ناکارآمدی تحصیلی

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش تاب آوری بر کاهش فرسودگی تحصیلی دانش آموزان، انجام گرفته است. روش مورد استفاده در این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی به صورت طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش را کلیة دانش آموزان دختر سال اول دبیرستان شهر همدان سال تحصیلی 94-1393 تشکیل می دادند؛ چهل نفر از دانش آموزان دارای فرسودگی تحصیلی (با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای) انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه بیست نفره آزمایش و کنترل جایگزین شدند. آموزش تاب آوری در طی ده جلسة شصت دقیقه ای به صورت گروهی بر روی گروه آزمایش اجرا شد. ابزار به کار برده شده در پژوهش، پرسش نامه فرسودگی تحصیلی بود. یافته های پژوهش با استفاده از تحلیل کوواریانس نشان داد؛ روش آموزش تاب آوری بر کاهش فرسودگی تحصیلی در دانش آموزان مؤثر است. هم چنین نتایج نشان داد که آموزش تاب آوری بر کاهش خستگی تحصیلی، بی علاقگی تحصیلی و ناکارآمدی تحصیلی در دانش آموزان مؤثر است. یافتة دیگر پژوهش حاضر این بود که از بین مؤلفه های فرسودگی تحصیلی آموزش، تاب آوری بیشترین تأثیر را در کاهش خرده مقیاس خستگی تحصیلی داشته است.

هدف اصلی پژوهش حاضر تبیین نقش عوامل اجتماعی (درون دانشگاهی و برون دانشگاهی) و فردی مؤثر بر فرسودگی تحصیلی در بین دانشجویان است که با سه مؤلفه خستگی تحصیلی، بی علاقگی تحصیلی و ناکارآمدی تحصیلی سنجش شده است. این پژوهش با روش پیمایشی بر روی 329 نفر از دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان اجرا شد که با روش نمونه گیری طبقه ای و بر مبنای فرهنگ های رشته ای از میان رشته های مختلف انتخاب شده بودند. نتایج نشان داد که بی انگیزگی تحصیلی، رضایت تحصیلی، امید به آینده شغلی و مشارکت علمی تأثیر مستقیم، و تعاملات استاد دانشجو، جوّ دپارتمانی، سرمایه نمادین و دیگران مهم تأثیر غیرمستقیم بر فرسودگی تحصیلی دارند. همچنین کیفیت محیط آموزشی و ارتباط با همکلاسی از قدرت تبیینی چندانی برخوردار نبودند. نتایج پژوهش نشان داد که مهم ترین عوامل فرسودگی تحصیلی در بین دانشجویان به ترتیب عبارتند از فقدان انگیزه، نارضایتی از تحصیل، ناامیدی از آینده شغلی و عدم مشارکت تحصیلی است. به طورکلی نتایج پژوهش حکایت از آن دارد که عوامل اجتماعی از طریق عوامل فردی و در ترکیب پیچیده ای با آن ها بر فرسودگی تحصیلی اثر می گذارند و نقش هیچ یک از این عوامل قابل انکار نیست.

دوره دانشجویی به دلیل شرایط خاص از جمله دوری از خانواده، حجم زیاد دروس، رقابت های فشرده و... زمینه ساز مشکلات فردی و اجتماعی زیادی برای دانشجویان است. یکی از عوامل مهم کاهش انگیزش و افت عملکرد تحصیلی دانشجویان که زمینه ساز پیامدهای منفی مانند کاهش رشد و پیشرفت دانشجویان، افسردگی و آسیب به سلامت روانی است، مسئله فرسودگی تحصیلی در بین دانشجویان است. فرسودگی تحصیلی می تواند در ایجاد احساس خستگی نسبت به انجام تکالیف درسی و نگرش بدبینانه به تحصیل مؤثر باشد. این پژوهش با هدف بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با فرسودگی تحصیلی دانشجویان دانشگاه تبریز به انجام رسیده است. روش پژوهش پیمایش است و جامعه آماری آن شامل تمام دانشجویان دانشگاه تبریز است که طبق آمار ارائه شده 20,997 نفر است. حجم نمونه برابر با 275 و شیوه نمونه گیری، طبقه ای متناسب با حجم است. پشتوانه نظری تحقیق و متغیرهای مستخرج از آن ها بیانگر این است که استفاده از رسانه بر فرسودگی تحصیلی تأثیر مستقیم و متغیرهای عدالت آموزشی و کیفیت زندگی دانشگاهی بر فرسودگی تحصیلی دانشجویان تأثیر معکوس دارد. نتیجه بررسی تفاوت میانگین میزان فرسودگی تحصیلی دانشجویان برحسب متغیر جنسیت و وضعیت اشتغال پاسخگو نشان دهنده آن است که میزان فرسودگی تحصیلی در بین زنان و مردان و دانشجویان با وضعیت اشتغال مختلف، متفاوت و معنادار است. نتایج بررسی تحلیل رگرسیونی نیز نشان می دهد درمجموع متغیرهای عدالت آموزشی، کیفیت زندگی دانشگاهی و میزان استفاده از رسانه، 47 درصد از تغییرات مربوط به فرسودگی تحصیلی را تبیین می کنند. براساس نتایج می توان گفت فرسودگی تحصیلی از جمله متغیرهایی است که عوامل مختلفی در ایجاد آن می توانند مؤثر باشند و درمجموع ترکیب متغیرهای مطرح در محیط دانشگاه و عوامل اجتماعی در شیوع فرسودگی تحصیلی در بین دانشجویان دارای تأثیر مستقیم است. زمانی که کیفیت محیط دانشگاه و روابط آموزشی موجود در آن بهبود یابد، زمینه رشد و پیشرفت هرچه بهتر دانشجویان فراهم خواهد شد.

فرسودگی تحصیلی موجب احساس درماندگی، تحریک پذیری و ناامیدی در دانشجویان و درنتیجه، کاهش پیشرفت تحصیلی آنان می شود؛ از این رو، بررسی عوامل مؤثر بر فرسودگی تحصیلی دانشجویانضرورت دارد. پژوهش حاضر با هدف اصلی بررسی عوامل مؤثر بر فرسودگی تحصیلی در میان دانشجویان نظام آموزش عالی دولتی کشور انجام شد. در این مطالعه میزان فرسودگی تحصیلی دانشجویان گروه فنی و مهندسی با دانشجویان سایر گروه های تحصیلی مقایسه شد. جامعه آماری پژوهش تمام دانشجویان در دانشگاه های وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بودند که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای باشیوه  انتساب متناسب تعداد 2635 نفر از آنها برای مطالعه انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل داده ها در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم افزار   SPSS نسخه 23 انجام شد. بر اساس نتایج پژوهش بیش از نیمی از دانشجویان نظام آموزش عالی کشور دچار فرسودگی تحصیلی متوسط هستند. علاوه بر این، نتایج پژوهش نشان داد که که وضعیت فرسودگی تحصیلی دانشجویان بر اساس متغیرهای سن، معدل، جنسیت، وضعیت تأهل، وضعیت اشتغال، عضویت در تشکل های دانشجویی، استفاده از خوابگاه دانشجویی، مقطع تحصیلی و گروه تحصیلی از نظر آماری متفاوت است؛ اما بین وضعیت فرسودگی تحصیلی دانشجویان بر اساس متغیرهای دوره تحصیلی (روزانه شبانه) و نوع دانشگاه (دانشگاه با سابقه بالا، متوسط و پایین) اختلاف معناداری از نظر آماری مشاهده نشد. در این خصوص، نتایج پژوهش نشان داد که میزان فرسودگی تحصیلی در میان دانشجویان گروه فنی و مهندسی بالاتر از دانشجویان سایر گروه های آموزشی است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر ابعاد فرسودگی تحصیلی بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان نظام آموزش عالی کشور انجام گرفت. جامعه آماری پژوهش شامل تمام دانشجویان دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی دولتی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری کشور بود. با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای با انتساب متناسب، تعداد 2635 پرسشنامه، توزیع و پس از تکمیل گردآوری شد. ابزار اصلی گردآوری داده های پژوهش پرسشنامه ای استاندارد بود که روایی آن از سوی متخصصان موضوع و پایایی آن با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ بررسی شد (>0.70α). داده ها در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم افزارهای SPSS23 و 3SmartPLS تجزیه وتحلیل شد. یافته های مدل سازی معادلات ساختاری بیانگر تأثیر منفی و معنی دار ناکارآمدی تحصیلی بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان نظام آموزش عالی کشور بود؛ این در حالی است که تأثیر منفی و معنی دار خستگی تحصیلی و بی علاقگی تحصیلی بر پیشرفت تحصیلی تأیید نشد. در پایان بر اساس نتایج پژوهش به مدیران و آموزشگران نظام آموزش عالی پیشنهاد شد که در جهت افزایش ارتباط دانشگاه با بخش های صنعت، خدمات و کشاورزی به منظور عقد قراردادهایی با هدف آموزش خدمت محور تلاش کنند تا ضمن ارتقای مهارت های شغلی دانشجویان، خودکارآمدی علمی و عملی را نیز برای آنان به همراه داشته باشد.