مطالب مرتبط با کلیدواژه

TCI


۱.

ارزیابی تطبیقی زیست اقلیم انسانی شهر اصفهان با استفاده از روش های ترجونگ، TCI،PET، PMV

کلیدواژه‌ها: ترجونگ شهر اصفهان زیست اقلیم TCI PET PMV

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶۵ تعداد دانلود : ۱۰۱۵
چگونگی شرایط اقلیمی بر انسان تاثیر زیادی دارد، به طوری که شرایط نامطلوب اقلیمی بر جسم و روان انسان فشار وارد می آورد که نتیجه آن ناراحتی، از دست دادن کارایی و سرانجام مختل کردن سلامت انسان است در حالی که شرایط اقلیمی مطلوب و معیارهای آسایش اثرات مثبتی به جا می گذارد. در این پژوهش، برای ارزیابی تطبیقی زیست اقلیم انسانی شهر اصفهان با بکارگیری روش های ترجونگ، اقلیم گردشگری ( TCI )، دمای معادل فیزیولوژیک PET) )، متوسط نظر سنجی پیش بینی شده ( PMV ) از فراسنج های اقلیمی میانگین متوسط، حداقل و حداکثر دما، میانگین متوسط، حداقل و حداکثر رطوبت نسبی، میانگین ساعات آفتابی و میانگین متوسط سرعت باد و متوسط فشار بخار و میزان ابرناکی 3 ایستگاه سینوپتیک اصفهان، شرق اصفهان، کبوترآباد طی دوره آماری هجده ساله (1992 الی 2010) استفاده شده است. نتیجه این بررسی نشان می دهد که اغلب روش ها؛ ماه های مه و سپتامبر را بهترین ماه ها از لحاظ آسایش اقلیمی دانسته و شرایط اقلیمی ایستگاه های مورد مطالعه در ماه های ژانویه، فوریه و دسامبر (ماه های سرد سال) و ماه های ژوئن، ژوئیه و اوت (ماه های گرم) به سمت نامطلوب سوق پیدا می کنند .
۲.

پایش مکانی خشکسالی کشاورزی از طریق سری های زمانی شاخص های NDVI و LST داده های MODIS (مطالعه موردی: استان مرکزی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: MODIS خشکسالی کشاورزی TCI VCI VHI

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی جغرافیا فنون جغرافیایی سنجش از راه دور GIS
  2. حوزه‌های تخصصی جغرافیا فنون جغرافیایی روش های کمی در جغرافیا
  3. حوزه‌های تخصصی جغرافیا رشته های جغرافیای عمومی جغرافیای کشاورزی و کاربری اراضی برنامه ریزی و توسعه ناحیه ای
تعداد بازدید : ۱۲۸۹ تعداد دانلود : ۶۰۱
خشکسالی پدیده ای است طبیعی که تقریباً در تمامی اقالیم جهان رخ می دهد. اثرات این پدیده خزنده و آرام در مناطق خشک و نیمه خشک به دلیل بارندگی سالانه کمتر شان، بیشتر است. در تحقیق حاضر برای پایش مکانی خشکسالی، از سری های زمانی NDVIو LSTسنجنده MODISماهواره Terraدر ماه های فصول رشد (فروردین تا شهریور) سال های 1379 الی 1393 در استان مرکزی استفاده شد. برای این منظور، شاخص VCIو TCIبترتیب بر اساس سری های زمانی 15 ساله NDVIو LSTبه صورت ماهانه ایجاد گردید و در ادامه شاخص VHIبر اساس ترکیب دو شاخص مذکور استخراج شد. درنتیجه نقشه های درجات شدت خشکسالی بر اساس شاخص VHIدر پنج طبقه:1- خیلی شدید 2- شدید 3- متوسط 4- ملایم 5- بدون خشکسالی، استخراج گردیده و تغییرات این طبقات در سری های زمانی VHIمورد بررسی قرار گرفت. بررسی سری های زمانی حاصل از VCIو TCIنشان داد که ارتباط معنی داری میان تغییرات NDVIو LSTوجود دارد. مطابق نتایج نقشه های طبقه بندی شدت خشکسالی، شاخص VHI، سال 1379 و 1380 دارای بیشترین شدت و سال های 1383 و 1386 دارای کمترین شدت خشکسالی بوده اند. همچنین ماه اردیبهشت دارای بیشترین شدت خشکسالی و شهریور دارای کمترین شدت خشکسالی بوده است. بیشترین درصد مساحت طبقات خشکسالی بترتیب مربوط به طبقه بدون خشکسالی (56%)، ملایم (19%)، متوسط (%15)، شدید (8%) و خیلی شدید (2%) بوده است. مقایسه نتایج حاصل از این تحقیق و گزارش سازمان هواشناسی، دقت بسیار خوب روش استفاده از شاخص سنجش از دوری VHI درپایش خشکسالی کشاورزی را نشان می دهد. نتیجه آنکه شاخص های سنجش از دوری پایش خشکسالی (مانند VHI) می توانند با برطرف کردن نقاط ضعف روش های نقطه ای، در پایش خشکسالی کشاورزی به تصمیم سازان و برنامه ریزان کمک شایانی نمایند.
۳.

مطالعه پتانسیل های اقلیم گردشگری سواحل جنوبی دریای خزر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: گردشگری اقلیم دریای خزر ایران TCI

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۴ تعداد دانلود : ۳۷۸
منافع اقتصادی ناشی از گردشگری در سال های اخیر، توجه بسیاری از کشورهای دارای مرز دریایی را به سوی خود جلب نموده است. در این میان دریای خزر در بخش شمالی کشور ایران از پتانسیل ویژه ای در زمینه گردشگری برخوردار است که تنها با رویکردی همه جانبه در این زمینه، می توان شاهد افقی روشن در حوزه گردشگری بود. بر این اساس نوشتار حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و با هدف شناسایی مطلوب ترین بازه های زمانی از نظر شرایط اقلیمی به منظور توسعه گردشگری تدوین گردیده است. نتایج حاصل از روشTCI نشان می دهد که در تمام طول سال می توان شاهد نواحی با شرایط اقلیمی مطلوب در حاشیه دریای خزر بود که با برنامه ریزی زمانی و مکانی مناسب زمینه رشد و توسعه گردشگری در این منطقه فراهم می شود. در این خصوص به ترتیب ماه های خرداد، تیر، شهریور و مرداد به عنوان مطلوب ترین بازه های زمانی جهت برنامه ریزی برای حضور گردشگران و ارائه خدمات به آن ها می باشند. مطلوبیت شرایط اقلیمی در این چهار ماه و هم زمانی آن با آغاز مسافرت های تابستانی، فرصتی ویژه به منظور گسترش گردشگری و بهره مندی از مزایای اقتصادی قابل توجه آن محسوب می گردد. همچنین به ترتیب ماه های فروردین، اسفند، مهر، دی، اردیبهشت، بهمن، آبان و آذر به لحاظ مطلوبیت شرایط اقلیمی در اولویت های بعدی قرار دارند. البته این بدان معنی نیست که در این ماه ها، گردشگری مسکوت می ماند، بلکه این رتبه بندی صرفاً مطلوبیت اقلیمی را در ماه های مختلف در مقایسه با یکدیگر بیان می دارد. در واقع تقریباً در اغلب ماه های سال می توان شاهد شرایط اقلیمی مطلوبی در راستای گردشگری در نواحی هم جوار با دریا بود.
۵.

تعیین تقویم زمانی اقلیم گردشگری در راستای توسعه و برنامه ریزی توریسم (مطالعه موردی: استان مرکزی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: تقویم زمانی اقلیم گردشگری استان مرکزی TCI برنامه ریزی توریسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۰ تعداد دانلود : ۳۷۴
مطالعات اقلیمی نقش مهمی بر توسعه و برنامه ریزی توریسم ایفا می نماید. با ارزیابی اقلیم آسایش مناطق مستعد گردشگری می توان تقویم اقلیم گردشگری استان مرکزی را تهیه کرده و جهت استفاده در برنامه ریزیهای زیر ساختی توسعه توریسم ارائه کرد. برای این پژوهش، 6 ایستگاه سینوپتیک (اراک، ساوه، خمین، تفرش، کمیجان و دلیجان) انتخاب شدند، سپس به ارزیابی اقلیم گردشگری استان مرکزی با استفاده از داده های اقلیمی مشترک ایستگاه های منتخب طی دوره آماری 10 ساله (1391- 1382) در محیط GIS با استفاده از شاخص TCI اقدام شد. همچنین نتایج حاصل از بررسی با شاخص TCI نشان داد که بهترین زمان برای جذب گردشگران به استان مرکزی ماه های مهر با کسب نمره TCI 92، خرداد با کسب نمره TCI 91، شهریور با کسب نمره TCI 89، اردیبهشت با کسب نمره TCI 88، دارای شرایط زیست اقلیمی عالی و ماه های تیر و مرداد با کسب نمره TCI 72 تا 74 دارای شرایط زیست اقلیمی خوب می باشند. در واقع اواسط بهار و تابستان و اوایل پاییز، بهترین شرایط توسعه گردشگری در منطقه مورد مطالعه فراهم است. در استان مرکزی بین ایستگاه های منتخب، ایستگاه تفرش از فراوانی شرایط آسایش بیشتری برای اقلیم گردشگری برخوردار است. ایستگاه تفرش 6 ماه از سال و ایستگاه های اراک، ساوه، خمین، کمیجان و دلیجان، 3 تا 4 ماه از سال در شرایط محیطی ایده آلی قرار دارند.
۶.

واپایش تغییرات اقلیمی با تمرکز بر مخاطره خشکسالی با استفاده از فن آوری فضایی جهت مدیریت منابع آب زیرزمینی (مطالعه موردی:حریم پوششی رودخانه کارون)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: خشکسالی هواشناسی MODIS SPI TCI VCI VHI GRACE

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۷ تعداد دانلود : ۳۳۸
با توجه به روند تغییرات اقلیم و کاهش بارندگی در دهه اخیر، خشکسالی به یک مشکل بزرگ در جهان و بالاخص در مناطق خشک و نیمه خشک از قبیل ایران تبدیل شده است. استفاده از تکنیک سنجش از دور و تصاویر ماهواره ای به عنوان یک ابزار مفید جهت پایش مکانی و زمانی خشکسالی مورد توجه محققین واقع شده است. اما استفاده از این تکنیک و نتایج حاصل از آن همچنان نیاز به ارزیابی و واسنجی برای مناطق مختلف دارد. هدف این پژوهش ارزیابی پوشش گیاهی و دمای سطح زمین جهت تحلیل دوره خشکسالی و ترسالی در حریم پوششی رودخانه کارون استان خوزستان با استفاده از تصاویر ماهواره مادیس سنجنده ترآ، داده های بارش ایستگاه های سینوپتیک واقع در منطقه، شاخص های سنجش ازدوری همچون TCI,VCI,VHI به منظور آشکارسازی تغییرات رخ داده در بازه زمانی17 ساله(مادیس) و 28 ساله (بارش، جهت صحت سنجی) می باشد. بدین منظور ابتدا با بررسی داده های بارا نسنجی و سینوپتیک ایستگاه های موجود و با استفاده از مدل شاخص بارش استانداردشده(SPI) سه ماه MAY,JUN,APR به عنوان نمونه انتخاب شد. در این مطالعه از تارنمای SearchEarthData تصاویر ماهواره ای با کد(MOD11A2,MOD13A3) از سال 2000 تا 2017 دریافت شده و روی آن ها پیش پردازش و پردازش های لازم همانند تصحیح هندسی و رادیومتریک انجام گرفته شده است، و سپس شاخصSPI با شاخص های شرایط دمایی، شاخص وضعیت پوشش گیاهی و شاخص سلامت پوشش گیاهی به صورت تلفیقی به کمک تصاویر ماهوارهMODIS سنجنده TERRA مورد مقایسه قرار گرفت. بدین ترتیب در مرحله بعد نتایج این مطالعه نشان داد تصاویرMODIS و شاخص های ساخته شده دارای قابلیت لازم برای پایش خشکسالی می باشد.همچنین جهت پردازش اطلاعات گرانشی تغییرات سطح آب های زیرزمینی از داده های سنجنده GRACE MONTHLY MASS GRIDS_LAND بهره گرفته شد. نتایج این تحقیق می تواند گزینه مناسبی برای تصمیم گیران به منظور بررسی نظارت، بررسی و حل وفصل شرایط خشکسالی مؤثر باشد و ضرورت تعریف نمایه ای را دوچندان کند.
۷.

Climate change impacts on vegetation and agricultural drought in the basin of Panjshir River in Afghanistan(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: Panjshir basin Agricultural drought MODIS SPI TCI

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۳ تعداد دانلود : ۳۲۹
The agricultural drought, severely affecting human life, occurs unpredictably at different times with different intensities. The conventional methods for assessing drought often relay on indices obtained using meteorological data, but due to the low spatial coverage, incompleteness and inaccuracy of these data, meteorological indices cannot be considered as a comprehensive method. Therefore, it is suggested that remote sensing constitute more versatile approach, as it allows to assess the drought using the adequate spatial and temporal coverage for the study area. In the study, performed for the Panjshir river basin in Afghanistan, the 2010-2019 period is used to evaluate vegetation rate using NDVI data from MODIS. To calculate agricultural drought indices (DSI, VCI and TCI), May and June were selected, as the peak vegetation time occurs for these months. On the base of the remote sensing indicators it was shown that during the study period the drought conditions were normal in the region, except for 2011, 2017, and 2018, which were the driest years, and for 2019, which was the wettest year. Agricultural drought indices were compared to SPI index calculated using winter and spring precipitation data recorded at the meteorological stations. It was observed that the remote sensing indices showed the highest correlation with data from Kabul meteorological station, which is located at the same altitude and climate as the dense vegetation zone. Furthermore, the comparison showed that the ground precipitation data is characterized by higher amplitudes than the remote sensing data. From the above it steams that the vegetation in the Panjshir basin is influenced by both seasonal rainfall and rivers that continuously flood the area.
۸.

پهنه بندی اقلیم- گردشگری در راستای توسعه گردشگری شهری (مطالعه موردی: شهرهای استان کرمان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اقلیم گردشگری توسعه گردشگری شهری استان کرمان TCI

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۰ تعداد دانلود : ۲۴۳
گردشگری بخش عمده ای از اقتصاد جهانی است که به شدّت تحت تأثیر آب و هوا قرار دارد. یکی از ارکان توسعه توریسم هر شهر، داشتن وضعیت اقلیمی مساعد و تعیین زمان های مساعد اقلیمی برای سفر به آن شهر است. این تحقیق با هدف پهنه بندی اقلیم - گردشگری شهری استان کرمان، ارائه تقویم زمانی ماهانه گردشگری، انجام شده است. به منظور بررسی شاخص اقلیم آسایش شهرهای استان کرمان ابتدا با استفاده از نرم افزار اِکسل آمار هفت پارامتر اقلیمی مورد نیاز به صورت ماهانه از 12 ایستگاه سینوپتیک استان کرمان در بازه زمانی 16ساله (1393-1378) استخراج شد و سپس مقادیر عددی TCI به تفکیک برای ماه های سال محاسبه گردید. در نهایت نقشه پراکندگی زمانی- مکانی آسایش اقلیمی شهرهای استان با استفاده از روش درون یابی (IDW)، در ArcGIS ترسیم شد. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که ماه اردیبهشت بالاترین اولویت اقلیم آسایش گردشگری استان کرمان با ویژگی توصیفی عالی را داراست و بعد از آن ماه های مهر و فروردین با همین ویژگی توصیفی قرار دارد. پایین ترین اولویت مربوط به ماه تیر و بعد از آن مرداد، دی و خرداد است؛ همچنین با توجه به شرایط زمانی و مکانی، این استان دارای این ویژگی است که در موسم گرم، شهرهای شمالی و در موسم سرد سال شهرهای جنوبی استان از نظر شاخص اقلیم گردشگری وضع مطلوبی را دارا هستند.
۹.

مطالعه شرایط آب و هوایی مؤثر بر گردشگری استان خوزستان با استفاده از شاخص اقلیم گردشگری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: گردشگری اقلیم گردشگری عناصر اقلیمی TCI خوزستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰ تعداد دانلود : ۷۵
امروزه مطالعات بیوکلیماتیک انسانی پایه و اساس بسیاری از برنامه ریزی های عمران ناحیه ای، بویژه در زمینه مسائل شهری و سکونتگاهی، معماری و گردشگری است. این پژوهش با استفاده از شاخص اقلیم گردشگری (TCI)، عناصر اقلیمی مؤثر بر فعالیتهای گردشگری در استان خوزستان را مورد ارزیابی قرار می دهد. پژوهش حاضر از جمله پژوهش های کاربردی است که با روش توصیفی- تحلیلی انجام می شود، در این تحقیق از داده های 12 ایستگاه سینوپتیک استان خوزستان طی دوره آماری 1993-2012 استفاده شده است. سپس نتایج حاصل وارد محیط GIS شد و پهنه بندی اقلیم گردشگری برای استان به صورت فصلی انجام شد و در نهایت تقویم گردشگری برای استان استخراج گردید. در پژوهش حاضر نتایج بدست آمده نشان می دهد که پتانسیل های اقلیمی خوزستان برای گردشگران در ماه های سرد سال بسیار مطلوبتراست و با نزدیک شدن به فصول گرم، شرایط نامطلوب می شود و عدم آسایش مشاهده می شود. به عبارتی، بهترین شرایط بیوکلیمایی برای گردشگران در این استان فصل زمستان و پاییز است و فصل های گرم سال به علت تغییرات بالای دما و رطوبت نسبی نامطلوب هستند و شرایط آسایش اقلیمی مشاهده نمی گردد. در فصل بهار با ایجاد هتل ها، متل ها و کمپ های همساز با اقلیم می توان شرایط میکروکلیمایی را بوجود آورد، تا گردشگران احساس آرامش داشته باشند، اما در فصل تابستان به علت تغییرات شدید اقلیمی با رکود گردشگری و شرایط نامساعد آسایش اقلیمی روبرو می باشد.    
۱۰.

بررسی مطلوبیت اقلیمی توریست با استفاده از شاخص TCI مورد مطالعه بخش پیربکران

کلیدواژه‌ها: پیربکران گردشگری توریست شاخص آب وهوایی TCI

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۷ تعداد دانلود : ۱۲۰
گردشگری در قرن بیست و یکم، در چارچوب نوآوری های فناوری و کارکردهای جدید مدیریتی از یکسو و سیطره همه جانبه سرمایه داری همراه با شکل گیری اقتصاد جهانی و کمرنگ شدن مرزهای سیاسی از سوی دیگر، سبب تحولات بسیاری در فضاهای جغرافیایی می شود: در این پژوهش سعی بر آن بوده تا با استفاده از مدل شاخص آب وهوای توریسم TCI ، به بررسی مطلوبیت اقلیمی این منطقه در مبحث گردشگری پرداخته شود. بر اساس یافته های مدل، میزان TCI پیربکران در فروردین برابر با 91 می باشد و احساس آرامش در این ماه به لحاظ آب وهوایی در سطح ایدئال می باشد. اردیبهشت ماه با عدد 88 در سطح عالی و خرداد با عدد 84 در سطح عالی قرار دارد. تیرماه با شاخص آب وهوایی 76 دارای احساس آرامش در سطح خیلی خوب، مرداد با شاخص 68 در سطح خوب و شهریور با شاخص 76 در سطح احساس آرامش خیلی خوب قرار دارد.مهرماه با شاخص آب وهوایی 88 در سطح احساس آرامش عالی، آبان ماه با شاخص 88 در سطح عالی و آذر با شاخص 68 در سطح احساس آرامش خوب قرار دارد.در فصل زمستان، دی ماه با میزان TCI برابر با 60 در سطح احساس آرامش خوب، بهمن ماه با شاخص 58 و اسفندماه با میزان شاخص 88 در سطح احساس آرامش عالی برای گردشگران می باشد.
۱۱.

تحلیل شرایط اقلیمی آسایش استان سمنان جهت امکان سنجی توسعه توریسم با تاکید بر شاخص TCI

کلیدواژه‌ها: شاخص اقلیم گردشگری TCI سمنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴ تعداد دانلود : ۶۴
جهانگردی از مهمترین فعالیّتهای انسان معاصر است که همراه با به وجود آمدن تغییرات و تحولات بنیادی در سیمای زمین، اوضاع سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، روش زندگی انسان را دگرگون می سازد. دارا بودن شرایط مطلوب گردشگری جز مزیت ها و توان های بالقوه برای گردشگری محسوب می شود. تکنیک های گوناگونی برای ارزیابی توانهای اقلیمی مناطق توریستی وجود دارد، در تحقیق حاضر با استفاده از شاخص TCI به ارزیابی اقلیم توریسمی شهر سمنان پرداخته شده است. میچکوفسکی (1985) از بعد اثر زیست اقلیم بر گردشگری شاخصی را تحت عنوان شاخص اقلیم گردشگری(TCI) معرفی نموده است. این شاخص ترکیبی، عناصر اقلیمی که بیشترین ارتباط باکیفیت تجربه گردشگری برای غالب گردشگرها دارد را بطور منظم ارزیابی می کند. با توجّه به نقشه ها و روند سالانه با توجّه به نتایج حاصل از مدل TCI می توان چنین اظهار نظر نمود که در شهر سمنان، وضعیت گرمایی در فصل زمستان در حدّ آسایش (قابل قبول تا عالی) قرار دارد. فصل بهار دمای هوا وضعیت اقلیم گردشگری خوب تا خیلی خوب می باشد و در اواخر بهار و دو ماه اول تابستان شرایط اقلیمی برای گردشگری خارج از حدّ آسایش می باشد
۱۲.

پیامدهای گرمایش جهانی بر مناطق گردشگری سواحل جنوبی دریای خزر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: گرمایش جهانی گردشگری TCI تغییرات اقلیمی سواحل جنوبی دریای خزر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۶ تعداد دانلود : ۱۰۶
مطالعه حاضر با هدف بررسی پیامدهای گرمایش جهانی و اثرات آن بر مناطق گردشگری سواحل جنوبی دریای مازندران صورت گرفت. در این مطالعه توصیفی-تحلیلی که روی هشت مرکز سینوپتیک استان های گیلان، مازندران و گلستان صورت گرفت، به کمک شاخص اقلیم گردشگری TCI و آزمون آنالیز واریانس یک طرفه وضعیت موجود گردشگری استان ها به صورت ماهانه، فصلی و سالانه موردبررسی قرار گرفت. به کمک رگرسیون خطی چندگانه و بر اساس اطلاعات موجود، این شاخص تا سال 2100 میلادی پیش بینی و با آزمون آنالیز واریانس یک طرفه با اندازه گیری مکرر روند تغییرات این شاخص بررسی شد. کلیه آزمون ها در نرم افزار SPSS نسخه 24 انجام گرفت. بین شهرهای استان گیلان، مازندران و گلستان اختلاف معنی داری ازنظر شاخص TCI وجود داشت. (P
۱۳.

بررسی کارایی شاخص های منتج از فناوری سنجش ازدور VCI، TCI و VHI در ارزیابی خشکسالی با تصاویر مودیس (مطالعه موردی: مناطق مرکزی ایران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: خشکسالی شاخص SPI شاخص VCI TCI VHI مناطق مرکزی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۴ تعداد دانلود : ۱۴۵
خشکسالی وضعیتی از کمبود بارندگی و افزایش دما است که در هر منطقه جغرافیایی و در هر اقلیمی، حتی در مناطق مرطوب رخ می دهد که فراوانی و شدت وقوع آن در مناطق خشک و نیمه خشک بیشتر است. خشکسالی بدون اعلام قبلی رخ می دهد و دامنه تأثیر آن بر خلاف وقایع طبیعی دیگر بسیار وسیع می باشد. خسارات ناشی از خشکسالی غیر ملموس ولی بسیار وسیع و پر هزینه است. لذا اساس یک برنامه منظم برای مدیریت بهتر طبق رخدادهای گذشته پایش خشکسالی را ایجاب می کند. شاخص های خشکسالی هواشناسی مستقیماً از روی داده های هواشناسی نظیر بارندگی محاسبه می شوند و در صورت فقدان داده های مذکور، در پایش خشکسالی مفید واقع نخواهند شد. لذا تکنیک سنجش ازدور می تواند ابزاری مفید در پایش خشکسالی به شمار رود. در این تحقیق به بررسی ارتباط بین شاخص خشکسالی هواشناسی (شاخص SPI) و شاخص های سنجش ازدوری  VCI، TCI و VHI در استان های اصفهان، چهارمحال و بختیاری، مرکزی و قم پرداخته شده است. در این راستا، با بهره گیری از تصاویر ماهواره مودیس سنجنده ترآ و داده های بارش ایستگاه های باران سنجی و سینوپتیک واقع در منطقه موردمطالعه، آشکارسازی تغییرات رخ داده در بازه زمانی 10 ساله محاسبه گردید. بدین منظور ابتدا با بررسی داده های ایستگاه های موجود و با استفاده از مدل شاخص بارش استاندارد شده (SPI) چهار ماه (فروردین، اردیبهشت، خرداد و تیر) به عنوان نمونه انتخاب شد. در این مطالعه با توجه به دقت زمانی، پوشش طیفی بالا، سهولت دسترسی، عدم نیاز به تصحیح اتمسفری و زمین مرجع نمودن، تصاویر با کد (MOD11A2 و MOD13A2)  از محصولات ماهواره مودیس سنجنده ترا مربوط به سال های 2011 تا 2020 به دلیل اطمینان از وجود پدیده ترسالی و خشکسالی استفاده شد و سپس شاخص SPI با شاخص های VCI، TCI و VHI به صورت تلفیقی مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج پایش خشکسالی نشان داد که طی این دوره ده ساله در برخی از سال ها خشکسالی شدید وجود داشته که در همان سال نیز بارش به میزان کمتری رخ داده است. برای مثال در سال 2020 این خشکسالی بسیار شدید بوده است و در سال 2011 ترسالی بسیار شدیدی را نشان داد. نتایج حاصل از همبستگی بین شاخص SPI و شاخص های سنجش ازدوری نشان داد که  شاخص SPI بالاترین همبستگی را با شاخص VCI در سطح  01/0 دارد که مشخص گردید تصاویر MODIS و شاخص های ساخته شده دارای قابلیت لازم برای پایش خشکسالی می باشد. نتایج این تحقیق می تواند گزینه مناسبی برای تصمیم گیران به منظور بررسی نظارت، بررسی و حل وفصل شرایط خشکسالی مؤثر باشد و ضرورت تعریف نمایه ای را دو چندان کند.
۱۴.

شناسایی مناطق گردشگری اقلیمی در غرب ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۸۶ تعداد دانلود : ۸۳
اطلاعات اقلیمی به ویژه قبل و در طول دوره گردشگری برای گردشگران حائز اهمیت می باشد. در این راستا، برای ارزیابی شرایط مکانی و زمانی مناطق گردشگری اقلیمی غرب ایران (استان های کردستان، همدان، کرمانشاه و لرستان) از شاخص اقلیمی گردشگری و متغیرهای اقلیمی؛ میانگین دما، میانگین حداکثر دما، مجموع بارش ماهانه، میانگین رطوبت نسبی، میانگین حداقل رطوبت نسبی، میانگین ساعات آفتابی و میانگین سرعت باد به کیلومتر در ساعت در بازه زمانی 1369 تا1384 استفاده شد. پس از تحلیل، نتایج نشان داد در اکثر ایستگاه ها، ماه های مِی، ژوئن، ژولای، سپتامبر، اکتبر، و نوامبر، شرایط ایده آل تا خوب را  برای گردشگری دار ن د. در طول سال، ایستگاه سرپل ذهاب نسبت به سایر ایستگاه ها از شرایط مناسب کمتری برخوردار است. سپس با کمک سامانه های اطلاعات جغرافیایی نقشه پهنه بندی ماه های مختلف تهیه گردید. پهنه های ضرایب شاخص اقلیمی گردشگری نشان داد که در فصول سرد سال به استثنای بخش کوچکی از جنوب استان لرستان که در ماه های فوریه و مارس، شرایط خوبی برای گردشگری اقلیمی دارد در کل منطقه، ماه های دسامبر و ژانویه شرایط مناسبی برای گردشگری از لحاظ اقلیمی ندارد . در فصول گرم، در ماه مِی بخش مرکزی استان لرستان و بخش های کوچکی در شرق و جنوب استان کرمانشاه و در ژوئن ، مناطق شمالی استان کردستان و جنوب شرق استان لرستان شرایط ایده آل حاکم می شود. در ماه سپتامبر مناطق شمالی استان کردستان و همدان بیشترین مساحت با رتبه ایده آل را نسبت به سایر مناطق دربر گرفته و در ماه اکتبر نیز فقط در بخش مرکزی استان لرستان شرایط ایده آل برای گردشگری فراهم است.
۱۵.

تغییرپذیری مکانی - زمانی شاخص اقلیم گردشگری سواحل جنوب ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آزمون من - کندال تحلیل روند روش گرافیکی ITA سواحل دریای عمان و خلیج فارس TCI

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱ تعداد دانلود : ۹۴
زمینه و هدف: گردشگری به عنوان یکی از بخش های اصلی اقتصاد جهانی، صنعتی بسیار حساس به اقلیم و تغییرات وابسته به آن است. هدف پژوهش حاضر واکاوی تغییرات مکانی و زمانی شاخص اقلیم گردشگری TCI در کرانه های جنوبی ایران می باشد.روش شناسی: برای رسیدن به هدف مطالعه پارامترهای اقلیمی مورد نیاز شاخص TCI برای 14 ایستگاه سینوپتیک واقع در نوار ساحلی جنوب ایران طی دوره زمانی 25 ساله (2019-1995) از سازمان هواشناسی کشور دریافت گردید؛ سپس مقادیر شاخص در یک مقیاس ماهانه به تفکیک ایستگاه ها محاسبه شد تا از این طریق مناطق مطلوب گردشگری در ماه های مختلف سال مشخص شود. در ادامه جهت بررسی رفتار زمانی شاخص، روند متغیرهای اقلیمی دما و بارش و همچنین شاخص TCI در سه مقصد مهم گردشگری با استفاده از آزمون های ناپارمتریک من-کندال و روش نوین ITA ارزیابی شد.یافته ها: نتایج نشان داد مناسب ترین زمان های گردشگری در سواحل دریای عمان ماه های نوامبر، دسامبر و مارس و در سواحل خلیج فارس دسامبر و ژانویه است، در این بین دسامبر از مطلوب ترین شرایط اقلیم گردشگری برخوردار بوده و همه ایستگاه های واقع در سواحل جنوب ایران در این زمان در طبقه عالی شاخص TCI قرار می گیرند. نتایج آزمون تحلیل روند نیز حاکی از این است که رفتار شاخص TCI متأثر از تغییرات افزایشی دما و کاهشی بارش در محدوده مورد مطالعه می باشد؛ به طوری که برمبنای روش نوین Sen، شاخص TCI در بوشهر طی 4 ماه ژانویه، فوریه، مارس و دسامبر در طبقات خوب، خیلی خوب، عالی و ایده آل دارای روند افزایشی است. این شرایط در کیش تنها در ژانویه مشاهده می شود اما در چابهار شیب روند در ماه دسامبر و محدوده خوب، خیلی خوب و عالی مثبت بوده و طبقه ایده آل شاخص روند کاهشی دارد.نتیجه گیری و پیشنهادات: در مجموع می توان گفت: براساس میانگین دوره آماری 2019-1995، مطابق الگوی فضایی شاخص TCI از اواخر پاییز تا اواسط زمستان در نوار ساحلی جنوب ایران شرایط گردشگری بسیار مطلوب بوده و شاخص در وضعیت های عالی تا بسیار خوب قرار دارد.نوآوری و اصالت: واکاوی تغییرات روند پارامترهای دما و بارش به عنوان تأثیرگذارترین مؤلفه هابی اقلیمی بر گردشگری، در منطقه ساحلی جنوب ایران، محور اصلی بحث پژوهش حاضر می باشد که این روند در شرایط گرمایش جهانی و اقلیم در حال گذار اهمیت بیشتری پیدا می کند. همچنین روند شاخص TCI در مقاصد مهم گردشگری ساحلی جنوب با استفاده از روش گرافیکی شیب سن (ITA) ارزیابی گردید که بر اساس این روش تغییرات رخ داده در وضعیت اقلیم گردشگری ایستگاه های مورد نظر طی یک بازه زمانی طولانی مدت و به تفکیک طبقات شاخص مورد سنجش قرار می گیرد.
۱۶.

ارزیابی زمانی گردشگری شهری با استفاده از شاخص های اقلیمی تعطیلات (HCI) و اقلیم گردشگری (TCI)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اقلیم پیرانشهر گردشگری شهری TCI HCI

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸ تعداد دانلود : ۲۴
گردشگری پدیده ای است که با سازوکاری در هم تنیده و پنهان در زمان ها و مکان های مختلف اشکال گوناگونی به خود می گیرد و به همین خاطر تأثیرات کاملاً متفاوتی را بر جوامع انسانی بر جای می نهد. یکی از مهم ترین راه کارهای گسترش صنعت گردشگری در یک منطقه شناخت و بررسی وضعیت اقلیمی آن در ماه های مختلف سال است و شرایط اقلیمی مقصد یکی از مهم ترین اطلاعات مورد نیاز گردشگران برای سفر می باشد. لذا در این پژوهش، شرایط اقلیمی شهر پیرانشهر با استفاده از داده های اقلیمی دوره 30 ساله (2018-1989) و بهره گیری از شاخص اقلیم گردشگری (TCI) و شاخص اقلیمی تعطیلات (HCI) جهت تعیین ماه های مطلوب از نظر گردشگری مورد ارزیابی قرار گرفت. این شاخص ها از طریق رتبه بندی و وزن دهی به متغیرهای دما، رطوبت، بارش، ساعات آفتابی و سرعت باد به ارزیابی تناسب شرایط اقلیمی برای گردشگری می پردازند. نتایج حاصل از شاخص های مورد بررسی نشان داد که هر دو شاخص، در فصل زمستان از نظر امتیاز تقریباً یکسان هستند و کمترین امتیازهای هر دو شاخص مربوط به این فصل است. در اواخر فصل بهار و تابستان وجه تمایز شاخص TCI و HCI آشکار می گردد به طوری که برعکس شاخص TCI بیشترین امتیاز HCI در فصل تابستان مشاهده می شود. علت این امر مقادیر بالای امتیازدهی به دما در این شاخص است. در فصل تابستان تقریباً از نظر نمایش وضعیت گردشگری شبیه هم هستند و تنها تفاوت در مقدار امتیاز می باشد در اواسط و اواخر فصل پاییز نیز تقریباً وضعیت مثل یکدیگر است. در مجموع مقایسه دو شاخص مورد بررسی نشان داد که شاخص TCI حاکی از طیف وسیع شرایط اقلیمی از نظر گردشگری در طول سال است. در حالی که شاخص HCI تغییرپذیری و نوسان کمتری را نشان می دهد. لذا شاخص TCI نمود بهتری نسبت به شاخص HCI برای وضعیت اقلیمی پیرانشهر دارد. در مجموع بر طبق نتایج حاصل مشخص گردید ماه های اردیبهشت، خرداد، شهریور و مهر از بیشترین مطلوبیت شرابط اقلیمی برای گردشگری در شهر پیرانشهر برخودارند.