تربیت مهدوی

مهدی باوری و مهدی یاوری دو شاخصه اصلی نسلی است که باید زمینه ساز حکومت مهدوی باشد. روشن است که جز با تربیت فرزند،براساس اصول تربیتی اسلام محقق نمی شود. یکی از عناصر مهم در تحقق جامعه مهدوی تربیت نسلی است که زمینه تحقق چنین جامعه ای را فراهم نماید. در این مقاله سعی شده با روش جمع آوری اطلاعات از طریق مقالات، سایت ها و کتابخانه های الکترونیکی به مسأله نقش تربیت ولایی و تأثیر آن در تحقق جامعه مهدوی پرداخته شود. با بررسی های انجام شده این نتیجه حاصل شد که تربیت مهدوی و ولایی نقش بی بدیلی در تحقق جامعه مهدوی دارد.

رویکرد حاکم تربیتی مبتنی بر رویکردی غیرکاربردی است که عموماً ناشی از غربی است، در این رویکرد تأثیرگذاری واقعی تربیت اخلاقی، اهمیّت چندانی ندارد و تنها درجهت تلقین بکار می رود،اما در رویکرد مهدوی، اصل بر تحوّل واقعی در راستای ظهور است و تحقق ارزشها، را تسهیل مینماید. در این راستا، هدف از تحقیق حاضر تبیین کیفی تربیت نسل منتظر بود که برای این منظور از رویکرد کیفی( تحلیل محتوا) استفاده شد. داده های پژوهش از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته(وظایف تربیتی) و منابع و اسناد(مولفه های تربیتی) گردآوری گردید. نتایج نشان داده است که مهمترین جلوه های تربیتی در حیطه های اخلاقی ؛اراده و اختیار، خداشناسی و تکوین هویت، جسمی ؛ پاکیزگی جسمی و روانشناختی، هنری – زیباشناختی؛ زیبایی طبیعت، کرامت انسان، عدالت ورزی، ارج گزاری به هنر و تقویت اوقات فراغت، علمی؛علم آموزش وتوسعه آن، اندیشه ورزی، هدایت معلم و مشارکت خانواده را در برگفته ، اجتماعی؛احسان و احترام به دیگران و رعایت آداب معاشرت و اقتصادی؛ توسعه شغل و کار اشاره داشتند و اما وظایف جسمی و روانشناختی(خودشناسی، مهارتهای زندگی و فراهم سازی رشد همه جانبه)، اخلاقی(اصلاح رفتار، تقویت عزت نفس حرفه ای، انسان گرایی، برابری انسان ها)، اجتماعی – سیاسی(ارتباط مستمر با خانواده، مسئولیت اجتماعی، تقویت پیوند خانه و مدرسه، تداوم اجتماعی)،علمی(بهبود مدیریت کلاس و فضای آموزشی، افزایش آگاهی خانواده، آموزش خانواده، بهبود عملکرد آموزشی، نظارت آموزشی، نقش فعال کارگزاران تربیتی در تصمیم گیری، مشارکت آموزشی) اقتصادی (افزایش بهره وری منابع انسانی) هنری(جنبه های زیباشناسی) دینی(آموزه های مهدوی) از جمله مهمتروین وظایف تربیت مهدوی است.

در میان جمعیت های وفادار به انقلاب اسلامی ایران سبک های تربیتی متعددی دیده می شود که وجه اشتراک آن ها در الگویی از تربیت مبتنی بر انقلاب اسلامی است که به «تربیت انقلابی» موسوم است. نوشتار حاضر درصدد است با روش تحلیل مفهومی به مفهوم شناسی و مرزشناسی این نوع تربیت بپردازد. برای این منظور ابتدا گونه ها و معانی تربیت انقلابی صورت بندی شد و درادامه باهدف ارائه تعریفی هنجاری از «تربیت انقلابی» و «انسان انقلابی»، عناصر معنایی «انقلابی گری» مورد تحلیل قرار گرفت. سپس مرز مفهومی تربیت انقلابی با مفاهیم مشابه در گفتمان خودی یعنی تربیت مهدوی، تربیت جهادی، تربیت بسیجی و نیز گفتمان های رقیب مرزشناسی شد. پس از بررسی ها و تحلیل معانی و اقسام تربیت انقلابی و نیز بررسی عناصر معنایی آن در گفتمان انقلاب اسلامی، در تعریف تربیت انقلابی، بر فرایند یاری رسانی به متربی برای مبارزه عدالت خواهانه و عقلانی با حاکمیت غیرالهی و پذیرش و التزام به ربوبیت تشریعی الهی همراه با تأیید، مشارکت، نظارت و انتقاد در حکومت اسلامی تأکید شد. همچنین مفهوم تربیت انقلابی در گفتمان های دیگر مانند پست مدرن، نومارکسیستی و رویکردهای انتقادی با این مفهوم در گفتمان انقلاب اسلامی، به لحاظ زیربنایی و روبنایی تمایز دارد.

پژوهش حاضر، با هدف مشخص کردن مبانی قرآنی تربیت مهدوی در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش تدوین و با روش کتابخانه ای به صورت تحلیل محتوا انجام شده است. در این نوشتار، ضمن تبیین مفهوم هویت اخلاقی فرد منتظر، راهکارهای تسهیل کننده پرورش هویت اخلاقی نوجوانان در خانواده، محیط آموزشی و رسانه، مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به اهمیت شکل گیری هویت اخلاقی نسل منتظر و مهدی یاور در زمینه سازی ظهور و توجه به پرورش هماهنگ سه بعد؛ شناختی، عاطفی و رفتاری در آن؛ راهکارهای تسهیل کننده شکل گیری هویت اخلاقیِ منتظر، در سطح محیطی ارائه می شود. به سبب اهمیت و نقش اساسی نظام خانواده، آموزش و پرورش و رسانه، برای به کارگیری هریک از نهاد های یادشده، برای پرورش هویت اخلاقی نسل منتظر، براساس دیدگاه روان شناسی راهکارهایی ارائه می دهد. در این پژوهش گزاره های ارزشی مربوط به تربیت مهدوی با مبنا قراردادن آیات قرآن کریم، در راستای شکل گیری جامعه اسلامی تبیین شده است.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل و بررسی میزان توجه به مولفه های تربیت مهدوی در قسمت ویژگی های مدرسه صالح، مبانی نظری سند تحول بنیادین در نظام تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران انجام شده است. روش پژوهش، توصیفی و از نوع تحلیل محتوا می باشد. در این پژوهش ضمن توجه به اهمیت جایگاه تربیت رسمی عمومی در پایه ریزی سبک زندگی افراد جامعه، به ضرورت توجه به ابعاد تربیت مهدوی در تربیت رسمی عمومی پرداخته شده است. در ادامه ضمن بررسی مفهوم مدرسه صالح و ویژگی های آن در راستای مشخص ساختن میزان توجه به ابعاد تربیت مهدوی در مدرسه صالح مورد نظر نظام تربیت رسمی عمومی کشور، تحلیل محتوای قسمت های مربوط به ویژگی های مدرسه صالح با استفاده از فهرست وارسی تحلیل محتوای محقق ساخته بر اساس الگوی مبتنی بر مولفه های اساسی تربیت مهدوی در چهار بعد شناختی، عاطفی، رفتاری و کنشی انجام شد. یافته های پژوهش نشان می دهد بیشترین توجه به بعد شناختی و کمترین توجه به بعد عاطفی صورت گرفته است. با توجه به نقش بعد عاطفی در تحول دینداری کودکان و نوجوانان که بیشترین مخاطبان مدرسه صالح را تشکیل می دهند لازم است به این بعد از تربیت مهدوی در برنامه های تربیتی مدرسه صالح توجه بیشتری شود.