تعلیم و تربیت ارزش ها

در نوشتار پیش رو، با مروری بر رویکرد قرآن در تعلیم و تربیت ارزش ها، برداشت تفسیر المیزان را بررسی می کنیم. در قلمرو تعلیم و تربیت ارزش ها، خود ارزش ها هستند که متعلَق بی واسطة تعلیم و تربیت واقع می شوند. کم نیستند مواردی که قرآن و روایات به طور مستقیم ارزش ها را محور گفت وگو قرار داده و دربارة خود ارزش ها داوری کرده اند. «حق و باطل»، «لباس التقوی»، «صلات»، «جهاد»، «ایمان»، «شرک»، «کلمة طیبه»، «کلمة خبیثه»، «مکارم الاخلاق»، «عدل» و «محاسن کلامنا» نمونه هایی از این سنخ ارزش گذاری ها در گفتمان قرآن و روایات به شمار می روند. بر اساس این گرایش، در این پژوهش و با روش توصیفی تحلیلی استنادی، به بررسی رویکردهایی می پردازیم که قرآن، از منظر علامه طباطبایی، در راستای ارزش ها در پیش گرفته است.

در این مقاله، به بررسى روش الزام نفس در تعلیم و تربیت ارزش ها پرداخته مى شود. یکى از روش هایى که براساس آیات و روایات مى توان از آن در جهت تعلیم و تربیت ارزش ها بهره برد، روش الزام نفس است. در این روش، با وجود اینکه نفس نسبت به انجام ارزشى کراهت دارد، وادار به انجام آن ارزش مى شود تا آن ارزش در نفس شکل گیرد و جزئى از وجود شخص شود. در این پژوهش، به برخى از ساحت هاى تعلیم و تربیت ارزش ها، ازجمله: ارزش هاى عبادى، اخلاقى، اقتصادى، خانوادگى، اجتماعى و سیاسى پرداخته شده، و مستندات روایى و قرآنى آن بیان شده است.

موضوع تعلیم و تربیت از جمله موضوعاتی است که دارای اهمیت خاصی بوده و در این میان ارزش ها بخش مهمی از تعلیم و تربیت را شکل می دهند که بررسی آن در میان مکاتب و اندیشه های مختلف، دارای اهمیت قابل توجهی است. پژوهش حاضر از نوع تحقیق کیفی و روش آن تحلیلی - توصیفی است،به بررسی و مقایسه دیدگاه های اسلام و اگزیستانسیالیسم در زمینه تعلیم و تربیت ارزش ها پرداخته است؛ نتایج پژوهش نشان می دهد دین اسلام، هدف از تعلیم و تربیت ارزش ها را رشد هماهنگ ابعاد مختلف وجودی انسان و سوق دادن او به سوی خدا میداند و مکتب اگزیستانسیالیست بر یگانگی و آزادی فرد در برابر گروه، جماعت یا جامعه توده وار تأکید می کند و نقاط قوتی مانند تأکید بر آزادی خواهی، ارزشمند دانستن انسان و اجتناب از ابزارانگاری و شی انگاری دارد، اما به دلیل عدم توجه به ابعاد گوناگون وجود انسان، تعریف ناکاملی بیان کرده است و برنامه جامعی برای تعلیم و تربیت ارزش ها ارائه نداده است؛ در این پژوهش، روش جمع آوری اطلاعات، به صورت کتابخانه ای می باشد بدین طریق که با استفاده از کتب و مقالات تخصصی منتشر شده در این زمینه و با تمسک به متون و منابع اسلامی، اطلاعات مورد نیاز جمع آوری شده است.