ارتباطات خانوادگی

در این پژوهش، رابطه بین میزان استفاده از فناوری های نوین ارتباطی (اینترنت، ماهواره، تلفن همراه) و ارتباطات خانوادگی در شهر شیراز، با استفاده از چارچوب نظری کاشت و ساخت یابی گیدنز بررسی شده است. این پژوهش از نوع پژوهش های همبستگی و مقایسه ای است که به روش پیمایشی و با ابزار پرسشنامه محقق ساخته، با نمونه ای از 384 خانوار شیرازی و از طریق نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انجام شده است. یافته ها بر مبنای ضریب همبستگی پیرسون (r) نشان می دهد که بین میزان استفاده از فناوری های نوین ارتباطی با ارتباطات خانوادگی و ابعاد آن، به جز توزیع قدرت، رابطه منفی و معنا دار وجود دارد. همچنین نتایج حاصل از مدل رگرسیونی حاکی از آن است که در مجموع، میزان استفاده از تلفن همراه و ماهواره 17درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین می کند. در آزمون تحلیل مسیر مشخص شد که میزان استفاده از ماهواره، هم به طور مستقیم و هم از طریق هویت اجتماعی با ارتباطات خانوادگی رابطه دارد؛ اما دو بعد استفاده از اینترنت و تلفن همراه تنها از طریق هویت اجتماعی و به طور غیر مستقیم با ارتباطات خانوادگی در ارتباط است.

این پژوهش به مطالعه مفهوم «صمیمیت» در اجتماع منزلی به عنوان رمز «اثربخشی ارتباطات خانوادگی» و کمک گرفتن از این مشخصه برای اثربخشی دیگر انواع ارتباطات در اجتماع مدنی انسانی می پردازد. در این مقاله با کمک گرفتن از روش تحقیق تحلیلی استنتاجی نسبتی میان مفهوم «صمیمیت» در اندیشه اندیشمندان حوزه مطالعات خانواده، با مفهوم «ارتباطات تراکنشی» از منظر اندیشمندان علوم ارتباطات و معارف قرآنی و روایی درباره «خانواده» برقرار شده است. ابتدا از منظرگاه «ارتباطات تراکنشی» که از جمله کامل ترین منظرگاه های مطالعه «ارتباطات انسانی» است به مفهوم «صمیمیت» به عنوان اصلی ترین مشخصه «ارتباطات خانوادگی» توجه شده است و فرایند «تراکنش صمیمیت» و در نتیجه حاکم شدن روح صمیمیت در «ارتباطات خانوادگی» بر آن اساس توضیح داده شده است. سپس نسبت آن با مفهوم قرآنی «مودّت» مورد مداقّه قرار گرفته است و «اثربخشی ارتباطات خانوادگی» در سایه «تراکنش صمیمیت» و «تراکنش مودّت» مورد تعلیل واقع شده است. در ادامه راهکار اثربخشی ارتباطات در اجتماع مدنی، تعمیم این دو خصیصه «ارتباطات خانوادگی» به دیگر «ارتباطات اجتماعی» و تشکیل «خانواده گسترده ایمانی» معرفی شده و مفاهیم «ابوّت اجتماعی»، «بُنوّت اجتماعی» و «اخوّت اجتماعی» تبیین شده است.

زمینه و هدف: فشار اقتصادی در خانواده هایی که زوجین قادر به تطابق خواسته های مالی خود با شرایط فعلی خانواده نیستند می تواند موجبات تعارضاتی در زمینه ی اولویت های مالی هر یک از زوجین یا خانواده شود؛ از سوی دیگر این تعارضات ناشی از آشفتگی مالی می تواند ارتباطات خانوادگی، رضایت زناشویی و در نهایت صمیمیت را کاهش دهد؛ لذا پژوهش حاضر با هدف تعیین و مقایسه اثربخشی بسته ی آموزشی مدیریت موفق با واقعیت درمانی بر تعارضات مالی، ارتباطات خانوادگی و صمیمیت زناشویی زنان متاهل بود. روش پژوهش: پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه و مرحله پیگیری دو ماهه بود . جامعه آماری کلیه زنان متاهل شهر تهران در سال 1399-1400 بود که 45 زن متاهل به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه گواه قرار داده شدند (هر گروه 15 زن). گروه های آزمایش هشت جلسه نود دقیقه ای مداخلات مربوط به آموزش مدیریت موفق پول محقق ساخته (1400) و واقعیت درمانی گلاسر (208) را به صورت هفته ای یک جلسه 90 دقیقه ای به صورت جداگانه دریافت نمودند در حالی که گروه گواه در انتظار دریافت مداخله بوده و در طول اجرای پژوهش این مداخلات را دریافت نکرد. ابزارهای مورد استفاده شامل پرسشنامه تعارضات مالی انریچ (1998)، الگوهای ارتباطی خانواده ریچی و فیتزپاتریک (1990) و صمیمیت زناشویی تامپسون و والکر (1983) بود. داده های گردآوری شده با استفاده از واریانس اندازه گیری مکرر تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد که بسته مدیریت موفق پول و واقعیت درمانی بر تعارض مالی، ارتباطات خانوادگی و صمیمیت زناشویی زنان متاهل تاثیر معنادار دارند (0.001> p ). نتایج آزمون تعقیبی نیز نشان داد که بین دو گروه آزمایش در زمینه اثربخشی تفاوت معناداری وجود ندارد در نتیجه می توان گفت اثر هر دو بسته آموزشی یکسان است. نتیجه گیری: در مجموع نتایج این پژوهش نشان داد که هم بسته تدوین شده مدیریت موفق پول که یک پروتکل مبتنی بر فرهنگ و بومی است و هم بسته آموزشی واقعیت درمانی می توانند تعارضات مالی در خانواده را کاهش داده و بر بهبود روابط خانوادگی و صمیمیت زناشویی اثرگذار باشند.

مقدمه: اعتیاد به مواد مخدر به عنوان یک مسئله زیستی، روانی و اجتماعی تمام ابعاد زندگی فرد از جمله کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار می دهد که در این بین، نوجوانان و جوانان در برابر این پدیده خطرناک، بیش از سایر گروهها آسیب پذیرند. پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه بین مشخصات زمینه ای و روابط خانوادگی با کیفیت زندگی در نوجوانان و جوانان مراجعه کننده به مراکز ترک اعتیاد در بدو ورود و دریافت نگهدارنده انجام شده است. روش: مطالعه حاضر یک مطالعه مقطعی است که با روش نمونه گیری در دسترس در بین 137 نفر از نوجوانان و جوانان مراجعه کننده در بدو ورود به مراکز ترک اعتیاد در گروه سنی 25-12 سال در سطح شهر اصفهان انجام گرفته است. یافته ها: در میان هشت بعد کیفیت زندگی، میانگین بعد عملکرد اجتماعی از همه ابعاد کیفیت زندگی پایین تر گزارش شد (79/42=M). در مورد ارتباط مشخصات زمینه ای با کیفیت زندگی، مشخص شد که سن، وضعیت اشتغال و درآمد با کیفیت زندگی رابطه ندارد، در حالی که سن شروع اعتیاد، وضعیت تأهل، روابط خانوادگی و مشکلات خانوادگی با کیفیت زندگی رابطه دارد. بحث: افراد وابسته به مواد مخدر در بدو شروع درمان، از سطح کیفیت زندگی پایین، بخصوص در بعد عملکرد اجتماعی برخوردارند. از طرفی، توجه به مشکلات خانوادگی و روابط خانوادگی در نوجوانان و جوانان و ارتباط آن با کیفیت زندگی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بنابراین، به منظور درمان و کاهش عود مجدد اعتیاد، توجه به ابعاد مختلف کیفیت زندگی به ویژه بعد اجتماعی و ارتباطات خانوادگی از اهمیت زیادی برخوردار است.