دوره ی مشروطه

شعر دو قرن اخیر اسطوره، روایت های افسانه ای و زبان کهن بی اثیر نبوده است. قله رفیع برآمده از پیشینه سترگ ادبیات حماسی ، شاهنامه فردوسی است که از ادب حماسی می توان آن را مادر ادبیات پارسی دری نامید. در دوقرن اخیر اثار حماسی در ادبیات به تبع شاهنامه فردوسی وآثار پیشینیان، در نوع ملی، دینی، تاریخی و نیز حماسه آفرینی های پرشور انقلابی پدید آمد. وجه عام این آثار رنگ و بوی ملی است. حتی در حماسه های دینی این برجستگی را می توان دید. نتیجه بررسی آثار حماسی و حماسه گونه ها این است که ادبیات حماسی در دو قرن اخیر را، می توان به دو دوره تقسیم کرد. دوره قبل از نیما و دوره بعد از نیما : همه آثار حماسی دوره قبل از نیما به تأسی از شاهنامه فردوسی در همان سبک زبانی و وزن و قالب سنتی سروده اند و نوآوری چندانی جز تفاوت مضمون در آنها نیست و فقط می توان آنها را در ردیف آخرین مقلدان شاهنامه محسوب کرد.اما در دوره بعد از نیما، گونه های به کارگیری حماسه در ادبیات معاصر، بیشتر در سه محور نگرش حماسی، زبان حماسی و وزن و قالب حماسی بوده است.

ایرانیان عصر مشروطه در دنیای جدید، با انبوهی از اصطلاحات، واژه ها و پدیده های متفاوت روبه رو شدند که آگاهی های نوینی را درپی داشت. این آگاهی ها زمینه ساز جابجایی عناصر قدرت و در نهایت تغییرات ساختاری در ایران شد. اما کنش گران دینی، سیاسی و نخبگان، به دلیل تربیت و دغدغه های متفاوت، بازنمایی یکسانی از این تغییرات نداشتند؛ در نتیجه برداشت های گوناگونی از واژه ها و مفاهیمی مانند آزادی، برابری و قانون شکل گرفت و در مطبوعات و رسانه های آن عصر بازتاب یافت. پژوهش حاضر درصدد بررسی چگونگی بازنمایی مفهوم آزادی در مطبوعات این عصر، مبتنی بر الگوی ون لیوون، با تأکید بر نشریات قانون ، حبل المتین ، صور اسرافیل و مساوات است. روش پژوهش، تحلیل محتوا بر مبنای نظریه ی بازنمایی ون لیوون بوده و چارچوب نظری نیز بر مبنای نظریه ی فوق طراحی شده است. الگوی ون لیوون با تکیه بر چهار مقوله ی عمده ی اقتدارسازی، ارزیابی اخلاقی، عقلانی سازی و اسطوره سازی، ساخت گفتمانی مشروعیت سازی را تشکیل می دهد و نشان می دهد که هر یک از این عناصر چگونه می تواند بر مشروعیت سازی مفاهیم در بازنمایی بینجامد. بر این اساس در پژوهش حاضر تلاش شده است مشروعیت سازیِ اتفاقات در مطبوعات، بر اساس الگوی وون لبوون مورد مطالعه قرار گیرد و به این منظور برای جمع آوری اطلاعات از اسناد و مدارک و محتوای نشریات فوق در دوره ی زمانی دو ساله ی مشروطه - از بهار 1285 تا تابستان 1287- استفاده شده است.