تئاتردرمانی

زمینه و هدف: تئاتر درمانی یکی از روش های درمانی موثر در آموزش مهارت های ارتباطی می باشد. به دلیل نقص در مهارت های کلامی و غیر کلامی، در نتیجه متأثر سازی کیفیت از زندگی افراد مبتلابه اسکیزوفرنیا این مطالعه باهدف تأثیر تئاتر درمانی بر تنظیم شناختی و کیفیت زندگی این افراد انجام شد. مواد و روش ها: این مطالعه به صورت کار آزمایی بالینی و پیش آزمون - پس آزمون در دو گروه کنترل و آزمایش انجام شد. نمونه به صورت تصادفی ساده از بین بیماران مراجعه کننده به مرکز کاردرمانی اعصاب و روان آتیه سمنان انتخاب شدند و در دو گروه کنترل و آزمایش قرار گرفتند. تئاتر درمانی در یک برنامه ی 8 جلسه ای طی دو هفته به مدت 60 دقیقه به صورت گروهی اجرا شد. پرسشنامه های تنظیم شناختی هیجان گرانفسکی و کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی قبل و بعد از مداخله در هر دو گروه انجام شد و نتایج پس از بررسی نرمالیتی طبق آزمون کولموگروف- اسمیرنوف با استفاده از آزمون تی زوجی بررسی شدند. یافته ها: در این مطالعه 20 فرد مبتلابه اسکیزوفرنی که شامل 6 نفر خانم و 14 نفر مرد شرکت کردند. هر یک از افراد به صورت تصادفی ساده در دو گروه درمان و کنترل به تعداد 10 نفر (گروه درمان شامل 5 خانم و 5 آقا، گروه کنترل 1 خانم و 9 آقا) قرار گرفتند. میانگین سنی شرکت کنندگان در گروه درمان 36/8±80/41 و گروه کنترل 78/7±20/45 به دست آمد. بررسی داده ها نشان داد تفاوت در هیچ یک از این خرده مقیاس های پرسشنامه های کیفیت زندگی و تنظیم شناختی معنادار نبود. نتیجه گیری: با توجه به نتایج این مطالعه می توان عنوان کرد تئاتر درمانی در این گروه از بیماران تأثیر چندانی بر کیفیت زندگی و تنظیم شناختی ندارد اما می توان ازاین روش به صورت مکمل در جهت تغییر رفتار، کاهش علائم افسردگی با استفاده از روش های مختلف مانند خود ارائه، انحراف از نقش و پیش بینی آینده که به آن ها برای صحبت و بازی با دیگران انگیزه می دهد، منجر شود، استفاده کرد.

زمینه: مطالعات قبلی نشان دهنده اثربخشی تئاتر درمانی بر التیام سوگ، خشم، اختلالات اضطرابی و خلقی و اختلال کندن پوست به عنوان یکی از اختلالات مرتبط با وسواس بوده اند با این حال تحقیقات اندکی در زمینه کاربرد تئاتر درمانی برای بیماران مبتلا به اختلال وسواس -اجبار وجود دارد. هدف: بررسی اثربخشی تئاتر درمانی بر بهبود علائم وسواسی – جبری و خشم در بیماران مبتلا به اختلال وسواس – اجبار بود. روش: تحقیق حاضر با طرح شبه آزمایشی از نوع پیش آزمون – پس آزمون با گروه گواه انجام شد. جامعه آماری بیماران مبتلا به اختلال وسواس - اجبار مراجعه کننده به کلینیک روانشناسی و مشاوره نیک آوین شهر اصفهان در طی ماه های خرداد ماه 1399 تا تیرماه 1399 و شرکت کنندگان 24 نفر بیمار مبتلا به وسواس (16 زن و 8 مرد) بودند که به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه جای داده شدند. در طول انجام تحقیق هر دو گروه تحت رژیم دارویی برای معالجه وسواس بودند با این تفاوت که گروه آزمایش به مدت 4 هفته، هر هفته 3 جلسه تئاتردرمانی را به صورت یک درمان گروهی دریافت کردند. بسته آموزشی تئاتردرمانی مورد استفاده در پژوهش حاضر توسط نویسنده اول مقاله (شیرانی) در سال 1399 ایجاد و طراحی شده و به نگارش درآمده است. قبل و بعد از انجام مداخله از پرسشنامه وسواس مادزلی (1977) و فرم کوتاه مقیاس خشم نواکو (1994) استفاده شد. تجزیه و تحلیل یافته ها نیز با استفاده از روش آماری" تحلیل کوواریانس چند متغیری و SPSS-23 انجام شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که تئاتر درمانی بر بهبود علائم وسواسی – جبری و کاهش خشم در بیماران مبتلا به اختلال وسواس - اجبار به صورت معناداری اثربخش است (0/05 P<). نتیجه گیری: بیماران مبتلا به وسواس که در جلسات گروهی تئاتردرمانی شرکت کردند بهبودی علائم اختلال وسواس - اجبار و کاهش خشم را نشان دادند. با توجه به نتایج این پژوهش تئاتردرمانی به عنوان یک درمان مؤثر برای بهبود علائم اختلال وسواس - اجبار پیشنهاد می شود.

هدف: هدف از پژوهش حاضر تبیین اصطلاحات تئاتردرمانگری، روان نمایشی و نمایش درمانگری بود. روش: پژوهش حاضر به روش کیفی و از نوع بنیادی بود. به منظور اجرای این پژوهش، منابع مربوط از بانک های اطلاعاتی داخلی و خارجی و کتاب های معتبر در این زمینه تحلیل و بررسی شدند. یافته ها: در این مطالعه، اصطلاحات تئاتردرمانگری، روان نمایشی و نمایش-درمانگری تعریف شدند و تاریخچه هریک از این مدل های درمانی به طور مختصر بیان گردید. همچنین شباهت ها و تفاوت های نمایش درمانگری و روان نمایشی از لحاظ پایه های نظری، ساختار، فن و اجرا تبیین شد. نتیجه گیری: تئاتردرمانگری، روان-نمایشی و نمایش درمانگری، مدل های درمانی مبتنی بر نمایش هستند که هر کدام از ساختاری منحصر به فرد برخوردارند. این در حالی است که در برخی از مطالعات داخلی، شاهد اختلاط این مدل های درمانی یا ابهام در مدل به کاررفته هستیم. طبق جست وجوهای انجام شده، مطالعه ای درباره تببیین این سه مدل درمانی صورت نیافته است. نظر به تفاوت های میان این مدل-های درمانی لازم است که به هنگام تدوین مطالعه مبتنی بر هر کدام از مد های تئاتردرمانگری، روان نمایشی و نمایش-درمانگری، به ساختار و فرایند خاص آن مدل دقت گردد و برنامه مداخلاتی متناسب با ساختار و فنون مدل انتخاب شده، پیاد سازی شود.

این مقاله به بررسی نقش عناصر بیان نمایشی در تئاتر کودک و نوجوان، با رویکرد تئاتر درمانی پرداخته است. در ابتدا تعریفی از هنر تئاتر ارائه می دهد و بعد از آن به تشریح عناصر بیان نمایشی می پردازد. سپس با توجه به اینکه تئاتر کودک و نوجوان به دلیل نوع مخاطب خاص آن از جهات بسیاری می تواند مورد بررسی قرار گیرد، به ویژگی های این گروه سنی اشاره می کند. براین اساس مفاهیم، روش ها و ساختار تئاتر کودک و نوجوان را ذکر می نماید و سپس به بررسی تئاتر درمانی به عنوان گونه ای خلاق از هنردرمانی می پردازد و عناصر بیان نمایشی ویژه تئاتر کودک و نوجوان در تئاتر درمانی را تحلیل می کند و به این نتیجه می رسد که در تئاتردرمانی برای کودک و نوجوان، عناصر بیان نمایشی، نقش مؤثری را ایفا می کنند. اصلی ترین سوال مقاله، بررسی تأثیر عناصر در تئاتر کودک و نوجوان است که براساس آن فرضیه موثر بودن عناصر نمایشی بر این نوع تئاتر با رویکرد درمانی شکل گرفته و نتیجه گیری شده که در تئاتر درمانی با کودک و نوجوان، عناصر نمایشی نقش موثری را ایفا می کند و استفاده از این روش برای درمان این نوع مخاطب خاص، مناسب تشخیص داده شد.

اختلال بیش فعالی-نقص توجه ازجمله اختلالاتی است که منجر به بروز مشکلات متعددی برای کودکان مبتلا می شود، درمان های متعددی نیز برای بهبود این اختلال پیشنهادشده، اما پرداختن به درمان های غیردارویی که فاقد عوارض جانبی باشد از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این پژوهش اثربخشی تئاتردرمانی بر پرخاشگری کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی - نقص توجه موردبررسی قرارگرفته. از طرح نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون _ پس آزمون همراه با گروه کنترل و آزمون پیگیری برای اجرای این مطالعه استفاده شد. جامعه آماری شامل کلیه کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی نقص توجه شهر رفسنجان بود که ازاین بین تعداد 16 نفر با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس به عنوان اعضا نمونه انتخاب و به صورت تصادفی در دوگروه 8 نفره آزمایش و کنترل جای گذاری شدند. اعضای گروه آزمایش در جلسات گروهی تئاتردرمانی شرکت کردند، درحالی که برای گروه کنترل مداخله ای صورت نگرفت. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه پرخاشگری کودکان دبستانی شهیم (1385) بود که در سه مرحله پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری اجرا شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها نیز از آزمون واریانس با اندازه گیری مکرر استفاده شد. یافته ها حاکی از این بود که میزان پرخاشگری گروه آزمایش پس از انجام مداخله ی تئاتردرمانی و همچنین بعد از گذشت یک ماه (مرحله پیگیری)، نسبت به گروه کنترل کاهش یافته بود. (001/0>P) بنابراین می توان نتیجه گرفت که تئاتر درمانی موجب کاهش میزان پرخاشگری در کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی – نقص توجه می شود.