توپوگرافی

این پژوهش به منظور شناخت ویژگی های رویشگاهی درختان کهنسال لرگ، زبان گنجشک، داغداغان، چنار، نارون، زیتون، زربین و انجیر در جنگل های استان ایلام انجام شد. درختان کهنسال بر اساس معیار قطر برابر سینه شناسایی و مشخصات جغرافیایی آنها شامل شهرستان، بخش، روستا، مختصات جغرافیایی و شرایط رویشگاهی شامل شیب، جهت، ارتفاع از سطح دریا، عمق خاک، اقلیم و نزدیکی به منبع آب اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که درختان کهنسال شناسایی شده بجز زربین (70-40 درصد) در طبقات شیب ملایم (10-0 و 30-10 درصد ) قرار دارند. درختان کهنسال لرگ، نارون، زبان گنجشک و داغداغان در جهت شمالی، انجیر، چنار و زربین در جهت جنوبی و زیتون در جهت غربی و جنوبی قرار داشتند. درختان کهنسال لرگ، نارون، زبان گنجشک، داغداغان، چنار و زربین در طبقه ارتفاعی 1250-1100 متر و زیتون و انجیر در طبقه ارتفاعی 1400-1250 متر از سطح دریا پراکنش داشتند. درختان کهنسال لرگ، نارون، زبان گنجشک و داغداغان در اقلیم مدیترانه ای فراسرد، درختان زربین و برخی از درختان چنار در اقلیم مدیترانه ای سرد و درختان انجیر، زیتون و برخی درختان چنار در اقلیم نیمه خشک سرد قرار گرفتند. وجود شیب های ملایم، بستر خاک مناسب و دسترسی به منابع آبی از ویژگی های مطلوب جهت پایداری درختان کهنسال مورد مطالعه در این رویشگاه ها بوده است.

یکی از روش های فعال و عملی برای تدریس درس نقشه خوانی و کارتوگرافی برای دانشجویان در مقطع کارشناسی، آموزش تهیه نقشه ی توپوگرافی و مدل رقومی ارتفاع می باشد. پژوهش حاضر با هدف آموزش مراحل تهیه نقشه ی توپوگرافی و مدل رقومی ارتفاع می باشد. نرم افزارهای که در این پژوهش به کار گرفته شد، نرم افزار های Google Earth Pro و Arc Map می باشد. این پژوهش از نوع کاربردی و آموزشی می باشد. نمونه کار مربوط به بخش کوچکی از دره رودخانه ی هراز و ارتفاعات اطراف آن در رشته کوه البرز مرکزی می باشد. جهت تهیه داده های ارتفاعی نقاط از نرم افزار گوگل ارث استفاده گردید، در نرم افزارArc Map، جهت تبدیل فایل نقاط به یک فایل رستری، فرایند میانیابی صورت گرفت و بعد از انجام چندین فرایند نقشه توپوگرافی و DEM منطقه تولید شد. با تولید نقشه؛ فنون مختلف نقشه خوانی، موقعیت نقاط، راهنمای نقشه (Legend)، مقیاس نقشه، مفهوم خطوط تراز، خواندن ارتفاع از روی منحنی های میزان، نمایش شیب، نمایش دره رودخانه، دامنه کوه، اندازه گیری روی نقشه های توپوگرافی و ترسیم نیمرخ و موارد دیگر را به صورت عملی به دانشجویان آموزش داد. با توجه به سرفصل های درس نقشه خوانی و کارتوگرافی، دانشجویان علاوه بر مباحث تئوری درس، فرایند آموزش تهیه نقشه ی توپوگرافی و مدل رقومی ارتفاع با استفاده از نرم افزارهای کاربردی را یاد می گیرند، که هم برای آینده شغلی آنها و هم در تهیه نقشه هایی که برای مقاله علمی پژوهشی نیاز دارند، بسیار مفید خواهد بود.

امروزه مطالعه تأثیر وضعیت جوی و اقلیمی بر روی زندگی، سلامتی، آسایش در قالب یکی از شاخه های علمی تحت نام "زیست اقلیم شناسی انسانی" مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد . هر مکان جغرافیایی اقلیم خاص خود را دارد. ویژگی های جغرافیایی محل یکی از عوامل تأثیرگذار بر روی اقلیم هر منطقه می باشد. تأثیرات عوامل محیطی بر روی عناصر اقلیمی باعث کاربرد روزافزون تکنیک های آماری در بررسی های اقلیمی شده اند و کاربرد صحیح این تکنیک ها، مدل بندی و شیبه سازی تغییرات مکانی عناصر اقلیمی را امکان پذیر ساخته اند؛ اما تا کنون به منظور شناسایی روابط بین متغیرهای محیطی و تغییرات اقلیم آسایش مطالعه ای صورت نگرفته است، از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر روی اقلیم توپوگرافی منطقه و تغییرات ارتفاعی منطقه است. از این رو دراین پژوهش با توجه به رابطه علت ومعلول به بررسی روابطه ریگراسیونی ارتفاع و اقلیم آسایش منطقه کهگیلویه و بویر احمد بر پایه 1 DEM پرداخته است، که برای انجام این تحقیق از داده های آماری 13 ایستگاه هواشناسی در یک دوره 30 ساله، در منطقه و شاخص PET استفاده شده است. متغیرهای توپوگرافی - جغرافیایی نیز با استفاده از نقشه های توپوگرافی منطقه استخراج شده اند. ضرایب همبستگی بین متغیرهای توپوگرافی - جغرافیایی با نتایج حاصل از اقلیم آسایش منطقه محاسبه شده و معادلات پیش بینی اقلیم آسایش با تأثیر دادن توپوگرافی تهیه شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که ارتفاع از مهمترین عوامل محلی تأثیرگذار در اقلیم آسایش است که مقایسه نتایج به دست آمده به خوبی تأثیر ارتفاع بر اقلیم آسایش را نشان می دهد.

تصادفات جاده ای یکی از معضلات اصلی در کشور می باشد و هرروز بر آمار تلفات ناشی از آن افزوده می شود. متأسفانه در کشورهای درحال توسعه به ویژه ایران به دلیل عدم توجه به عوامل مؤثر بر تصادفات جاده ای ازجمله پدیده های اقلیمی باعث شده است که خسارات ناشی از تصادفات جاده ای بسیار بالا باشد این پژوهش نیز به جهت اهمیت تصادفات جاده ای و تأثیرگذاری پدیده های اقلیمی و توپوگرافی در سوانح رانندگی به بررسی ارتباط بین تصادفات و شرایط جوی دریکی از محورهای مهم استآن هم ازنظر ترافیک و هم ازنظر موقعیت یعنی راه های شهرستان مهدی شهر پرداخته است. در این پژوهش با استفاده از ویژگی های اقلیمی شهرستان نقاط مخاطره آمیز جاده ای در شرایط نامساعد جوی مشخص گردید در بررسی تأثیر مبانی توپوگرافی درشدت تصادفات متأثر از عناصر اقلیمی، به بررسی تصادفات حادث شده در شرایط نامساعد جوی و شرایط توپوگرافی محل تصادف پرداخته شده است. در پایان مشخص گردید که تصادف های حادث شده در طول دوره آماری در شرایط نامساعد جوی ارتباط مستقیم با توپوگرافی منطقه موردمطالعه داشته و این عامل به عنوان یک عامل تشدیدکننده می تواند مورد اهمیت برنامه ریزان به جهت اصلاح مناطق حادثه خیز و قرار دادن علائم هشداردهنده به جهت کاهش تصادفات رخ داده به واسطه این عامل موردبررسی قرار گیرد.

در این پژوهش به منظور بررسی نقش سطوح ارتفاعی بر اقلیم گردشگری استان مازندران داده های عناصر آب و هوایی مربوط به 15 ایستگاه هواشناسی از سازمان هواشناسی کشور اخذ گردید. این داده ها شامل؛ حداکثر دمای روزانه (سانتی گراد)، میانگین دمای روزانه (سانتی گراد) حداقل رطوبت نسبی روزانه (درصد)، میانگین رطوبت نسبی روزانه (درصد)، بارش ماهانه (میلی متر)، سرعت باد (متر بر ثانیه) و کل ساعات آفتابی در دوره آماری (2010-1991) بوده است. ارزیابی شرایط اقلیم گردشگری هرماه با استفاده از شاخص میزکوفسکی (TCI) انجام گرفت و با توجه به تنوع ارتفاعی ایستگاه ها برای هرماه ارتباط بین تغییرات شاخص اقلیم گردشگری و ارتفاع با استفاده از مدل همبستگی پیرسون در سطح معنی داری (P-value

استفاده از فضاهای زیرزمینی یکی از مهم ترین روش های زندگی و سکونت در طول تاریخ بوده است. تجلی این مهم در دوره های گذشته، یکی از گونه های مهم فضایی در مقیاس بنا و سکونتگاه در مناطق مختلفی از جهان محسوب می شود. مطالعه چیستی، چرایی، ضرورت ها و چگونگی استفاده از این نوع فضاها و ویژگی های آن در نقاط مختلف جهان مسئله اصلی این تحقیق است. هدف این نوشتار، مطالعه علل، ضرورت ها، چگونگی استفاده از فضاها و سکونتگاه های زیرزمینی و انواع آن در ایران و جهان است. مقاله حاضر که با روش تحقیق تحلیلی و قیاسی و مطالعه نمونه های موردی انجام شده است، نشان می دهد که این نوع فضاها از دوره های گذشته تاکنون با علل و ضرورت های گوناگونِ اقلیمی، دفاعی و امنیتی، اعتقادی، ویژگی های محیطی و توپوگرافی، اقتصادی در قالب فرم های متنوع مورداستفاده قرار گرفته اند. فضاهای زیرزمینی از مزایای ایمنی و امنیت، ثبات دمایی و تغییرات دمایی اندک برخوردار است و محیطی مساعد برای زیست انسان و نیازهای حیاتی وی از قبیل ذخیره و نگهداری احشام و مواد غذایی فراهم می نماید. اغلب سکونتگاه های زیرزمینی در دو گونه اصلی سکونتگاه های زیرزمینی در مناطق مسطح و بدون شیب و سکونتگاه های کوه پایه ای و صخره ای در زمین های شیب دار قرار می گیرند. این نوع سکونتگاه ها در چین و مناطق شمال آفریقا، به ویژه تونس با ضرورت های اقلیمی، امنیتی و محدودیت های محیطی ایجاد شده اند. در ایران سکونتگاه های گونه اول در مناطق کویری مانند نوش آباد و سکونتگاه های گونه دوم در مناطق کوهستانی شمال غرب ایران مانند روستای کندوان، از نمونه های بارز به شمار می روند. به طورکلی ضرورت های امنیتی، اقلیمی و طبیعی از علل اصلی پیدایش و کارکرد این فضاها بوده است. حفاری زمین، تپه ها و کوه ها و پناه بردن به زیرزمین، علاوه بر حفاظت انسان و دارایی هایش، فضاهایی ماندگار در طول تاریخ به وجود آورده است. این فضاها به دلیل منظر درونی و بیرونی منحصربه فرد، از جذابیت و خاطره انگیزی بالایی به ویژه برای گردشگران و غیرساکنان برخوردارند. توجه به ویژگی های مثبت این فضاها به ویژه در روستاها می تواند در حفظ هویت بومی آن ها نقش مؤثری ایفا نماید.

هسته اولیه شهر گرمی در سطوح نسبتاً هموار دره شکل گرفته ولی بدلیل محدودیت اراضی هموار اخیراً بیش از 70 درصد از رشد کالبدی شهر در دامنه های پر شیب و بسیار شیبدار(8 تا30 درجه)گسترش یافته است.گسل های فعال منطقه، وجود سازند های سطحی و زمین شناسی سست، موجب ناپایداری فونداسیون ساخت و سازهای شهری به ویژه در بخش شرقی و شمال شرق شهر شده است. بعلاوه پدیده نشست و ترک برداشتن پی سازه ها (بدلیل فرونشست سازند های ریز دانه با درصد بالای رس) و نیز لغزش مواد سست با تنش برشی زیاد تهدید جدی برای ساخت و سازهای در سطوح دامنه ها می باشد. لغزش بزرگ سال 74 در دامنه تند شیب بخش شرقی، منجر به تخریب اماکن شهری(حدود250 واحد مسکونی و بیمارستان و و مدرسه محله کتول تغییر اجباری محل استقرار بخشی از ساکنین شهر در شمال شرق آن شد. طبق نتایج تحقیق از کل 4/449 هکتار از اراضی کاربری های شهری 5/145 هکتار  یا 4/32 درصد آن در مناطق نامناسب تا کاملاً پرخطر قرار گرفته اند. در صورت فعالیت گسل ها و یا وقوع زمین لرزه بیش از 5/5 ریشتری، زمین لغزش ها و جابجایی سازند های سطحی، فرونشست، روانگرائی جزو مخاطرات محیطی، پدیده های ژئومورفولوژی موجب، نشست، کج شدگی، ترک برداشتگی و تخریب اغلب ساخت و ساز های طرفین دره ناودیسی (در دامنه های شیبدار) خواهد شد.

تحقیق حاضر در صدد آشکار سازی تاثیر گرمایش جهانی بر روند و الگوهای دمای کشور می باشد، لذا برای این منظور، این تحقیق، شامل دو قسمت می باشد. قسمت اول مربوط به تحلیل روند دمای کشور با استفاده از داده های 1951 تا 2005 و مولفه های دمای فصلی حداقل، حداکثر و متوسط شبانه( دمای کمینه)، روزانه( دمای بیشینه) و شبانه روزی( دمای میانگین) 92 ایستگاه سینوپتیک وکلیماتولوژی است. بدین دلیل تحلیل روند دمایی گذشته انتخاب گردیده، چون تغییرات دمایی نقش اساسی بروی دیگر پارامترها خواهند گذاشت.قسمت دوم پژوهش شامل پیش بینی و مدل سازی اثر گرمایش جهانی بر مقادیر مولفه دما، درشرایط افزایش گازهای گلخانه ای و با استفاده از مدل MAGICC SCENGEN و با در نظر گرفتن سناریوهای مختلف تغییر اقلیم است. در نهایت، نتایج نشان می دهند که، از لحاظ زمانی، آنچه که از روند دمای حاضر استخراج گردید، بیانگر افزایش معناداری دمای کشور در فصل گرم تابستان است. اما از لحاظ در نظر گرفتن سطوح ارتفاعی، افزایش بیشتر و معنادار دما برای دمای روزانه و شبانه روز، در ایستگاههای مرتفع تر آشکارتر است. نتایج شبیه سازی دما و بارش سالانه کشور گویای افزایش دما تا سقف 4.25 درجه سلسیوس تا سال 2100 برای کشور بوده که بیشترین افزایش در ماه آگوست دیده شده و روند تغییرات بارش کشور نیز گویای افزایش بارش کشور تا سال 2100 است. بنابراین این تغییرات دما و بارش در نهایت باعث طولانی تر شدن فصل رشد و نمو گیاهان، افزایش تبخیر و تعرق، کاهش بارش جامد، افزایش بارشهای همرفتی و در نهایت افزایش پتانسیل سیلاب، خواهد گردید.

تراکم زهکشی یک شاخص مهم هیدروژئومورفولوژی در تعیین چگونگی فرآیندهای رواناب سطحی، ش دت س یلاب و میزان فرسایش خاک م ی باشد. حوضه ی بهرستاق ی کی از زیرحوضه های رودخانه ی هراز است که شرایط زمین شناسی و توپوگرافی متنوع و جریانات سطحی زیاد در آن موجب فرسایش خاک و تخریب مراتع و باغ ها در منطقه می شود. هدف از این پژوهش بررسی اثر عوامل زمین شناسی و توپوگرافی در میزان تراکم زهکشی و تعیین تفاوت آن در متغیرهای مورد مطالعه است. برای این منظور ابتدا نقشه ی آبراهه های حوضه با استفاده از DEM منطقه تهیه شد. سپس ویژگی های زمین شناسی و توپوگرافی منطقه شامل لایه های جنس سنگ، طب قات ارتفاع، شیب و جهت دام نه مدنظر قرار گرفته و در محیط ArcGIS طبقه بندی و با شبکه آبراهه ها به عنوان متغیر وابسته همپوشانی شد. بر این اساس مجموع طول آبراهه ها در واحد سطح هر یک از عوامل محاسبه و تراکم زهکشی به دست آمد. برای تحلیل داده ها از آزمون آماری آنالیز واریانس یک طرفه (ANOVA) استفاده گردید. نتایج آزمون آماری نشان دهنده ی رابطه ی معنی دار جنس سنگ و شیب با میزان تراکم زهکشی به ترتیب در سطح اطمینان 95 و 99 درصد است، اما میزان تراکم زهکشی در طبقات ارتفاعی و جهت دامنه در منطقه تفاوت مشخص و معنی داری نداشته است. سازند ملافیر کرتاسه  (km)با میانگین تراکم 79/8 و طبقه شیب 30-20 درصد با میانگین تراکم 7/10 بیشترین حساسیت را نشان داده اند. با دانستن این ارتباط می توان از این متغیرها در برنامه های مدیریت شبکه زهکشی و کنترل شدت فرسایش نیز استفاده نمود.