فناوری اطلاعات سبز

امروزه علاقه به شناسایی و سنجش اثرات زیست محیطی ناشی از کسب وکارهای مختلف سبب افزایش گرایش و علاقه در بین پژوهشگران حوزه سیستم های اطلاعاتی و فعالان کسب وکار به فناوری اطلاعات سبز شده است. ازاین رو استفاده از فناوری اطلاعات سبز در صنایع با فرصت ها و چالش های متفاوتی روبرو است. این فرصت ها و چالش ها می توانند موجب کسب مزیت رقابت بیشتر نسبت به سایر رقبا و همچنین نبود این نوع سیستم ها موجب اختلال در فعالیت های سازمان می شود؛ بنابراین، استفاده از این فرصت ها و ارائه راه حل هایی برای چالش های کاربرد فناوری اطلاعات سبز در سازمان از اهمیت بالایی برخوردار است. در پژوهش حاضر به تبیین مدلی جهت شناسایی فرصت ها و چالش های موجود برای کاربرد فناوری اطلاعات سبز در سازمان پرداخته شده است. ابعاد اصلی مدل مذکور از بررسی ادبیات نظری فناوری اطلاعات سبز گرفته شده است که به وسیله تحلیل عاملی تأییدی مورد تأیید قرار گرفت. در پژوهش حاضر جهت تعیین میزان اهمیت هریک از ابعاد مدل، از نظر کارشناسان حوزه فناوری اطلاعات و اساتید دانشگاه و همچنین مدل سازی غیرخطی فازی استفاده شده است. نتایج حاصل از مدل سازی ریاضی نشان می دهد که هزینه های پیاده سازی و راه حل های فناوری اطلاعات سبز می تواند هم به عنوان یک فرصت و هم به عنوان یک چالش مورد بررسی قرار گیرد.

در سال های اخیر سازمان ها توجه ویژه ای به فناوری اطلاعات سبز نشان داده اند تا بتوانند از فناوری های اطلاعاتی جدید با کمترین هزینه، بیشترین بازدهی و کمترین آثار نامطلوب و مخرب زیست محیطی بهره برداری کنند. یکی از روش هایی که می تواند به سازمان ها در برنامه ریزی برای استقرار فناوری اطلاعات سبز کمک کند، محاسبه بلوغ فناوری اطلاعات سبز سازمان هاست. سازمان ها به واسطه این ارزیابی می توانند با آگاهی از سطح بلوغ فناوری اطلاعات سبز خود، ضمن مقایسه خود با سایر سازمان ها و صنایع مشابه و استانداردهای جهانی، ملاکی برای اقدامات و سرمایه گذاری های لازم برای ارتقاء وضعیت خود در این حوزه را به دست آورند. در تحقیقات پیشین به معیارهای متفاوتی در ارزیابی فناوری اطلاعات سبز اشاره شده است که برخی از این معیارها ذاتاً کیفی و مبهم هستند و اندازه گیری و ارزیابی آن ها نیز در شرایط اطمینان کامل مشکل است. در این پژوهش یک سیستم خبره فازی جهت محاسبه سطح بلوغ فناوری اطلاعات سبز در سازمان ها طراحی شده است. معیارهای اصلی سیستم عبارت از مرکز داده، محیط اداری، روش کاری، تدارکات و شهروندی سازمانی است. سیستم طراحی شده مورد تست و اعتبارسنجی قرار گرفته و نتایج به دست آمده نشان از روایی و پایایی عملکرد آن دارد، همچنین این سیستم برای محاسبه سطح بلوغ فناوری اطلاعات سبز در یک سازمان ایرانی مورد استفاده قرار گرفته است.

از آن جایی که فناوری اطلاعات می تواند تأثیر مخربی روی محیط زیست بگذارد، حفاظت از محیط زیست در مقابل این تهدید ها به نگرانی های سازمان ها افزوده شده و به همین دلیل بحث فناوری اطلاعات سبز به مبحث روز دنیا تبدیل شده است. مدل ها و روش های مختلفی به تبیین ابعاد مختلف بلوغ فناوری اطلاعات سبز پرداخته اند که در این پژوهش یک مدل سیستم داینامیک برای بررسی روابط مؤلفه ها و تعیین استراتژی مناسب جهت کاهش مصرف انرژی و در نتیجه افزایش سطح بلوغ فناوری اطلاعات سبز در سازمان ارائه شده است. از آن جایی که صنعت بانکداری با فناوری اطلاعات رابطه تنگاتنگی دارد، از این رو بانک های ایران در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته اند. مؤلفه های مختلف مؤثر بر بلوغ فناوری اطلاعات سبز شناسایی شده و فرضیه دینامیکی اولیه شکل گرفته سپس نمودارهای علت و معلولی و نرخ و حالت برای تبیین روابط آنها ترسیم شده است. در پایان پس از آزمون و شبیه سازی مدل دینامیکی، سناریوهای مختلفی برای بهبود وضعیت در صنعت بانکداری و رسیدن به بالاترین سطح بلوغ فناوری اطلاعات سبز پیشنهاد شده است.

هدف پژوهش ارزیابی دیدگاه مدیران و کتابداران در بهره برداری از مدل ارزش گذاری فناوری اطلاعات سبز در کتابخانه های دانشگاه های آزاد اسلامی استان مازندران است. این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر شیوه گردآوری داده ها، مقایسه ای است. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه مدل ارزش گذاری فناوری اطلاعات سبز استفاده شد. جهت سنجش روایی پرسشنامه ها، از متخصصان موضوعی و به منظور بررسی پایایی، ضریب آلفای کرون باخ استفاده شد. جامعه آماری موردمطالعه شامل تمام کتابداران کتابخانه های مرکزی دانشگاه های آزاد اسلامی استان مازندران به تعداد 37 نفر و روش نمونه گیری از نوع سرشماری بوده است. یافته ها نشان داد بین دیدگاه مدیران و کتابداران در خصوص عوامل مؤثر بر بهره برداری از مدل ارزش گذاری فناوری اطلاعات سبز در تمامی عوامل( به جز عامل رضایتمندی) و سطح مورد انتظار تفاوت معنی دار وجود دارد؛ همچنین دیدگاه مدیران و کتابداران در خصوص کلیه عوامل مؤثر بر بهره برداری از مدل ارزش گذاری فناوری اطلاعات سبز در کتابخانه ها یکسان بوده است؛ و این دیدگاه باسابقه کار و مقطع تحصیلی متفاوت هم یکسان بوده فقط در ویژگی جمعیت شناختی جنسیت در خصوص عامل رضایتمندی بین نظرات مدیران و کتابداران تفاوت وجود داشت.لذا،کتابخانه های دانشگاهی می توانند با بهره برداری از استراتژی مدل ارزشی فناوری اطلاعات سبز بین جامعه مخاطبان خود، به توسعه و پایداری محیط زیست نیز دامن زنند.

توسعه پایدار یکی از جنبه های مهم پیشرفت هر جامعه ای برای حفظ منابع برای نسل های آینده، تداوم پیشرفت و بهره مندی آنان از زمینی پاک با استفاده از سازگاری توسعه با محیط زیست است. فناوری اطلاعات سبز نیز نگاه و روشی برای انجام این مهم است که علاوه بر تأمین توسعه پایدار، به سازمان در پایداری سازمانی به معنای تداوم موفقیت و رضایت بخشی به ذینفعان و سازگاری رفتار آن با محیط زیست یاری می دهد. این پژوهش به دنبال طراحی مدلی برای توسعه پایداری سازمانی از طریق فناوری اطلاعات سبز است. این مطالعه ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش پژوهش، پیمایشی - توصیفی است. روش انجام این پژوهش از نوع آمیخته است. ابتدا با استفاده از روش کتابخانه ای و تحلیل محتوای کیفی شاخص ها و مؤلفه های فناوری اطلاعات سبز و پایداری سازمانی استخراج گردید، سپس با استفاده از نظر 32 خبره در سه مرحله اجرای روش دلفی شاخص ها مورد ارزیابی قرار گرفت. روش نمونه گیری در این مرحله گلوله برفی است. برای اجرای روش کمی پرسشنامه آنلاین طراحی و در اختیار جامعه آماری شامل خبرگان، مدیران ارشد سازمان های فناوری اطلاعات، صاحب نظران حوزه فناوری اطلاعات داخل کشور است. در این مرحله روش نمونه گیری تصادفی است. در مجموع داده های 198 پرسشنامه صحیح دریافت و مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج بیانگر این است که فناوری اطلاعات سبز با ابعاد (آمادگی سبز، فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان توانمند ساز (کم کربن)، اقدامات و فعالیت های سبز، مدیریت چرخه فناوری اطلاعات سبز، سازمان و مراکز داده سبز، نظارت فناوری اطلاعات سبز) می تواند به منظور پایداری سازمان ها مورد استفاده قرار گیرد.  

  در پی گرم شدن کره زمین، افزایش هزینه های انرژی در سازمان ها و افزایش سرمایه گذاری ها در بررسی روش های حفاظت از محیط زیست، یک جنبش جهانی برای به کارگیری فناوری اطلاعات به صورت سازگار با محیط زیست به وجود آمده است. «فناوری اطلاعات سبز» نامی است که برای این جنبش انتخاب شده است و نمایانگر استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات با هدف کاهش مصرف انرژی و ضایعات زیست محیطی است. هدف از انجام این پژوهش سنجش اثر زمینه های فناورانه، سازمانی و محیطی بر پذیرش فناوری اطلاعات سبز در صنعت بانکداری کشور است. جامعه آماری پژوهش کلیه مدیران سطح ستادی بانک های کشور می باشند که حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 129 نفر به دست آمد. روش پژوهش، توصیفی و از نوع پیمایشی و ابزار گردآوری پرسشنامه بوده و برای تحلیل داده ها از روش مدل معادلات ساختاری و نرم افزار لیزرل استفاده شد. یافته های تحقیق نشان می دهد که متغیرهای مزیت نسبی، سازگاری، کیفیت منابع انسانی، حمایت مدیران ارشد، ویژگی های صنعت و حمایت قانونی بر پذیرش فناوری اطلاعات سبز در صنعت بانکداری تأثیر مثبت و معناداری دارند. همچنین نتایج نشان داد که متغیر پیچیدگی بر پذیرش فناوری اطلاعات سبز در صنعت بانکداری تأثیر منفی دارد.  

زوال سریع منابع طبیعی و آگاهی روزافزون از معضلات محیط زیست موجب شده است تا موضوع پایداری به یکی از عناصر اصلی پیشرفت کسب وکارهای معاصر تبدیل شود. از مهمترین فعالیت های پایداری استفاده از فناوری اطلاعات سبز است و دلیل آن استفاده گسترده از فناوری اطلاعات در کسب و کارهای مختلف جهت ارتقای عملکرد آنها می باشد. فناوری اطلاعات سبز به عنوان بخشی اساسی از حاکمیت فناوری اطلاعات به منظور ترویج استفاده فناوری اطلاعات دوستدار محیط زیست و فرایندهای کسب و کار منطبق با محیط زیست مطرح شده است. با توجه به مطالعات مختلف در حوزه فناوری اطلاعات سبز هدف این پژوهش ارائه چارچوبی جامع از عوامل موثر بر فناوری اطلاعات سبز با استفاده از رویکرد فراترکیب می باشد. به منظور ارائه چارچوبی جامع از همه عوامل فناوری اطلاعات سبز 189 مقاله علمی مرور شدند. در روش فراترکیب با استفاده از تحلیل محتوا کدهای مربوطه استخراج و میزان اهمیت و اولویت هر یک به کمک روش کمّی آنتروپی شانون تعیین شده است. بر اساس یافته ها مشخص گردید عوامل کاهش هزینه، تفکر مسئولانه و مشارکت کارکنان و چیدمان مراکز داده دارای بیشترین ضریب اهمیت می باشند. در نهایت چارچوب نهایی عوامل موثر فناوری اطلاعات سبز ارائه گردید.