هوش کسب و کار

امروزه، توان رقابتی، اساس بقای شرکت­ها است. هوشمندی رقابتی به عنوان یک ابزار مدیریت استراتژیک و یکی از سریع­ترین زمینه­های رشد کسب و کار دنیا در نپز گرفته می.­شود. هدف از تحقیق حاضر، بررسی وضعیت هوشمندی رقابتی و تأثیر آن بر تفکر استراتژیک مدیران است. جامعة أماری تحقیق حاضر، 70 نفر از سرپرستان و مدیران بانک­های دولتی (بانک ملی) و خصوصی (پاسارگارد، سرمایه و اقتصاد نوین) استان مازندران است. برای گردآوری داده­های مربوط به هوشمندی رقابتی و ابعاد چهارگانة آن، یعنی آگاهی از بازار، رقبا، فناوری و راهبرد، پرسشنامه­ای شامل 25 سؤال بر اساس مؤلفه­های حاصل از مرور متون تحقیق تدوین شد و پس از سنجش روایی و پایایی، در اختیار نمونة آماری قرار گرفت. برای طبقه بندی و تفسیر داده ها از روش های آمار توصیفی و برای آزمون فرضیه­ها از روش های آمار استنباطی، نظیر آزمون همبستگی و آزمون تی استفاده شد. نتایج تحلیل آماری نشان داد بین هوشمندی رقابتی در تصمیم­های استراتژیک بانک های خصوصی و دولتی تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین، یافته­ها حاکی از آن است که بانک­های خصوصی، از نظر هوشمندی رقابتی و توجه به مبانی تفکر استراتژیک، نسبت به بانک دولتی در جایگاه بهتری قرار دارند.

امروزه تعداد زیادی از سازمان ها جهت بهبود کیفیت تصمیم گیری خود از سیستم های هوش کسب و کار استفاده می نمایند. اگرچه بسیاری از سازمان ها به استقرار و استفاده از سیستم های هوش کسب و کار روی آورده اند، اما همه آن ها در پیاده سازی آن موفق نبوده اند. هدف این پژوهش، شناسایی عوامل حیاتی موفقیت اجرای سیستم های هوش کسب و کار در سازمان های ایران می باشد. بدین منظور، در ابتدا با مرور پژوهش های گذشته، 26 عامل حیاتی موفقیت در اجرای موفق سیستم های هوش کسب و کار شناسایی گردیده است. میزان اهمیت هر کدام از عوامل مذکور در قالب ابزار پرسشنامه از اعضای جامعه آماری تحقیق که عبارت از مدیران و کارشناسان دارای سابقه کاری حداقل 3 ساله در زمینه مشاوره و یا پیاده سازی سیستم های هوش کسب و کار در ایران پرسیده شده است. در ادامه با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی به شناسایی عوامل مکنون پرداخته شده است. بر مبنای نتایج حاصل از آن، عوامل سازمانی، انسانی، مدیریت پروژه و فنی به عنوان گروه های اصلی عوامل حیاتی موفقیت اجرای سیستم های هوش کسب و کار در ایران شناسایی شده اند. نتایج حاصل از این تحقیق می تواند به محققین و فعالان حوزه سیستم های هوش کسب و کار در درک بهتر مسائل و چالش های موجود در ایران بر سر راه پیاده سازی و استقرار این سیستم ها یاری رساند.

بی شک یکی از مهم ترین پدیده های هزاره سوم رشد چشمگیر و روزافزون فناوری اطلاعات (IT) وتأثیر آن بر تمام جوانب زندگی بشر، به ویژه کسب وکار است؛ به این دلیل عصر حاضر را عصر انفجار اطلاعات نامیده اند. این تا حدی است که هر 5 سال و نیم، حجم دانش دو برابر می شود و از سوی دیگر، بسیاری از آنها در کمتر از 4 سال کهنه می شوند. امروزه دانش به منزله یک منبع ارزشمند و استراتژیک و نوعی دارایی برای کسب وکارها مطرح است و ارائه محصولات و خدمات باکیفیت بدون مدیریت و استفاده درست از این منبع ارزشمند، امری سخت و گاه ناممکن است. گزارش ها بیانگر آنست که سازمان ها از دهه 90 میلادی درپی پیاده سازی مدیریت دانش بوده اند. در کشور ما نیز چند سالی است برخی شرکت ها و سازمان ها حرکت هایی در زمینه استقرار این سیستم ها انجام داده اند، اما به نظر می رسد در این راه به نقش مدیریت دانش در داده کاوی تجارت هوشمند به میزان قابل توجهی پرداخته نشده است. در این مقاله رابطه بین داده کاوی، تجارت هوشمند و مدیریت دانش به طور مختصر بررسی می شود و یک مدل به اشتراک گذاری دانش برای افراد جهت به کارگیری عملی داده کاوی در زمینه مدیریت دانش و تجارت هوشمند پیشنهاد می گردد. ساختار وبلاگی سیستم های به اشتراک گذاری دانش برای فرایند داده کاوی، می تواند به صورت عملی در بنگاه های اقتصادی جهت تجارت هوشمند به کار برده شود. در این مقاله پیشنهاد شده است که هر فرایند مهم داده کاوی در زمینه تجارت هوشمند باید شامل چرخه متمرکز داده کاوی و چرخه متمرکز توسعه دانش اجزای داخلی تجارت باشد.

از دغدغه های سازمان ها، امکان سنجی و آگاهی از میزان آمادگی سازمان برای پیاده سازی هوش تجاری است. در این مقاله با استفاده از رویکردی که استیو ویلیامز و نانسی ویلیامز ارائه داده اند، هفت شاخص برای سنجش آمادگی سازمان ها برای پیاده سازی هوش تجاری درنظرگرفته شد که عبارت اند از: همراستایی استراتژیک کسب و کار و فناوری اطلاعات، مدیریت پورتفولیو، مشارکت سازمان و فناوری اطلاعات، آمادگی فنی سیستم های هوش تجاری و انبار داده، فرهنگ مهندسی فرایند تصمیم گیری، فرهنگ بهبود فرایندی مداوم و فرهنگ به کارگیری اطلاعات و ابزارهای تحلیلی. براین اساس پرسش نامه ای شامل 39 گویه تدوین شد و یک شرکت بیمه با 245 نفر کارمند تمام وقت، به عنوان جامعه آماری انتخاب شد. نمونه ای مشتمل بر 150 نفر از کارکنان آن شرکت با استفاده از روش تصادفی انتخاب و پرسش نامه تهیه شده در بین آنها توزیع گردید. روایی سازه با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی و پایایی آن از طریق آزمون آلفای کرونباخ سنجیده شد. نتایج نشان داد که شرکت مورد بررسی از نظر همراستایی استراتژیک و مدیریت پورتفولیو در وضعیت مطلوبی قرار دارد ولی از نظر مشارکت سازمان و فناوری اطلاعات، فرهنگ بهبود فرایندی مستمر، فرهنگ استفاده از اطلاعات و ابزارهای تحلیلی، فرهنگ روشمندساختن و مهندسی جریان تصمیم گیری و آمادگی فنی سیستم های هوش تجاری و انبار داده ها در وضعیت متوسط قرار دارد. درنهایت برمبنای یافته های پژوهش، پیشنهادهایی برای آمادگی بهتر سازمان ها در پیاده سازی هوش تجاری مطرح شد.

اتخاذ تصمیم های استراتژیک در محیط کسب و کار کنونی چالشی است که اکثر سازمان ها با آن مواجه اند. سیستم هوش کسب و کار تلفیق معماری، ابزار و روشی است که به سازمان ها کمک می کند تا با این چالش مواجه شوند. سازمان شهرداری یکی از بزرگترین سازمان های عمومی است که عملکرد صحیح آن تبعات خوبی برای رفاه شهروندان و بهره وری این سازمان خواهد داشت. مبتنی بر مبانی نظری در تشریح هوش کسب و کار، مفاهیم تجزیه و تحلیل کسب و کار و مدیریت عملکرد فرضیاتی تدوین شد. پژوهش کاربردی - توصیفی پیمایشی است. با استفاده از ابزار پرسشنامه داده ها جمع آوری شد. جامعه آماری پژوهش کلیه کارکنان سازمان شهرداری در استان مازندران بوده است. حجم نمونه 334 نفر به دست آمد و روش نمونه گیری تصادفی ساده بوده است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از رگرسیون خطی چند گانه استفاده شد. مقادیر برآورد استاندارد در تحلیل مسیر به ترتیب 515/0، 411/0 و 403/0 به دست آمد که رابطه مثبت را بین عوامل نشان می دهد. مقدار آماره t و سطح معناداری در هر سه رابطه مورد بررسی نیز اثرات مثبت و معنادار بین متغیرهای پژوهش را تایید می کند.

مبتنی بر مبانی نظری ای که از مباحث سازمان وجود دارد، هوش کسب و کار به عنوان آمیزه ای از مفاهیم مدیریت و سیستم فناوری اطلاعات و ارتباطات عامل موثر برای تحلیل هدفمند کسب و کار به منظور اخذ تصمیمات راهبردی شناسایی شده است. در این پژوهش به بررسی فاکتورهای مهم در پیاده سازی سیستم هوش کسب و کار در اداره بنادر و دریانوردی استان مازندران پرداخته شده است. با مطالعه ادبیات موضوع فاکتورهای کیفیت سیستم، کیفیت اطلاعات، کیفیت سیستمی درک شده و کیفیت اطلاعات درک شده به عنوان عوامل موثر در پیاده سازی هوش کسب و کار لحاظ شدند. جامعه مورد بررسی شامل کلیه کارمندان اداره کل بنادر و دریانوردی استان مازندران است و تعدادشان 288 نفر بوده است. حجم نمونه 165 نفر به دست آمد. بر اساس الگوی معادلات ساختاری تحلیل ها انجام شد. مقادیر برآوردهای استاندارد و سطح معناداری به دست آمده در بررسی شدت رابطه بین متغیرهای کیفیت سیستم و کیفیت اطلاعات و پیاده سازی هوش کسب و کار و نیز اثر میانجی کیفیت اطلاعات ادراک شده بر رابطه کیفیت اطلاعات و پیاده سازی هوش کسب و کار نشان دهنده رابطه اندک و معنادارنبودن عدد به دست آمده است. در هر سه رابطه مقدار t محاسبه شده، نیز حاکی از نبود اثرات مثبت بین متغیرهای پژوهش است. برآوردها وجود همسویی و رابطه معنادار بین کیفیت اطلاعات و کیفیت اطلاعات ادراک شده، کیفیت سیستم و کیفیت سیستم ادراک شده و کیفیت سیستم ادراک شده به عنوان متغیر اثرگذار در رابطه کیفیت سیستم و پیاده سازی هوش کسب و کار را تایید می نماید.

پیشرفت در فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی در سال های اخیر و تولید حجم زیاد داده در وب 2، منجر به شکل گیری رویکرد جدیدی از همگرایی دو حوزه علمی هوش کسب وکار و تحلیل رسانه اجتماعی شده که برخی محققان آن را هوش کسب وکار اجتماعی یا به عبارتی هوش کسب وکار مبتنی بر تحلیل رسانه اجتماعی نامیده اند. گسترش مطالعات و زمینه های مطالعاتی، فرصت مناسبی را برای بررسی، ادغام و خلاصه سازی مطالعات قبلی فراهم نموده است. این پژوهش باهدف شناسایی توانمندی های حاصل از همگرایی هوش کسب وکار و رسانه اجتماعی و شناخت نقشه دانشی آن، از روش مطالعه کتاب شناختی مطالعات استخراج شده تا سال 2022 و تحلیل روند موضوعات، گراف تاریخی استنادات و شبکه هم رخدادی کلمات استفاده کرده است. نتایج پژوهش نشانگر تغییر ماهیت مطالعات هوش کسب وکار به سمت تحلیل کلان داده رسانه اجتماعی و تلفیق توانمندی های تحلیل، راهبردی و مدیریتی در هوش کسب وکار با توان بازاریابی، ارتباطات و شبکه سازی در رسانه اجتماعی است. پنج دسته توانمندی بازاریابی اجتماعی، تحلیل داده، دانشی، ارتباطات و توانمندی تحول آفرین برای هوش کسب وکار اجتماعی شناسایی شده است. باتوجه به نقش هوش کسب وکار اجتماعی در توانمندسازی سازمان ها در عصر دیجیتال، به ویژه در کسب وکارهای مرتبط با اهداف بازاریابی و نوآوری، به کسب وکارها توصیه می شود تا خود را با این تکنولوژی و توانمندی های حاصل از آن مجهز سازند.

یکی از مهم ترین ابزارهای تصمیم گیری مدیران حسابداری مدیریت است و یکی از ابزارهای توسعه شرکت سرمایه فکری است. حسابداری مدیریت با اثرگذاری بر تصمیمات و روش های مدیریتی بر سرمایه فکری سازمان اثرگذار است و استفاده از هوش کسب و کار و تحلیل ه ای تجاری برای پشتیبانی از تصمیم گیری و افزایش سودآوری نیز در جهان گسترده و حیاتی شده است، بنابراین هوش کسب و کار بر رابطه بین حسابداری مدیریت با شاخصه های سرمایه فکری اثرگذار است. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر حسابداری مدیریت بر توسعه شاخصه های سرمایه فکری با تاکید بر هوش کسب و کار در شرکتهای با مالکیت نهادی است. این پژوهش کاربردی و از نوع توصیفی- همبستگی و همچنین موردی است که در سال 1401 انجام شد. برای انجام پژوهش یک نمونه 20 تایی از شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران دارای سهام با مالکیت نهادی انتخاب شدند. در این پژوهش 2 فرضیه تنظیم شد. بعد از تکمیل پژوهش و انجام آزمون های آماری توصیفی و استنباطی (رگرسیون چندگانه خطی) فرضیه های پژوهش تأیید شدند. شرکتهای با مالکیت نهادی برای بهبود تصمیم گیری باید هوش کسب و کار خود را بالا ببرند.

با توجه به فضای رقابت جهانی و تغییر و تحولاتی که با شتاب در جهان امروز رخ می دهد، شرکت ها برای حفظ بقای خود دست به اقداماتی می زنند که شرایط را برای ایجاد کارآفرینی فناورانه مهیا می سازند. در این میان شرکت هایی موفق خواهند بود که بتوانند هوش کسب وکار کارکنان خود را به ویژه در واحد بازاریابی و فروش که جزء واحدهای کلیدی هر شرکت است، افزایش دهند و بتوانند بین واحدهای اصلی نوعی هماهنگی و یکپارچگی ایجاد کنند؛ بنابراین، هدف از تحقیق حاضر بررسی تأثیر هوش بازاریابی بر کارآفرینی فناورانه با نقش میانجی هوش کسب و کار است. پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی و ازلحاظ گردآوردی و تحلیل داده ها در دسته پژوهش های توصیفی-همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش تمام کارکنان گروه قطعات خودرو عظام به تعداد 630 نفر بودند. حجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی و مورگان، به تعداد 242 نفر به دست آمد که بر اساس روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. به منظور اندازه گیری متغیرها از پرسشنامه استاندارد استفاده شد. روایی پرسشنامه با استفاده از معیارهای روایی تشخیصی، همگرا و واگرا و پایایی پرسشنامه نیز با ضریب آلفای کرونباخ بررسی گردید. آزمون مدل پژوهش بر اساس روش معادلات ساختاری و نرم افزار  LISRELانجام گرفت. نتایج نشان داد که هوش بازاریابی بر کارآفرینی فناورانه در گروه قطعات خودرو عظام تأثیر مثبت و معنا داری دارد. هوش بازاریابی بر هوش کسب و کار در گروه قطعات خودرو عظام تأثیر مثبت و معنا داری دارد. همچنین، رابطه مثبت و معنادار بین هوش کسب و کار و کارآفرینی فناورانه تأیید شد. در نهایت، هوش کسب وکار توسط دو متغیر هوش بازاریابی و کارآفرینی فناورانه تشدید می شود که در صورت افزایش هوش کسب و کار این اثر قوی تر و در صورت کاهش هوش کسب و کار طبیعتاً این رابطه ضعیف تر خواهد شد.