زنان آسیب پذیر

توانمندسازی، فرایندی است که طی آن، فرد از نیازها، خواسته های درونی و قابلیت های خود، آگاه می شود و با هدف رسیدن به خواسته ها، به کسب توانایی های لازم می پردازد. در پژوهش حاضر، درک بومی از توانمندی اجتماعی و اقتصادی، عوامل مؤثر بر رشد و موانع آن، با دو روش کیفی (نظریه بنیانی) و کمّی (تحلیل همسبتگی)، بررسی شده اند. برای جمع آوری اطلاعات کیفی، از فنون مصاحبه عمیق، بحث گروهی متمرکز و مشاهده مشارکتی و مستقیم و برای جمع آوری اطلاعات کمّی نیز از پرسشنامه اسکات و جیف برای صد و یازده نمونه استفاده شد تا از این طریق، موانع توانمندسازی زنان براساس سه عامل نگرش و میزان (شدت) تجربه، آموزش و پایگاه اجتماعی- اقتصادی (اشتغال) زنان در قالب 33 گویه، بررسی شوند. نتایج حاصل از پژوهش کیفی نشان می دهند که اشتغال، متوازن سازی درآمد و هزینه، پس انداز و کارآفرینی، در تداوم بخشی و پایدار سازی توانمندی اقتصادی افراد، نقش تعیین کننده و بسزایی داشته اند. نتایج کلی تحقیق کیفی، نشان می دهند که برخی از عوامل مؤثر در رشد توانمندی عبارتند از: زندگی چند خویشاوند در کنار هم، خانواد ه گرایی، سرمایه اجتماعی، همیاری ، همبستگی اجتماعی و حمایت از یکدیگر. نتایج حاصل از تحقیق کمّی نیز نشان می دهند که دو عامل آموزش و اشتغال، از جمله مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر توانمندسازی زنان آسیب پذیر ستاد توانمندسازی شهرداری تهران، محسوب می شوند.

هدف مقاله حاضر بررسی وضعیت اشتغال زنان سرپرست خانوار در ایران است. اشتغال زنان ایرانی دو ویژگی مهم دارد: اول آنکه در مقایسه با سایر کشورهای در حال توسعه زنان فرصت های شغلی کمتری دارند و دوم آنکه اغلب در بخش های غیر رسمی با دستمزد پایین مشغولند. اشتغال زنان "سرپرست خانوار" حکایت دیگری است که در پی مشکلاتی مثل فوت شوهر، طلاق، از کارافتادگی شوهر، مفقود الاثر بودن سرپرست و ... شکل می گیرد . طبق نتایج حاصله از چهار سرشماری اخیر کشور نسبت زنان سرپرست خانوار از 4/8 درصد در سال1375 به 7/12 درصد در سال 1395 رسیده است. بر اساس نتایج سرشماری سال 1395 در حدود 3061753 زن هستند که سرپرستی خانوارهای خود را بر عهده دارند. نتایج حاصله نشان داد که به طور میانگین 6/14 درصد زنان سرپرست خانواده شاغل هستند. بیش از 8/61 درصد این زنان خانه دارند (3/68 درصد روستایی در مقابل 6/59 درصد از زنان سرپرست خانوار شهری) و شغل دیگری ندارند. تقریبا 6/15 درصد این زنان بدون داشتن کار دارای درآمد هایی هستند (8 درصد زنان سرپرست روستایی در مقابل 2/18 درصد زنان سرپرست خانوار شهری) این در حالی است که در حدود 44 درصد این زنان سرپرست خانوارهای دو یا سه نفره و 4/11 درصد نیز سرپرست خانوارهایی با تعداد جمعیت بیش از سه نفر هستند. و مابقی در حدود 7/41 درصد زنان سرپرست خانوار به تنهایی زندگی می کنند و فقط بار اقتصادی زندگی شخصی خود را بر دوش می کشند. نکته جالب توجه اینکه در حدود 7/48 درصد زنانی که سرپرستی خانوارهای ایرانی را بر عهده دارند در گروههای سنی 60 سال و بیشتر قرار دارند و در واقع در دوران کهولت خود بسر می برند. که این امر به لحاظ اقتصادی مشکل این قشر از زنان را دوچندان می کند. نتیجه این که این زنان و خانواده هایشان اکثرا جزء حاشیه نشینان اقتصادی محسوب می شوند و شرایط سختی را می گذرانند .

زن به عنوان یکی از اعضای اصلی در نه تنها کانون خانواده بلکه در جامعه نیز هر چقدر هم در شرایط محیط پیرامون خود قوی و محکم باشد گاهی دچار آسیب می شود و در اینجا است که نقش حقوق زنان آسیب پذیر به خوبی می تواند خود را نشان دهد. امروزه حقوق زنان جزئی اساسی از حقوق بشر به شمار می آید که بر اصل برابری جنسیت و تساوی حقوق بین مرد و زن تمرکز دارد؛ هر کجا که زن آسیب ببیند چه در نتیجه نابرابری، بی عدالتی، خشونت و یا فقر و محدودیت باشد سخن از جامعه حقوق زنان آسیب پذیر مطرح می شود. به هر میزان که حقوق زنان آسیب پذیر از کیفیت برتری در کار خود برخوردار باشد، از توانمندی بهتری در جهت حمایت از زنان و کاهش موارد خشونت و آسیبهای وارده به آنان نیز برخوردار خواهد بود. هدف از این مقاله کنکاش در خصوص مهارتهای آموزشی در جهت جلوگیری از ایجاد زمینه آسیب در زنان می باشد؛ سعی بر آن است که ابتدا بر حقوق بشر و حقوق زنان آسیب پذیر تمرکز شود، سپس به بررسی عوامل تأثیرگذار بر افزایش کیفیت حقوق زنان آسیب پذیر البته با رویکردی روانشناسی در جهت روابط خواهیم پرداخت؛ و قابل ذکر است که در بخش روانشناسی این مقاله به مطالعه ی تئوری انتخاب و واقعیت درمانی روانشناس و نظریه پرداز ویلیام گلسر خواهیم پرداخت.

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی کیفی عوامل تربیتی مؤثر در میزان جامعه پذیری کودکان است. جامعه آماری، مادران آسیب پذیر 25 تا 40 ساله را در بر می گیرد که حداقل دارای یک فرزند 6 تا 12 ساله هستند. 15 نفر از این مادران به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. روش تحقیق کیفی بوده و به منظور گردآوری اطلاعات از تکنیک مصاحبه استفاده شد. رویکرد نظری مورد استفاده در این مقاله بر پایه نوع خانواده ها، جامعه پذیری و زنان آسیب پذیر می باشد. زنان آسیب پذیر انتخاب شده زنان معتاد و  زنان همسر معتاد هستند. برای بررسی عوامل تربیتی مؤثر بر جامعه پذیری لازم بود در ابتدا مدل تربیتی خانواده ها مورد بررسی قرار گیرد. در نهایت عوامل تربیتی مؤثر به صورت سه عامل نگرش ها و باورها، همدلی و وابستگی دسته بندی شد و میزان جامعه پذیری کودکان در خانواده با توجه به این عوامل بررسی شد. نتایج این پژوهش نشان داده است که اکثر این فرزندان به دلیل عدم وجود امنیت روانی در خانواده هایشان و همچنین طرد شدن از طرف جامعه، جامعه پذیری مناسبی ندارند؛ ولی در صورت ایجاد بستر مناسب و رفع مشکلات می توانند عضو مؤثری در جامعه باشند.

پژوهش حاضر باهدف تحلیل سیاست های رفاه زنان سرپرست خانوار و چالش های آن در دولت های نهم تا دوازدهم انجام شد. پژوهش بر اساس هدف،کاربردی،نوع پژوهش،کیفی و دارای رویکرد استقرایی است.به منظور تجزیه و تحلیل داده های حاصل از مصاحبه های نیمه ساختار یافته،از روش تحلیل مضمون استفاده شد.جامعه آماری مورد مطالعه،شامل 20 نفر از افراد مطلع و فعال در حوزه های علمی،سیاستگذاری،اجرایی و سازمانهای مردم نهاد در زمینه موضوعات زنان آسیب پذیر و نیز متون مناسب جهت استخراج شاخص ها(ادبیات نظرى)بودند.در این پژوهش،برای انتخاب نمونه ها،از رویکرد گلوله برفی و به عنوان استانداردی برای پایان نمونه گیری،از روش اشباع مضامین استفاده شد.مضامین با استفاده از مصاحبه نیمه ساختار یافته احصا شد.نتیجه تحلیل داده های کیفی،شناسایی 48 مضمون پایه، 28 مضمون سازمان دهنده و در نهایت، 7 مضمون فراگیر شامل میزان موفقیت سیاست های کلی، سیاست های آتی برای موفقیت، تفاوت دولت های اصولگرا و اصلاح طلب، وضعیت آینده زنان آسیب پذیر، علت وجود مشکلات رفاهی، نظام های قابل پیاده سازی، راهکارهای اجرای نظام های پیاده سازی بود که در قالب یک مدل ارائه شدند. در اکثر مطالعات صورت گرفته در مورد زنان آسیب پذیر به بیان یک مسئله پرداخته شده ست. در این پژوهش در کنار بیان مشکلات به نظام هی قابل پیاده سازی و راهکارهای اجرایی این نظامها برای رفع مششکلات پرداخته شده است. در پایان، بر مبنای نتایج، پیشنهادهایی در این حوزه ارائه شد.