات نظم جدیدی را در روابط قدرت های بزرگ منطقه شرق آسیا حاکم کرده است و روابط دو جانبه میان چین، ژاپن، روسیه و آمریکا را باز تعریف نموده است. این نوشتار به بررسی جایگاه هر یک از این قدرت ها در شرق آسیا با توجه به منافع و اهداف استراتژیک امنیتی و اقتصادی آن ها بعد از فروپاشی شوروی می پردازد.
۴.

معرفت شناسی محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران

نویسنده:
منبع: فصلنامه سیاست سال سوم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱۲

کلیدواژه‌ها: معرفت شناسی امام خمینی محیط امنیتی حمهوری اسلامی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱۷ تعداد دانلود : ۱۳۵۳
با توجه به تأثیرگذاری قطعی روش شناسی در شناخت علوم به معنای اعم، به ویژه علوم انسانی، مطالعات بنیادین برای کشف آن به عنوان مبادی دستیابی به علوم انسانی اسلامی در همه عرصه ها از جمله مطالعات و مکتب امنیتی به شمار می آید. روش شناسی مطلوب منبعث از آموزه های اسلامی، قابلیت و ظرفیت شناخت و کشف قوانین و سنت های لایتغیر الهی را فارغ از معرفت های فردی مبتنی بر نسبی گرایی با رویکرد استناد قطعی و مستحضر به حجیت دینی برای سایرین، خواهد داشت. مدعای این مقاله آن است که این شیوه در کشف حقیقت علم، همان روش اجتهادی پویای منبعث از منابع چهارگانه در شناخت قوانین اسلام است و این شیوه در مطالعات و مکتب امنیتی نیز حاکم است. این ایده با بهرهگیری از دیدگاه های ارائه شده در شیوه علمای اعلام و شاگردان حکمت متعالیه در تبیین روش شناسی اجتهادی اسلام در حوزه علوم انسانی برای دستیابی به روششناسی در مطالعات امنیتی با تأکید بر مکتب امنیتی جمهوری اسلامی ایران، تبیین خواهد شد.
۵.

محیط امنیتی ژئوپلتیک اسرائیل و دگرهای هویتی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک سال چهاردهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۵۲) 130 - 148

کلیدواژه‌ها: اسرائیل محیط امنیتی ژئوپلتیک دگرسازی سازه انگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۷ تعداد دانلود : ۶۲۴
مقاله حاضر با اشاره ضمنی به مفروضاتی درباره ویژگی های درون گفتمانی سازنده اسرائیل، مبتنی بر عناصر سازنده هویتی و چگونگی ایجاد دگر های هویتی در این جامعه، با استفاده از نظریه سازه انگاری و همچنین نگاه به ارتباط این عناصر با سرزمین موعود، نقش محیط امنیتی ژئوپلتیک اسرائیل را با توجه به شرایط خاص تاریخی و جغرافیایی این واحد سیاسی بر تشدید دگر سازی در اسرائیل و گفتمان هویتی حاکم برآن مورد بررسی قرار داده و در این راستا به پردازش اجمالی دگر های اسرائیل در منطقه و سیاست امنیتی این رژیم پرداخته، و تأثیر آن بر سیاست خارجی این رژیم را مورد بررسی قرار داده است. با توجه به خاص بودن و بسته بودن جامعه اسرائیل که تحت سیطره گفتمان ایدئولوژیک جدا سازنده و غیریت ساز یهودیت افراطی قرار دارد، سؤال اصلی این نوشتار این است: محیط امنیتی اسرائیل چگونه در غیریت سازی هویتی آن تأثیر گذاشته؟ و این تأثیر به چه صورتی بوده است؟ فرضیه مقاله هم این است که محیط خاص امنیتی پیرامون اسرائیل اگر چه نقش اصلی را در تصمیمات و رفتارهای دگر سازانه اسرائیل بازی نکرده، لیکن در تقویت این رفتار دگرسازانه بسیار مؤثر بوده و رفتار خاص اسرائیل در محیط خارجی و اتخاذ تصمیمات سیاست خارجی خاص را رقم زده است. اگرچه چارچوب نظری این مقاله نظریه سازه انگاری است، لیکن از رهنمود های واقع گرایانه نیز استفاده شده است. روش به گار گرفته شده در این مقاله نیز تحلیلی-تاریخی است.
۶.

تاثیر ایران هراسی بر سیاست های نظامی امنیتی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۲ تابستان ۱۳۹۱ شماره ۲ 227 - 246

کلیدواژه‌ها: ایران هراسی یازده سپتامبر شورای همکاری خلیج فارس قراردادهای دفاعی- امنیتی محیط امنیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۷ تعداد دانلود : ۴۵۸
در منطقه خلیج فارس کشورها نسبت به یکدیگر در فضای ادراک متضاد قرارداشته و با نشانه هایی از «عدم اطمینان» روبرو هستند. بر این اساس، هر دولتی محیط امنیتی خود را در عرصه جهانی و منطقه ای تعریف کرده و تهدیدات را شناسایی می کند تا برای مقابله با آن برنامه ریزی کند. در این میان، تبلیغات و اقدامات غرب و به ویژه ایالات متحده در شکل دهی جهت های امنیتی کشورهای منطقه در قبال روابط خود با جمهوری اسلامی و تصویر امنیتی شده از ایران/ایران هراسی تأثیری به سزا دارد و بازیگران منطقه ای با درک تهدیدها از دیدگاه خود اقدامات گوناگون انجام می دهند و راهبرد نظامی خود را در ارتباط مستقیم با مولفه های امنیت درون ساختاری و ناامنی های منطقه ای پایه ریزی و حول محور حداکثر سازی امنیت ساختاری، به خرید تسلیحات و توافقات دفاعی امنیتی با نیروهای فرامنطقه ای اقدام می کنند.
۷.

راهبردهای دفاعی جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با جریان های تکفیری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی بسیج سال بیستم بهار ۱۳۹۶ شماره ۷۴ 119 - 142

کلیدواژه‌ها: راهبرد جریان های تکفیری تهدیدات محیط امنیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۵ تعداد دانلود : ۳۱۳
جریان های تکفیری با تعریف بخش عمده ای از مسلمانان به ویژه شیعیان به عنوان «دگر» خود و از طریق دوقطبی کردن جهان اسلام می توانند ضمن مخدوش کردن وحدت اسلامی با ایجاد منازعه مذهبی، ثبات و تعادل جوامع اسلامی را برهم زده و از این طریق امنیت کشورهای اسلامی را با چالش مواجه کنند، گرچه بحران به وجود آمده از گسترش داعش با سرمنشأ آمریکایی و همکاری دولت های مرتجع منطقه و باهدف تأمین امنیت رژیم صهیونیستی و مقابله با انقلاب اسلامی است. هدف این پژوهش، تدوین و ارائه راهبردهای دفاعی جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با جریان تکفیری است که در محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران قرارگرفته و تهدیدگر امنیت و منافع ملی است. این پژوهش با بررسی و شناخت جریان های تکفیری و تعیین نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای پیش روی جمهوری اسلامی ایران نسبت به تعیین جامعه آماری و نمونه مناسب اقدام و با استفاده از روش دیوید (SWOT) راهبردهای مقابله با جریان های سلفی تکفیری توسط جمهوری اسلامی ایران را تدوین و ارائه کرده است. بر اساس نتایج به دست آمده نمودار وضعیت کنونی کشور در ناحیه تهاجمی قرارگرفته پس باید راهبردهایی را در اولویت قرارداد که منجر به توسعه و گسترش دامنه بهره گیری از نقاط قوت و فرصت های در اختیار برای مقابله با جریان های تکفیری گردد.
۸.

نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و مد یریت محیط امنیتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات مدیریت انتظامی سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ 215 - 242

کلیدواژه‌ها: سیاست امنیتی - انتظامی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران د یپلماسی انتظامی محیط امنیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۶ تعداد دانلود : ۲۲۴
زمینه و هد ف: سیاست امنیتی انتظامی، بخشی از سیاست امنیتی هر کشوری محسوب می شود که د ر پاسخ به تهد ید ها و بهره گیری از فرصت های برخواسته از محیط امنیتی شکل می گیرد . نوع و چگونگی این سیاست ازنظر حد ت و شد ت به وضعیت تهد ید ها، فرصت ها و میزان بالفعل بود ن و وسعت آن ها بستگی د ارد . تحولات نظام بین الملل و همچنین تحولات پی د رپی منطقه ای باعث شد ه که مفهوم کنترل و مد یریت محیط امنیتی اهمیت فزایند ه ای پید ا کنند . برخی از قد رت های منطقه ای و فرامنطقه ای که به مبانی قد رت و فرصت های استثنایی فراروی ایران واقف شد ه اند می کوشند با ایجاد تغییراتی د ر محیط امنیتی این کشور، امکان بهره برد اری را کاهش د اد ه و چالش ها و تهد ید های بیشتری را ایجاد کنند . د ر این راستا، پژوهش حاضر د رصد د است تا ضمن بررسی ویژگی های تحولات محیط امنیتی د ر د و سطح منطقه ای و بین المللی، ویژگی های مد یریت محیط امنیتی از منظر سیاست امنیتی انتظامی را مورد بررسی قرار د هد . روش: این پژوهش با استفاد ه از روش توصیفی- تحلیلی و ابزار کتابخانه ای د ر پی پاسخ به این پرسش اساسی است که ویژگی های اصلی و تحولات محیط پیرامونی اثرگذار بر محیط امنیتی و سیاست های امنیتی و انتظامی جمهوری اسلامی ایران کد ام اند ؟ یافته ها و نتایج: نتایج پژوهش حاضر بیانگر آن است که امنیت جمهوری اسلامی ایران د رگرو این مسئله است که نباید د ر د اخل مرزهای خود محصور شد و باید با توجه به شرایط و الزام های جد ید ، محیط امنیتی تقویت شود تا بتواند واکنش مناسب، منعطف و منطبق بر وضعیت جاری را از خود نشان د هد و به فرصت ها و چالش های برخاسته از وضع نوین پاسخ د اد .
۹.

عوامل ملی و بین المللیِ چالش های امنیتی در افغانستان (2008-2021)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ایرانی سیاست بین الملل سال دهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۰) 207-244

کلیدواژه‌ها: افغانستان تهدیدات امنیتی ایران پاکستان محیط امنیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۸ تعداد دانلود : ۱۶۸
بحرانهای امنیتی در افغانستان با سقوط رژیم طالبان و نقش آفرینی ایالات متحده و ناتو در این کشور بین سالهای 2008-2001 فروکش نمود. با این حال، میزان خشونت ها، تلفات انسانی، حملات هراس افکنانه، فعالیت گروه های هراس افکن و جنگ سالاران، احساس ناامنی در میان شهروندان عادی و نخبگان سیاسی، و همچنین تزلزل نهادها و نظام سیاسی افغانستان از سال 2008 به بعد افزایش یافت و حمایت بازیگران منطقه ای از گروههای غیردولتی و محلی، به مرور زمان علنی تر شد. این مقاله به دنبال پاسخ به این پرسش است که چه عواملی زمینه ساز گسترش ناامنی و بحرانهای امنیتی در افغانستان از سال 2008 تا 2021 میلادی بوده است؟ برای پاسخ به این پرسش از نظریه های امنیتی و به طور خاص رویکردهای باری بوزان، محمد ایوب و ریچارد لیتل استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که افتراق در باب ایده دولت متاثر از قومیت و مذهب، جامعه چند پاره، کاهش مشروعیت حکومت، گروه های هراس افکن و جنگ سالاران و ارتباط این عوامل با محیط امنیتی قوای نامتقارن (محیط امنیتی افغانستان و پاکستان و افغانستان و ایران) موجب شکل گیری و گسترش چالش های امنیتی افغانستان بعد از 2008 میلادی شده است.
۱۰.

تاثیر منزلت طلبی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی بر محیط امنیتی خاورمیانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی سیاسی ایران سال سوم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۱۲)

کلیدواژه‌ها: تعارضات منزلتی جمهوری اسلامی ایران خاورمیانه عربستان سعودی محیط امنیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۱ تعداد دانلود : ۱۶۱
نگارندگان در پژوهش حاضر تلاش کرده اند تا ضمن تلاش برای شناخت بهتر مفهوم منزلت طلبی و تعارضات منزلتی، به این پرسش پاسخ دهند که پویشهای منزلت طلبانه جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی چه تاثیری بر محیط امنیتی خاورمیانه داشته است؟ فرضیه اصلی پژوهش حاضر این است که تعارضات منزلتی میان جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی سبب تشدید تنش و بی ثباتی در خاورمیانه شده است. یافته های این پژوهش که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است نشان می دهد که عمده تعارضات منزلتی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در سه گونه اختلافات ناشی از اصطکاک میان پرستیژ و اقتدار طبیعی، عدم تناسب فزاینده میان نقش های تعریف شده و پایگاه و تواناییهای مادی بازیگران، و روابط با اشخاص ثالث رخ داده است و هریک به نوبه خود سبب تنش و بی ثباتی در محیط امنیتی خاورمیانه بوده است. مهمترین پیامدهای این تعارضات منزلتی فقدان سیستم امنیت دسته جمعی در منطقه خاورمیانه بوده است و در نتیجه امکان پیدایش ساختاری با حضور همه کشورهای منطقه جهت مدیریت سیاسی چالشهای موجود تضعیف شده است. در نتیجه این وضعیت، جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی دراقدامات منزلت طلبانه خود در منطقه خاورمیانه به استفاده از استراتژی رقابت اجتماعی گرایش داشته اند و این مساله به نوبه خود پویشهای تهدیدانگاری را تقویت کرده است. ایجاد سازوکارهایی جهت کاهش تعارضات منزلتی ایران و عربستان سعودی یکی از راهکارهای ایجاد صلح پایدار در منطقه خاورمیانه است.
۱۱.

نسبت مفهومی فرهنگ و امنیت: جستاری در چیستی «امنیت فرهنگی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی سال بیست و پنجم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۹۸) 177 - 215

کلیدواژه‌ها: فرهنگ امنیت امنیت فرهنگی محیط امنیتی تهدید امنیتی فرهنگ راهبردی هویت سبک زندگی جنبش جدید اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۲ تعداد دانلود : ۱۵۸
در مقاله حاضر، با جستاری در چیستی «امنیت فرهنگی»، به تبیین نظری این مفهوم از منظر نسبت مفهومی فرهنگ و امنیت می پردازیم. مفروض مقاله این است که امنیت فرهنگی را به مثابه مفهوم یا حتی پدیدار نمی توان درک کرد مگر آنکه به بازشناسی و بازنمایی شقوق مختلف نسبت مفهومی «فرهنگ» و «امنیت» دست یازید. در پاسخ به این مسئله یا پرسش محوری، پردازش مفهومی مقاله حاضر نشان می دهد که عناصر و مؤلفه های تشکیل دهنده و مقوم امنیت، عمدتاً فرهنگی هستند؛ عناصر و مؤلفه هایی همچون وجوه ذهنی، زبانی، معنایی، گفتمانی، تصوری، ادراکی، احساسی، روانی و اخلاقی امنیت، از این جمله اند و بدون آن ها، تکوین، تقویم و تداوم امنیت ناممکن است. در مقاله حاضر، پس از تعریف مفاهیم فرهنگ و امنیت در مقدمه، به شقوق مختلف نسبت مفهومی فرهنگ و امنیت با تأکید بر فرهنگ به مثابه متغیر مستقل می پردازیم. در نتیجه این پردازش، نویسنده در مقام فرضیه مقاله، به چهار نسبت مشخص؛ یعنی «فرهنگ به مثابه یکی از ابعاد و بخش های امنیت»؛ «فرهنگ به مثابه موضوع ارجاعی امنیت»؛ «فرهنگ به مثابه شاکله محیط امنیتی» و «فرهنگ به مثابه منبع تهدید امنیت» اشاره کرده است.
۱۲.

بررسی بحران های عراق و سوریه در پرتو نظریه های امنیتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست جهانی دوره دوم بهار ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۳) 95 - 115
تعداد بازدید : ۱۰۷ تعداد دانلود : ۶۶
صلح و امنیت از دیرباز در زمره مهمترین موضوعات در عرصه روابط بین الملل بوده و نظریات متنوعی درباره چگونگی دست یابی به آن مطرح شده است. در این میان باید توجه داشت که چالش های صلح و امنیت در مناطق مختلف جهان متفاوت است به عنوان مثال در شرایطی که اتحادیه اروپا در چارچوب امنیت دسته جمعی و وابستگی متقابل اقتصادی به عرصه پساوستفالیا پای گذارده است و چالش هایی چون تروریسم و جرایم سازمان یافته را مهم ترین چالشهای امنیتی خود تعریف می کند، ماهیت چالشهای امنیتی در مناطق دیگر جهان مانند خاورمیانه یا شاخ آفریقا کاملاً متفاوت است. این مقاله به دنبال آن است که با نگاهی اجمالی به چالش های صلح و امنیت در منطقه خاورمیانه، به بررسی دقیق تر بحران های سیاسی عراق پس از سقوط صدام حسین و جنگ داخلی جاری در سوریه در پرتو نظریه های امنیتی بپردازد. بر این اساس پرسش اصلی مقاله چنین است: چالش های امنیتی در عراق پس از سقوط صدام و سوریه پس از آغاز خیزش عربی جدید چیست و در پرتو چه نظریه هایی قابل تبیین است؟ مهم ترین یافته های پژوهش حاکی از آن است که در عراق و سوریه ترکیب پیچیده و چندلایه ای از بحرانهای امنیتی داخلی و خارجی به چشم می خورد که تاثیرات تقویت کننده ای بر یکدیگر دارند و تنها با بهره گیری از رویکردهای تلفیقی قابل تبیین هستند.
۱۳.

تحلیل تحول های ژئوپلیتیکی در محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران در افق 1404(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش سیاسی سال ۱۹ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۳۸) 551 - 576

کلیدواژه‌ها: افق 1404 امنیت ملی تهدید جمهوری اسلامی ایران محیط امنیتی نظریه بحران ژئوپلیتیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹ تعداد دانلود : ۱۰۵
جمهوری اسلامی ایران به دلیل برخورداری از موقعیت ژئوپلیتیک خاص در منطقه غرب آسیا و اتخاذ سیاست استکبارستیزی و مقابله با قدرت های سلطه جو، همواره در نوک پیکان سیاست های تهاجمی این کشورها قرار داشته است. دراین راستا قدرت های رقیب تلاش کرده اند تا به نوعی مزیت های برتری ساز، ایران را تضعیف کنند. در این پژوهش نویسنده با استفاده از نظریه بحران ژئوپلیتیک، به این سؤال پرداخته است که: تحولات ژئوپلیتیکی در محیط امنیتی ایران چه تأثیری بر جایگاه کشور در منطقه و فرامنطقه در افق 1404 دارد؟ با بررسی عوامل هشت گانه ژئوپلیتیکی تنش زا (عوامل سیاسی، ژئواستراتژیک، ژئواکونومیک، ژئوکالچر، هیدروپلیتیک، زیست محیطی، فضای مجازی و سرزمین)، 21 حوزه ژئوپلیتیکی در محیط امنیتی ایران شناسایی و نشان داده شده که قدرت های رقیب به دنبال آن هستند تا با اجرای سیاست هایی همچون دامن زدن به خصومت ایران و اعراب در منطقه، تغییر خطوط انتقال انرژی از مسیر ایران، حذف یا کاهش اهمیت ایران در تأمین انرژی جهان، تضعیف فرهنگ و جبهه مقاومت، بروز و ظهور مناقشه های مرزی و سرزمینی، دامن زدن به مسائل زیست محیطی و اجرای جنگ شناختی؛ قدرت ایران را در استفاده از مزیت های ژئوپلیتیکی اش کاهش دهند.
۱۴.

معادلات قدرت در محیط امنیتی قفقاز جنوبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست خارجی سال ۲۸ بهار ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۹) 149 - 172

کلیدواژه‌ها: قفقاز جنوبی قدرت های منطقه ای قدرت های فرامنطقه ای امنیت انرژی محیط امنیتی تهدیدات امنیتی راهبردهای امنیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹ تعداد دانلود : ۷۱
در دهه پایانی قرن بیستم خلأ قدرت ناشی از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در کنار اختلافات سرزمینی برخی اقوام با صورت بندی متکثر قومی مذهبی و فقدان توسعه سیاسی موجب شد منطقه قفقاز جنوبی با ساختاری آنارشیک شکل گیرد. منطقه ای با سه جمهوری مستقل آذربایجان، ارمنستان و گرجستان، که با تداوم ناپایداری امنیتی همراه با عدم شکل گیری یک رژیم امنیتی مشترک نفوذ بازیگران منطقه ای و بین المللی را در روند تحولات منطقه در پی داشته است. در این میان، منافع و اهداف متعارض بازیگران منطقه ای همچون روسیه، ایران، ترکیه و نیز بازیگران فرامنطقه ای از جمله ایالات متحده، ناتو و رژیم صهیونیستی محیط امنیتی قفقاز جنوبی را با چالش های جدیدی از رقابت ژئوپلیتیک مواجه کرده است. این در حالی است که قفقاز به رغم چالش های سیاسی امنیتی، به لحاظ منابع انرژی و ترانزیت آن و اهمیت ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک از جایگاه بالایی در معادلات سیاست بین الملل برخوردار می باشد. مقاله حاضر با استفاده از روش کتابخانه ای و رویکرد توصیفی تحلیلی و با هدف بررسی آثار رقابت بازیگران منطقه ای و بین المللی در قفقاز جنوبی به این پرسش می پردازد که رویکردهای راهبردی بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای چه تاثیری بر مسائل امنیتی حوزه قفقاز جنوبی بر جای گذاشته است؟ به نظر می رسد طی دو دهه اخیر در محیط امنیتی قفقاز جنوبی رقابت منفی بین بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای تشدید یافته و این امر باعث تداوم بی ثباتی در این حوزه راهبردی شده است.
۱۵.

تاثیر چالش های زیست محیطی بر محیط امنیتیِ ایران و همسایگان غربی (2022-2010)

نویسنده:
منبع: غرب آسیا سال ۱ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: چالش های زیست محیطی محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران همسایگان غربی عراق ترکیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰ تعداد دانلود : ۱۳۷
بحران های زیست محیطی، به عنوان یکی از فاکتورهای اصلی در سیاست های کلان جهانی و یکی از مهم ترین چالش های جامعه انسانی روز به روز در حال افزایش و تسری هستند. سرزمین ایران نیز به واسطه خصوصیات اقلیمی و موقعیت جغرافیایی خود در رابطه با پیامد ها و اثرات بحران های زیست محیطی بسیار اثر گذار و اثر پذیر است و از نظر جغرافیایی بسیاری از مشکلات زیست محیطی در نزدیکی مرز های ایران با کشور های همسایه قرار گرفته اند. ایران از نظر زیست محیطی از کشورهای پر اهمیت و تاثیرگذار به شمار می رود و دارای چالش های بسیاری بر سر مسئله محیط زیست با کشورهای همسایه می باشد. مشکلات زیست محیطی ایران در پیوند و ارتباط مستقیم با کشور های همسایه می باشد. وسعت، جایگاه و موقعیت ویژه جغرافیایی، ژئوپلیتیکی، ژئواکونومیکی، ژئواستراتژیکی و ژئو کالچری از گذشته تاکنون سبب قرار گرفتن ایران به عنوان یکی از مناطق مهم و حیاتی در عرصه محیط زیست شده است که در محیط زیست منطقه و حتی جهان نیز تاثیر گذار است. این پژوهش با پذیرش مفروضه های روش تحلیل کمی و کیفی می خواهد ابعاد چالش های زیست محیطی را با تاکید بر همسایگان غربی جمهوری اسلامی ایران توضیح داده و تاثیر آن را بر محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران و همسایگان غربی (ترکیه و عراق) تبیین نماید. بر این اساس این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش است که مهم ترین چالش های زیست محیطی تاثیر گذار بر محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران و همسایگان غربی (ترکیه و عراق) طی سال های 2010 تا 2022 کدامند؟ در پاسخ این فرضیه مطرح شده است که بحران آب، ریزگردها، تغییرات آب و هوایی و خشک شدن تالاب ها از مهم ترین چالش های زیست محیطی تاثیر گذار بر محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران و همسایگان طی سال های 2010 تا 2022 بوده اند. روش تایید فرضیه در این مقاله توضیحی-تبیینی می باشد.
۱۶.

ارائه چارچوب دیدبانی تحولات راهبردی محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینده پژوهی انقلاب اسلامی سال ۴ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۱۴) 11 - 33

کلیدواژه‌ها: تحولات راهبردی جمهوری اسلامی ایران دیدبانی محیط امنیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴ تعداد دانلود : ۹۱
تحولات معاصر در منطقه غرب آسیا نشان دهنده افزایش استعداد بروز تحولات راهبردی در آینده منطقه هستند که لاجرم کنشگران و واحدهای سیاسی موجود در این نظام منطقه ای را تحت تأثیر قرار میدهند. بر این أساس و با توجه به اصل پیشگیری از غافلگیری راهبردی و همچنین آگاهی زودهنگام از فرصت ها و تهدیدهای پیش رو در محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران، دیدبانی این تحولات اهمیت می یابد.پژوهش حاضر برای یافتن چارچوبی جامع برای دیدبانی تحولات راهبردی در این منطقه، دو پرسش اساسی چگونگی نگریستن و تحلیل دینامیک تحولات؛ و همچنین مولفه ها و شاخص های مهم برای پایش تحولات را واکاوی می کند. در پاسخ به پرسش نخست، تعداد 5 زیرسیستم امنیتی مبتنی بر وابستگی متقابل امنیتی برگرفته از نظریه مجموعه امنیتی بوزان شناسایی شدند. در پاسخ به پرسش دوم، تعداد 51 مولفه برای دیدبانی محیط امنیتی جمهوری اسلامی در منطقه غرب آسیا احصا شدند. این پژوهش، با رویکردی کیفی از اسناد و مطالعات کتابخانه ای برای گردآوری داده ها استفاده کرده و روش توصیفی تحلیلی را برای نیل به نتایج پژوهش به کار گرفته است.
۱۷.

افزایش هزینه های نظامی ایران؛ ضرورتی انکارناپذیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق امنیت سال ۴ پاییز ۱۳۹۰ شماره ۱۲

کلیدواژه‌ها: هزینه های نظامی محیط امنیتی مسابقه تسلیحاتی خاورمیانه خلیج فارس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱ تعداد دانلود : ۴۷
بررسی هزینه های نظامی کشورهای عضو یک محیط امنیتی موضوع پژوهش های بسیاری بوده است. این مقاله به موضوع هزینه های نظامی جمهوری اسلامی و مقایسه آن با کشورهای عضو محیط امنیتی می پردازد. فرضیه مقاله آن است که هزینه های نظامی ایران در مقایسه با کشورهای منطقه که خطری هم آنها را تهدید نمی کند بسیار اندک است و باید متناسب با نیازهای امنیتی افزایش یابد. به دلایل متعدد مانند لزوم بازسازی نظامی پس از جنگ تحمیلی، لزوم تبدیل یا از رده خارج کردن تجهیزات قدیمی و فرسوده باقی مانده از زمان شاه، تهدیدهای بسیاری که متوجه نظام جمهوری اسلامی بوده است، جنگ تحمیلی هشت ساله با عراق و تهدیدهای مشرف به جنگ طالبان در افغانستان، حملات نظامی آمریکا به دو کشور همسایه و اشغال آنها توسط نیروهای بین المللی، افزایش چشمگیر تهدیدهای رژیم صهیونیستی، مسابقه تسلیحاتی رایج در منطقه خلیج فارس و نگرانی های متعدد در محیط امنیتی هزینه های نظامی ایران بسیار کمتر از میزان مورد نیاز در موارد مشابه است.
۱۸.

زمینه های ظهور و گسترش داعش در محیط امنیتی غرب آسیا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق امنیت سال ۷ تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲۳

کلیدواژه‌ها: داعش تروریسم امنیت محیط امنیتی غرب آسیا تکفیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰ تعداد دانلود : ۷۹
اگرچه ظهور و نق شآفرینی داعش به عنوان بازیگری غیردولتی به حدود یک دهه پی ش بازم یگردد که ابومصعب الزرقاوی جنبش توحید و جهاد را در عراق تأسیس کرد، بحران امنیتی عراق موجب شد توجه جامع ه جهانی به این گروه، بیش از گذشته معطوف شود. این مقاله ضمن بررسی زمینه های فکری و فرهنگی، به دنبال بررسی زمینه های ظهور و گسترش داعش در محیط امنیتی غرب آسیا در سه سطح ملی، منطقه ای و بی نالمللی است. یافته های این مقاله که با روش توصیف ی تحلیلی تألیف شده است، نشان م یدهد اندیشه تکفیر مبتنی بر سلفی گری به عنوان زمینه فکری و مقاومت در برابر امواج جهانی سازی به عنوان زمینه ای فرهنگی، موجبات ظهور و گسترش داعش در جغرافیای جهان اسلام را فراهم کرده اند. در سطح ملی، داعش در خلأ رهبری و بحران هویتی اهل سنت، با استفاده از احساسات مذهبی آنان، در جغرافیای دولت های فرومانده ظهور کرد و اقتدار این دولت ها را به چالش کشید. در سطح منطقه ای، به عنوان بازیگری غیردولتی، با بدیل سازی از گفتمان اسلا مگرایی، به مقابله با گفتمان انقلاب اسلامی و محور مقاومت پرداخت. در سطح بین المللی نیز جنگ بین تمدنی را که آمریکای یها منادی و مدعی آن بودند، به جنگی درو نتمدنی تبدیل و در جهت اسلا مهراسی حرکت کرد.
۱۹.

بازیگران فراملی در کردستان عراق و تاثیرآن بر محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی ناجا سال ۱ بهار ۱۳۹۵ شماره ۱ 125 - 145

کلیدواژه‌ها: کردستان عراق آمریکا اسرائیل محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰ تعداد دانلود : ۲۵
در حال حاضر مسئله کردها یکی از مسائل مهم سیاسی در منطقه غرب آسیا به شمار می رود که ابعاد  منطقه ای وفرا منطقه ای گسترده ای پیدا کرده است و تحولات آن تاثیر زیادی بر مناطق کردنشین ترکیه، عراق، سوریه و جمهوری اسلامی ایران دارد. نکته ای که حائز اهمیت می باشد ، این است که دخالت قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای نقش مهمی در تحولات این منطقه داشته است. این تحولات بویژه پس از حمله آمریکا به عراق در سال 2003 فرصت ها و تهدیداتی را برای جمهوری اسلامی ایران فراهم کرده است که ظهور دولت کردی در عراق و تشکیل اقلیم کردی در عراق نوین از نشانه های بارز این تحولات می باشد. ظهور دولت کردی به خاطر تاثیرات جدی بر نظم و نظام قدرت منطقه ای از اهمیت زیادی برخوردار است. بر این اساس این تحقیق درصدد واکاوی استراتژی قدرت های خارجی با تاکید بر نقش آمریکا و رژیم صهیونیستی در قبال تحولات مناطق کردنشین عراق و پیامدهای امنیتی آن بر جمهوری اسلامی ایران می باشد .درپاسخ به این سوال این فرضیه را مطرح شد که هدف قدرت ها تامین منافع استراتژیک ورقابت و ایجاد موازنه با قدرت های منطقه ای و هدف از دخالت در مسئله کردها پیشبرد و تامین منافع اقتصادی، سیاسی و استراتژیک خود در منطقه بوده است. 
۲۰.

الگوی شناخت و تحلیل محیط امنیتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی ناجا سال ۶ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۲ 5 - 38

کلیدواژه‌ها: محیط امنیتی استراتژی الگوی تجلیل امنیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶ تعداد دانلود : ۲۲
با وجود ارتباط وثیق و عمیق بین محیط امنیتی و فرآیند تدوین و تجویز استراتژی های امنیتی، چارچوب و الگوی خاص و مشخصی برای تحلیل و تبیین رابطه میان این دو وجود ندارد؛ از این رو، پژوهش حاضر با طرح این پرسش که چه ارتباطی میان محیط امنیتی یک کشور و استراتژی های امنیتی آن وجود دارد، تلاش کرده است تا ضمن ارائه یک الگوی تحلیلی در این زمینه، چارچوب روش شناختی مشخصی برای شناخت و تحلیل محیط امنیتی و ارتباط آن با استراتژی های امنیتی ارائه نماید. فرضیه اصلی پژوهش حاضر این است که محیط امنیتی یک بازیگر ورودی و نهاده نظام راهبری و تدوین استراتژی امنیتی آن محسوب می شود. این ورودی در فرآیند ادراک محیطی و دریافتی که تصمیم سازان از داده های محیط امنیتی دارند، پردازش شده و خروجی آن با نگاه به جهت ساز های راهبردی و در قالب کنش ها و تصمیمات شناخته شد ه ای همچون استراتژی امنیتی بروز و ظهور می یابد.