الگوهای تصمیم گیری

این مقاله به دنبال طراحی الگویی برای ارزیابی عملکرد افسران ارشد بر مبنای الگوهای تصمیم گیری چند شاخصه است. پس از بررسی معیارها و شاخص های مطرح شده در خصوص ارزیابی عملکرد افسران ارشد از دیدگاه ادبیات تحقیق، اسلام و بیانات مقام معظم رهبری، الگوی اولیه ای بر اساس سه گرایش نقش مدیریتی، شایستگی های مدیریتی و نتایج مدیریتی تدوین شد. با توجه به تاکید این تحقیق بر ارائه الگوی کاربردی به منظور اجرای آن در یک نمونه عملی و رفع چالش های اجرایی، پس از جمع بندی و تجزیه و تحلیل کمی و کیفی نظر خبرگان، الگوی پیشنهادی تحقیق مورد بازنگری قرار گرفت که به ارائه دو الگوی جبرانی و غیر جبرانی منجر شد.

با بروز انقلاب رفتاری در دهه های 1950 و 1960 رشته روابط بین الملل (International Relations) به عنوان یکی از رشته های مهم علوم انسانی دچار یک شکاف درون رشته ای شد و به دو زیرشاخه مهم تجزیه و تحلیل سیاست خارجی (Foreign Policy Analysis) و سیاست بین الملل (International Politics) با هویت هایی متمایز تقسیم شد. در مرکز این تقسیم بندی دولت (State) قرار داشت که هر یک از این زیر شاخه ها سعی می کردند از منظر و سطحی متفاوت به آن بپردازند. در همین راستا بسیاری چه در قالب کتاب و یا مقاله در زمینه تجزیه و تحلیل سیاست خارجی دولت ها به طور کل و یا به طور موردی و خاص به رشته تحریر درآمده اند. یکی از این آثار کتاب الگوهای تصمیم گیری در سیاست خارجی ایران نوشته سیدرضا موسوی نیا است که در این مقاله بررسی و نقد خواهد شود. لذا ابتدا در مقدمه به معرفی کلی اثر و شناسایی مولف پرداخته خواهد شد، سپس در مبحث دوم در دو محور جداگانه به بررسی امتیازات شکلی و محتوایی اثر و نهایتا در مبحث سوم با دیدی انتقادی به بررسی کاستی های شکلی و محتوایی کتاب مربوطه پرداخته خواهد شد، نتیجه نیز مبحث پایانی این پژوهش را به خود اختصاص خواهد داد.

تغییرات سریع و پیچیدگی های حاکم بر دنیای امروز، فضایی متلاطم را برای کسب وکارهای امروزی ایجاد نموده است. در این بین، بسیاری از صاحب نظران معتقدند تحول های فناوری در صدر فهرست تغییر و تحول های دوران معاصر قرار می گیرد. شرکت های دانش بنیان به عنوان عناصر مهم در پیشرفت و به کارگیری فناوری، در این فضای متغیر با چالش های زیادی مانند کمبود اطلاعات، پدیده های ناشناخته و مسایل نوظهور مواجه می شوند که تصمیم گیری را برای آن ها بسیار مشکل می کند. این مقاله با هدف شناسایی الگوی های تصمیم گیری مدیران این شرکت در شرایط پیچیده انجام شده است. در این راستا، ابتدا مبانی و الگوهای غالب و اصلی تصمیم گیری در چارچوب الگو های عقلایی، اداری و شهودی  مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه، به بررسی انواع و ویژگی های محیط، تصمیم گیران و ماهیت مساله تصمیم گیری پرداخته شد. پس از استخراج متغیرهای پژوهش، مطالعه میدانی، با روش توصیفی – پیمایشی در میان 130 نفر از کارشناسان و مدیران شرکت های دانش بنیان پارک علم و فناوری دانشگاه تهران انجام شد. نتیجه بررسی ها نشان داد که این شرکت ها در شرایط پیچیده از الگوی تصمیم گیری شهودی استفاده می کنند. همچنین مشخص شد که در این الگو ویژگی های تصمیم گیرنده و مساله تصمیم نقش موثری در نحوه تصمیم گیری دارند.

یکی از روش هایی که به منظور آماده سازی و افزایش توانمندی فرماندهان نظامی در حوزه تصمیم سازی، تصمیم گیری و بازخورد گرفتن از تصمیم ها در دانشگاه ها، پژوهشکده ها و یا مراکز آموزش نظامی مورداستفاده قرار می گیرد، روش بازی جنگ یا شبیه سازی موقعیت می باشد. بازی جنگ به دسته های مختلف تقسیم می شود که هر دسته خصوصیات و ویژگی های خاص خود را دارد. در این تحقیق با استفاده از رویکرد کتابخانه ای اقدام به جمع آوری ادبیات حوزه بازی جنگ پرداخته ایم و با دسته بندی آنها پژوهش حاضر به یک تحقیق کاربردی تبدیل شده که از دستاوردهای آن می توان در طرح ریزی و برنامه ریزی های آتی در مراکز طراحی، اجرا و آموزش بازی جنگ استفاده نمود. در این تحقیق گردآوری داده ها به روش میدانی و کتابخانه ای انجام گرفته است. نتیجه تحقیق انواع الگوها و مدل های تصمیم گیری در بازی جنگ را مشخص کرده و به برنامه ریزان طراحی، اجرا و آموزش بازی های جنگ کمک می کند تا با شناخت الگوهای تصمیم گیری، در جهت بهبود این توانمندی فرماندهان راهکارهای درخور ارائه نمایند.

یکی از ویژگی های عصر حاضر گستره فناوری اطلاعات و ارتباطات در کلیه فعالیت های دانشگاهی از جمله تصمیمات مالی است. یکی از نمودهای واقعی استفاده از فناوری در تصمیمات مالی، سامانه تصمیم یار مالی است. در همین راستا پژوهش حاضر با هدف ارائه الگویی برای طراحی سامانه تصمیم یار مالی و قابلیت های آن در دانشگاه انجام شده است. لذا برای شناسایی و احصای قابلیت ها و ابعاد و اجزای اصلی سامانه تصمیم یار مالی در دانشگاه از روش توصیفی و مصاحبه با خبرگان استفاده شده است. مشارکت کنندگان بالقوه در پژوهش حاضر صاحب نظران و خبرگان علمی- اجرایی در حوزه اقتصاد آموزش عالی، تصمیم گیران مالی در دانشگاه و متخصصان فناوری اطلاعات بوده اند که به روش نمونه گیری هدفمند و رویکرد گلوله برفی انتخاب شده اند. داده ها و اطلاعات حاصله به روش کدگذاری سه مرحله ای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها نیز با استفاده از رویکرد تطابق همگونی یافته ها مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تحلیل نظرات نشان می دهند که سامانه تصمیم یار مالی می تواند در تمام سطوح تصمیم گیری بویژه در تصمیمات راهبردی مالی، بهینه سازی فرایند تصمیمات مالی، مدیریت صحیح و تخصیص بهینه منابع مالی، استفاده موثر، دقیق و کارا از منابع مالی و رفع محدودیت های انسانی در تصمیمات؛ ارزیابی بار مالی فعالیت ها، یکپارچه سازی نظام تصمیم گیری مالی، افزایش کارایی، اثربخشی و ارتقای کیفیت تصمیمات مالی و ... به تصمیم گیران بطور موثری کمک کند. همچنین این پژوهش به دنبال شناسایی ابعاد و مولفه های ضروری طراحی سامانه تصمیم یار مالی در دانشگاه بوده که در این رابطه پایگاه داده، انباره داده، پایگاه الگو، پایگاه دانش، موتور استنتاج و ابزارهای تحلیلی، داشبوردها، تسهیلات توضیح دهندگی، امکانات گرافیکی، رابط کاربر و کاربر مورد تاکید قرار گرفته اند. بنابراین، با توجه به قابلیت های سامانه تصمیم یار مالی در اتقای اثربخشی و کیفیت تصمیمات مالی، طراحی و بکارگیری آن در تصمیمات راهبردی مالی بویژه در بودجه ریزی، برنامه ریزی (مالی و آموزشی) و مدیریت مالی ضروری است.