ساحت

نوشته حاضر در ضمن تمرکز بر مقوله معناى متن، ابتدا به طبقه‏بندى مباحث مربوط به معناپژوهى پرداخته و عرصه‏هاى گوناگون معناپژوهى را در چند محور بررسى کرده است که عبارت‏اند از: ماهیت و چیستى معنا، جایگاه معنا، روش صحیح وصول به معنا، انواع معنا و اقسام دلالت آن، شرایط پیدایش و تکوین متن (زمینه معنایى)، علل تکثر قرائتها و تفسیرهاى مختلف یک متن و درنهایت، معیار سنجش اعتبار یک معنا. سپس جایگاه معناپژوهى را در حوزه علوم دین، در دو شاخه برجسته علم تفسیر و علم اصول فقه بررسى نموده و نشان داده است که این دو با کدام یک از مباحث معناپژوهى ارتباط دارند و در چه عرصه‏هایى نیازمند گشودن افق‏هاى نوین تحقیقى‏اند.

در این مقاله، به بررسى روش الزام نفس در تعلیم و تربیت ارزش ها پرداخته مى شود. یکى از روش هایى که براساس آیات و روایات مى توان از آن در جهت تعلیم و تربیت ارزش ها بهره برد، روش الزام نفس است. در این روش، با وجود اینکه نفس نسبت به انجام ارزشى کراهت دارد، وادار به انجام آن ارزش مى شود تا آن ارزش در نفس شکل گیرد و جزئى از وجود شخص شود. در این پژوهش، به برخى از ساحت هاى تعلیم و تربیت ارزش ها، ازجمله: ارزش هاى عبادى، اخلاقى، اقتصادى، خانوادگى، اجتماعى و سیاسى پرداخته شده، و مستندات روایى و قرآنى آن بیان شده است.

دین اسلام، تربیت را بعنوان وظیفه شرعی والدین در قبال فرزندان معرفی کرده و برای این دستورات دینی و احکام فقهی هم قرار داده تا والدین بتوانند خودشان را در آن چارچوب قرار داده یک فرزند نیک و صالح تربیت کنند. و از آنجا که علم فقه در موارد دیگر بیان کننده ی وظیفه مکلفان در قالب های «واجب»، «حرام»، «مستحب»، «مکروه» و «مباح» است، وظیفه والدین را هم در همین قالب ها بیان می کند. هدف از این پژوهش بررسی احکامی که در تربیت فرزند خیلی تأثیر گذار است، می باشد. دستاوردهای پژوهش نشان می دهد با رعایت این احکام بچه ای که در جامعه قدم می نهاند یک بچه تربیت شده طبق قوانین اسلامی است که برای رسیدن به هدف نهایی که هموار کردن زمینه برای تشکیل حکومت جهانی است مؤثر خواهد بود. این نوشتار به روش توصیفی- تحلیلی و در محدوده فقه و با استفاده از منابع اختصاصی تدوین شده است.

انسان موجودی با ابعاد و ساحت های گوناگون است؛ دارای نفس و بدن و برخوردار از بینش ها، گرایش ها و توانایی های مختلف. از آنجا که تعلیم و تربیت فرآیندی برای ایجاد، شکوفایی، تصحیح، تقویت، تعدیل و هدایت این بینش ها، گرایش ها، استعدادها و توانایی ها در ابعاد مختلف وجود انسان (نفس و بدن) به منظور رسیدن به کمال مطلوب است، با تمام این ابعاد و ساحت ها سروکار دارد. بنابراین، یکی از موضوعاتی که در تعلیم و تربیت باید مشخص شود، حوزه های گوناگونی است که تعلیم و تربیت با آنها مرتبط است؛ یعنی تعیین اینکه چه موضوعاتی و کدام استعدادها و قابلیت ها باید شکوفا، اصلاح، تعدیل، تقویت و یا هدایت شوند. پژوهش حاضر با هدف بررسی ساحت های تربیتی از دیدگاه شهید مطهری(ره) و علامه جعفری(ره) صورت گرفته است. این پژوهش به روش تحلیلی–اسنادی انجام شده است. به منظور گردآوری داده های لازم برای دستیابی به اهداف پژوهش، متون مرتبط با موضوع، از طریق فیش برداری جمع آوری و با روش کیفی تحلیل شده اند. با بررسی دیدگاه های تربیتی شهید مطهری(ره)، می توان ساحت های زیر را برای تربیت برشمرد: جسمانی، عقلانی، اراده، قلب، عبادی، علمی، غریزی، اخلاقی، ذوقی و هنری، اجتماعی، فنی و صنعتی و همچنین ساحت خلاقیت و نوآوری. بررسی آثار علامه جعفری(ره) نیز نشان می دهد که مهم ترین ساحت های تربیتی از دیدگاه ایشان عبارت انداز: ساحت شهودی، ساحت علمی و شناختی، ساحت عقلانی و فلسفی، ساحت اخلاقی، ساحت حکمی و ساحت دینی.