افشای مسئولیت اجتماعی

مسئولیت اجتماعی شرکت ها، مفهومی است که در چند دهه اخیر، توجهات جهانی بسیاری را به خود جلب کرده و رزونانس جدیدی را در اقتصاد جهانی به وجود آورده است. در این پژوهش، پس از مروری بر پیشینه مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکت، چارچوب های تئوریک مسئولیت اجتماعی شرکت ها بیان خواهد شد. سپس به بررسی انگیزه ها و دلایل افشای مسئولیت اجتماعی پرداخته شده و در نهایت نیز چارچوبی پیشنهادی برای گزارشی جامع در مورد مسئولیت اجتماعی شرکت ارائه خواهد شد؛ به وسیله چارچوب پیشنهاد شده، می توان میزان جامعیت گزارش های مسئولیت اجتماعی شرکت ها را اندازه گیری کرد.

پژوهش حاضر، به بررسی تأثیر فرهنگ و حاکمیت شرکتی بر افشای مسئولیت اجتماعی شرکت می پردازد. به منظور دست-یابی به این هدف، دو فرضیه اصلی تدوین شده و جهت آزمون این فرضیه ها، تعداد ۹۶ شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار طی سال های ۹3-۹8 به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. در این تحقیق حاکمیت شرکتی و فرهنگ سازمانی به عنوان متغیر مستقل و افشای مسئولیت اجتماعی شرکت به عنوان متغیر وابسته و اندازه شرکت، نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار و بازده دارایی و اهرم مالی به عنوان متغیرهای کنترلی مورد بررسی قرار گرفتند. روش تحقیق پژوهش حاضر میدانی(پیمایشی) و از نظر روش از نوع علی پس رویدادی می باشد و از نظر زمان یک تحقیق کاربردی و مقطعی است، به طوری که گردآوری داده ها با استفاده از اسناد و مدارک انجام گرفته است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه ها از تحلیل رگرسیون چند متغیره استفاده شده است، بدان معنا که ابتدا اطلاعات مورد نیاز برای انجام آزمون محاسبه و سپس همبستگی بین متغییرها را با استفاده از ضریب همبستگی مورد بررسی قرار گرفته است. به این منظور پس از جمع آوری داده جهت آزمون فرضیه ها از نرم افزار Eviews استفاده گردیده است. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها حاکی از آن است که فرهنگ سازمانی بر افشای مسئولیت اجتماعی شرکت تاثیر معنی داری دارد. همچنین حاکمیت شرکتی از بعد مالکیت شرکتی بر افشای مسئولیت اجتماعی شرکت تاثیر معنی داری دارد، اما ابعاد مالکیت مدیریتی نهادی تاثیری بر افشای مسئولیت اجتماعی ندارند.

معمولا اکثر شرکت ها تمایل دارند مسئولیت های اجتماعی شرکتی خود را  به صورت بیش از حد مثبت و خوش بینانه افشا و نشان دهند لدا اخبار خوب را منتشر و سعی دارند تا توجه خوانندگان را از مسئولیت های شرکتی دور کنند. مطالعات مرتبط با انتشار داوطلبانه نشان داده اند اعتبار اطلاعات منفی نسبت به اطلاعات مثبت بسیار بالاتر است.از این رو تحقیق حاضر با هدف بررسی اثرات مثبت و منفی اطلاعات نسبتا منفی برافشای مسئولیت اجتماعی شرکتی در پنج شرکت بزرگ تولیدی لوازم خانگی در بهار 1399 با استفاده ابزار پرسشنامه ، داده ها جمع آوری و ازتحلیل واسطه ای روش هایز (2017) و در قالب معادلات ساختاری انجام شد که از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت اجرا، توصیفی است . نتایج نشان داد که :  الف ) گروه هایی که پیام های دو سویه ای را دریافت کرده بودند، شرکت را قابل اعتماد تر از شرکت هایی می دیدند که تنها اطلاعات مثبت را افشا می کردند ب )  اثر مستقیم اعتماد  بر درک مسئولیت های اجتماعی شرکتی نشان داد شرکت کنندگانی که شرکت را قابل اعتماد می دادند، آن را از لحاظ مسئولیت های اجتماعی بیشتر قبول دارند ج ) اطلاعاتنسبتا منفی بر روی درک مسئولیت های اجتماعی شرکتی اثر منفی مستقیمی را نشان ندادند د ) اعتماد اثرات مثبتی بر درک مسئولیت اجتماعی شرکتی دارد.

گزارش های مالی، از جمله مهم ترین منابع اطلاعاتی برای قانون گذاران، سهامداران، تحلیل گران و سایر ذی نفعان به شمار می آیند. این گزار ش ها در صورتی که قابل فهم باشند، برای استفاده کنندگان مفید خواهند بود. بنابراین خوانایی گزارش های مالی در موسسات حسابداری و حسابرسی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. مطالعه حاضر یک پژوهش آمیخته آکتشافی است که با هدف ارائه مدل کیفی خوانایی گزارشگری مالی مبتنی افشای مسئولیت اجتماعی، اخلاق حرفه ای و مدیریت لحن (لحن گزارشگری) و اولویت بندی آن ها در موسسات حسابداری و حسابرسی صورت پذیرفته است. مدل کیفی پژوهش شامل 3 سازه اصلی (افشای مسئولیت اجتماعی، اخلاق حرفه ای و مدیریت لحن (لحن گزارشگری) است که هر سازه از 3 معیار تشکیل شده است و هر معیار دارای 3 زیرمعیار می باشد. در بخش اولویت بندی (بر مبنای تکنیک ترجیحات غیرخطی فازی)، شاخص های مهارت، صلاحیت و گزارشگری حرفه ای، مدیریت سود تعهدی، واقعی و گزارشگری متقلبانه، ارائه اطلاعات صحیح و واقع بینانه به ترتیب به عنوان مهمترین شاخص های اخلاق حرفه ای، مدیریت لحن و افشای مسئولیت اجتماعی، انتخاب شدند. با توجه به اینکه افشای مسئولیت اجتماعی، اخلاق حرفه ای و مدیریت لحن (لحن گزارشگری)، از جمله عواملی هستند که علی رغم اینکه بر خوانایی گزارشگری مالی تاثیر دارند، کمتر مورد توجه قرار گرفته است که در پژوهش حاضر مورد مطالعه قرار گرفتند.

بر پایه نظریه نمایندگی، فعالیت های مسئولیت پذیری اجتماعی می تواند برای کاهش هزینه های سیاسی مورد استقاده قرار گیرد، کاهش هزینه های سیاسی می تواند منجر به گرایش بیشتر به اجتناب مالیاتی شود. با این وجود، هزینه های سیاسی بسیار به اندازه شرکت وابسته است، زیرا بر پایه فرضیه هزینه های سیاسی شرکت های بزرگ تر بیشتر تحت نظارت دولت قرار می گیرند و بدین ترتیب بیشتر در معرض مواجه با هزینه های سیاسی هستند. بر این اساس، هدف اصلی این پژوهش، بررسی تأثیر مسئولیت پذیری اجتماعی و نقش تعدیلی اندازه شرکت بر اجتناب مالیاتی با استفاده از معادلات ساختاری است. در این راستا برای اندازه گیری اجتناب مالیاتی از نرخ موثر مالیاتی و برای سنجش مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت از شاخص KLD استفاده شده است. بدین منظور، نمونه ای متشکل از 1200 سال/ شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1387 تا1398 با استفاده از معادلات ساختاری بررسی شده است. نتایج پژوهش نشان داد افزایش مسئولیت پذیری اجتماعی منجر به کاهش اجتناب مالیاتی می شود. همچنین، نتایج پژوهش در ارتباط با اثر تعدیل کنندگی اندازه شرکت نشان داد اندازه شرکت دارای اثر تعدیل کنندگی بر رابطه بین افشای مسئولیت پذیری اجتماعی و اجتناب مالیاتی است. به عبارتی دیگر، هنگامی که اندازه شرکت بزرگ تر است، رابطه بین مسئولیت پذیری اجتماعی و اجتناب مالیاتی قوی تر است.

  هدف: مسئله مسئولیت پذیری اجتماعی به مباحث اخلاقی درباره رفتار و تصمیم گیری شرکت راجع به موضوعاتی مانند مدیریت منابع انسانی، حمایت محیطی، سلامت کاری، روابط اجتماعی و روابط با عرضه کنندگان و مشتریان می پردازد. هدف از این تحقیق بررسی رابطه میان سرمایه فکری و مسئولیت اجتماعی با عملکرد مالی در سازمان تأمین اجتماعی  استان اردبیل است. روش : قلمرو تحقیق حاضر ازنظر مکانی محدود به سازمان تأمین اجتماعی استان اردبیل با تمامی شعب موجود در شهرستان های استان اردبیل و قلمرو زمانی آن سال مالی 1400 است. نمونه تحقیق حاضر مشتمل بر 240 نفر از کارکنان سازمان تأمین اجتماعی استان اردبیل است. روش پژوهش استفاده شده ازلحاظ روش شناخت تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی همبستگی، از بُعد استدلال از نوع قیاسی و استقرایی، از نظر زمان جزو تحقیقات گذشته نگر و از حیث طول مدت زمان انجام تحقیق از نوع تحقیقات مقطعی هست. برای آزمون فرضیه های تحقیق از معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار لیزرل استفاده شده است. یافته ها: نتایج حاصل از آزمون فرضیه های اصلی تحقیق بیانگر این است که سرمایه فکری بر عملکرد مالی در سازمان تأمین اجتماعی استان اردبیل و مسئولیت اجتماعی بر عملکرد مالی در سازمان تأمین اجتماعی  استان اردبیل اثر مستقیم دارند. نتیجه : طبق فرضیه های فرعی، سرمایه انسانی بر عملکرد مالی در سازمان تأمین اجتماعی استان اردبیل اثر مستقیم دارد، سرمایه ساختاری بر عملکرد مالی در سازمان تأمین اجتماعی  استان اردبیل به طور مستقیم مؤثر است. سرمایه مشتری بر عملکرد مالی در سازمان تأمین اجتماعی استان اردبیل اثر مستقیم دارد، مسئولیت اقتصادی بر عملکرد مالی در سازمان تأمین اجتماعی  استان اردبیل مستقیماً مؤثر است و همچنین، مسئولیت اخلاقی بر عملکرد مالی در سازمان تأمین اجتماعی  استان اردبیل تأثیر مستقیم دارد، و نهایتاً، مسئولیت بشردوستانه بر عملکرد مالی در سازمان تأمین اجتماعی  استان اردبیل به صورت مستقیم اثرگذار است.

خوانایی گزارشگری مالی به عنوان عاملی تأثیرگذار بر اعتبار صورت های مالی و تصمیم های سرمایه گذاری شرکت ها، از موضوع های مورد توجه ادبیات مالی در سال های اخیر بوده است. در این راستا مطالعه حاضر با هدف تدوین الگوی خوانایی گزارشگری مالی مبتنی بر افشای مسئولیت اجتماعی، اخلاق حرفه ای و مدیریت لحن (لحن گزارشگری) صورت گرفته است. جامعه آماری این پژوهش را اعضای جامعه حسابداران رسمی تهران و شیراز تشکیل می دهند که از بین آنها 260 نفر با استفاده از شیوه نمونه گیری دردسترس به عنوان نمونه آماری، انتخاب و در پژوهش شرکت داده شدند. به منظور ارائه مدل، از بین 34 شاخص اولیه «افشای مسئولیت اجتماعی، اخلاق حرفه ای و مدیریت لحن»، تعداد 9 شاخص برای هریک از متغیرها، به وسیله تکنیک توزیع دوجمله ای (نرم افزار SPSS) انتخاب و بر مبنای تکنیک تحلیل عاملی اکتشافی (نرم افزار SPSS) در سه دسته کلی تقسیم بندی شدند که با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی تأییدی (نرم افزار لیزرل) برازش آنها تأیید شد. همچنین، نتایج تکنیک مدل سازی معادلات ساختاری (نرم افزار Smart PLS) نشان دادند مسئولیت اجتماعی و اخلاق حرفه ای تأثیر مثبت و معنی دار و مدیریت لحن، تأثیر معکوس و معنی داری بر خوانایی گزارشگری مالی دارند. ارائه مدلی جامع برای سنجش خوانایی گزارشگری مالی می تواند درک و دانش سرمایه گذاران و پژوهشگران حوزه بازار سرمایه را افزایش دهد.    

پژوهش حاضر به بررسی تأثیر افشای مسئولیت اجتماعی بر رابطه بیش اطمینانی مدیران و خطر سقوط قیمت سهام می پردازد . این پژوهش از لحاظ هدف ، کاربردی بوده و از بعد روش شناسی همبستگی از نوع علّی (پس رویدادی) میباشد . جامعه آماری پژوهش ، کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بوده و با استفاده از روش نمونه گیری حذف سیستماتیک ، 122 شرکت به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شده در دوره ی زمانی 6 ساله بین سال های 1395 تا 1400 مورد بررسی قرار گرفتند . روش مورد استفاده جهت جمع آوری اطلاعات ، کتابخانه ای بوده و داده های مربوط برای اندازه گیری متغیرها از سایت کدال و صورت های مالی شرکت ها جمع آوری شده و در اکسل محاسبات اولیه صورت گرفته سپس برای آزمون فرضیه های پژوهش از نرم افزار استاتا استفاده شده است . نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که بین بیش اطمینانی از طریق مخارج سرمایه ای و خطر سقوط قیمت سهام ارتباط معکوس و معنادار وجود دارد . بین افشای مسئولیت اجتماعی و خطر سقوط قیمت سهام ارتباط معکوس و معنادار وجود دارد .

هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش ساختار مالکیت در تعدیل رابطه بین اجتناب مالیاتی، افشای مسئولیت اجتماعی شرکت و ارزش شرکت می باشد. پژوهش حاضر بر مبنای هدف، از نوع کاربردی و از نقطه نظر روش استنتاج، از نوع توصیفی– تحلیلی می باشد. قلمرو تحقیق بازه زمانی 10 ساله از 1391 تا 1400 را در بر گرفته و مکان تحقیق بورس اوراق بهادار تهران و شرکت-های پذیرفته شده در بورس می باشد. به منظور بررسی صحت فرضیه های پژوهش، از رگرسیون چندمتغیره مبتنی بر داده های ترکیبی با اثراث ثابت و از نرم افزار ایویوز 11 استفاده شده است. نتایج فرضیه های پژوهش نشان داد که اجتناب مالیاتی بر ارزش شرکت تأثیر معناداری دارد. افشای مسئولیت اجتماعی شرکت تأثیر معنادار و مثبتی بر ارزش شرکت دارد. مالکیت نهادی و مالکیت مدیریتی رابطه بین اجتناب مالیاتی و ارزش شرکت را تعدیل می کنند. مالکیت نهادی رابطه بین افشای مسئولیت اجتماعی شرکت و ارزش شرکت را تعدیل می کند اما مالکیت مدیریتی رابطه بین افشای مسئولیت اجتماعی شرکت و ارزش شرکت را تعدیل نمی کند. ارزش گذاری اجتناب مالیاتی تابعی از حاکمیت شرکتی است و به طور گسترده تر، با این دیدگاه که اجتناب مالیاتی و تلاش های مدیریتی برای انحراف ارزش از سهامداران در هم تنیده شده است، سازگار است. شرکت هایی که اصول مسئولیت اجتماعی شرکت را اتخاذ می کنند شفاف تر هستند و خطر رشوه و فساد کمتری دارند. درآمد پایین منجر به بازده سهام پایین و به دنبال آن چشم انداز منفی سرمایه گذاران خواهد شد. این شرایط بر کاهش قیمت سهام تأثیر می گذارد و در نهایت منجر به کاهش ارزش شرکت می شود.

در سال های اخیر، مسئولیت اجتماعی شرکت با مطرح شدن مباحثی چون محیط زیست، حقوق بشر و مبارزه با فساد دامنه گسترده تری نسبت به گذشته پیدا کرده است. شرکت ها با افشای اطلاعات فراتر از اطلاعات مالی می توانند بخشی از پاسخ گویی خود را در برابر جامعه ایفا کرده و زمینه تصمیم گیری بهتر را برای ذی نفعان فراهم نمایند. لازمه کارایی بازار وجود جریان شفاف و عمومی از اطلاعات است و میزان توفیق یک بازار کارا در گروی موفقیت آن در تعیین قیمت اوراق بهادار به گونه ای است که قیمت ها به طور پیوسته منعکس کننده اطلاعات جدید باشد. بر این اساس، هدف این پژوهش بررسی رابطه بین افشای مسئولیت اجتماعی شرکت ها و کارایی بازار سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. بدین منظور، تعداد 450 سال-شرکت طی سال های 1395-1399 به روش نمونه گیری حذف سیستماتیک انتخاب شده است. برای اندازه گیری سطح افشای مسئولیت اجتماعی شرکت ها، از گزارش هیئت مدیره و صورت های مالی سالانه شرکت ها و برای سنجش رتبه مسئولیت اجتماعی از روش تحلیل محتوای آن گزارش ها و رابطه شاخص رتبه استفاده شده است. کارایی بازار سرمایه نیز از طریق مدل سود باقیمانده اولسون که بیانگر کارایی بازار در سطح نیمه قوی است، محاسبه می شود. آزمون فرضیه ها، به روش داده های ترکیبی و نرم افزار 10 Eviews انجام شده است. نتایج آزمون ها نشان می دهد که همه اطلاعات در قیمت سهام منعکس نمی شود که شاید بتوان دلیل این امر را در ناکارآمدی بازار سرمایه ایران جست و جو کرد. لذا، افشای مسئولیت اجتماعی به طور قابل توجهی بر کارایی بازار سهام تأثیر معناداری ندارد و فرضیه کارایی بازار سهام در ایران را نمی توان تایید کرد.

هدف پژوهش حاضر تاثیر مسئولیت اجتماعی و مالکیت دولتی بر رابطه بین مدیریت سود و ارزش بازار شرکت (شواهدی از بورس اوراق بهادار تهران) است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی بوده و از بعد روش شناسی از نوع تحقیقات علّی (پس رویدادی) می باشد. جامعه آماری این پژوهش، شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در سال های 1395 تا 1401 بوده که 133 شرکت برای انجام این پژوهش، در یک دوره هفت ساله موردبررسی قرارگرفته است. همچنین برای تجزیه و تحلیل نتایج از مدل رگرسیونی استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهند مدیریت سود (واقعی و تعهدی) بر ارزش بازار شرکت با نقش تعدیلی افشای مسئولیت اجتماعی تاثیر مثبت و معناداری دارد. مدیریت سود (واقعی و تعهدی) بر ارزش بازار شرکت با نقش تعدیلی مالکیت دولتی تاثیر مثبت و معناداری دارد. نتایج مطالعه بینش جدیدی را در مورد رابطه بین مدیریت سود، ارزش شرکت، افشای مسئولیت اجتماعی و مالکیت دولتی در شرکت های بازارهای نوظهور ارائه می کند. این مقاله اهمیت در نظر گرفتن عوامل خاص کشور مانند مالکیت دولتی را در حین تجزیه و تحلیل واکنش بازار در مورد افشای مسئولیت اجتماعی و مدیریت سود برجسته می کند زیرا ویژگی های شرکتی ممکن است به توضیح تفاوت ها در نتایج به دست آمده کمک کند.