مناطق کم برخوردار

شایسته سالاری و تخصص گرایی، نقش محوری و تعیین کننده ای در فرایند توسعه یافتگیِ جوامع دارد. این موضوع در استان سیستان و بلوچستان اهمیت بیشتری  دارد چرا که با وجود ظرفیت های توسعه ایِ گسترده، به دلیل برخی مؤلفه ها، روند توسعه یافتگی از شتاب لازم را ندارد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی تخصص گرایی و شایسته سالاری در نظام اداریِ استان تدوین و به گونه ای انجام شده است که ضمن شناخت آسیب ها، راهکارهای اجرایی در جهت بهبود وضعیت نیز ارائه شود. برای جمع آوری و تحلیل داده ها از روش کیفیِ نظریه داده بنیاد استفاده شد که فرایند آن در سه مرحله ی کدگذاریِ باز، محوری و انتخابی انجام شده است. پس از 16 مصاحبه با صاحبنظران این حوزه، داده های لازم گردآوری و تحلیل شد. بدین صورت که پس از طیِ فرایند مقایسه مستمر داده ها و مراحل سه گانه ی کدگذاری، 128 مفهوم اولیه در قالب 23 مقوله دسته بندی شدند. الگوی کیفیِ داده بنیاد از نتایج پژوهش  با محوریت «پیشران های شایسته سالاری در نظام اداریِ سیستان و بلوچستان» ارائه شد. این الگو مشتمل بر شرایط علّی (قابلیت های متعدد بالقوه برای توسعه، اهمیت توسعه ی استان در توسعه ی ملّی، ساختار ویژه ی قومی و مذهبی، بالا بودن شاخص فقر و محرومیت، مرزی بودن بخش عمده ای از مناطق استان)، پدیده محوری (شایسته سالاری در راستای توسعه پایدار)، راهبردها (اداری، سیاسی، اجتماعی)، عوامل مداخله گر (فقر آموزشی، نگاه های قومی و مذهبی، عوامل محیطی و جغرافیایی، عوامل دولتی و نهادی، عوامل فرهنگی و اجتماعی)، شرایط زمینه ای (عوامل انسانی، عوامل محیطی، عوامل نگرشی) و پیامدها (بهره برداری مناسب از ظرفیت ها، ارتقای تعامل و هم گرایی اجتماعی، بهبود روند توسعه ی ملّی، ایجاد امنیت پایدار، ارتقای اعتماد اجتماعی) هستند.

فقر همواره شرایطی ثابت که افراد در آن زیست می نمایند نیست، بلکه افراد در طول زندگی خود می توانند به تناوب وارد فقر شده یا از آن خارج شوند. با توجه به اطلاعات کمی که در خصوص استراتژی های خروج افراد از وضعیت فقر در کشور ما وجود دارد، این پژوهش با تمرکز بر شهر مشهد به عنوان کلانشهری در حال رشد و دارای جمعیت حاشیه شهر فراوان و در حال افزایش، صورت پذیرفته است. در این پژوهش، نظریه ها و رویکردهایی مانند چرخه زندگی نیازها و منابع، نظریه توانمندسازی، و رویکرد قابلیتی فقر، مورد مرور قرار گرفته اند. روش پژوهش حاضر نیز کیفی است و در آن از تکنیک جمع آوری داده مصاحبه استفاده شده است. شیوه نمونه گیری، نمونه گیری نظری بوده است و مصاحبه شوندگان افراد (زن و مرد) کم برخوردار بالای 18 سال ساکن در مناطق حاشیه ای شهر مشهد بوده اند. برای تحلیل داده ها نیز از تحلیل مضمون و چهارچوب مورد نظر براون و کلارک (2006) استفاده شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد استراتژی های خروج از فقر به کار گرفته شده توسط افراد فقیر شامل استراتژی های دسترس پذیری حامیان رسمی و غیر رسمی پایدار و کارا (حمایت غیر رسمی اثربخش و پایدار و حمایت رسمی حداکثری)، کسب مشاغل پایدار و مهارت محور (اشتغال پایدار و مشاغل مهارت محور کم سرمایه)، تحصیل گرایی و کارورزی پیشرفته ی ارتقا دهنده (تحصیل گرایی ارتقا دهنده و مهارت آموزی پیشرفته)، مدیریت اثربخش اقلام پرهزینه (کاهش خفیف هزینه های تحصیل کودکان، کاهش خفیف رژیم غذایی پایه خانواده، کاهش خفیف تأمین پوشاک، و کاهش خفیف هزینه های سلامت و بهداشت) و ذخیره مؤثر اموال (پس انداز مداوم پولی و پس انداز اموال منقول) بوده است. ضمناً مضمون "گریز از فقر مبتنی بر استراتژی های چندگانه مستمر انعطاف پذیر"، به عنوان مضمون کلان پژوهش حاضر انتخاب گردید.