مدیریت پژوهش و فناوری

کارآمدی سازمان های پژوهش و فناوری علاوه بر متاثر بودن از عوامل متعدد، در گرو بازارگرایی به عنوان یک عامل راهبردی است و سازمان های پژوهش و فناوری برتر در عرصه جهانی، شایستگی های بازارگرایی بالایی دارند. بر این اساس و با توجه به اهمیت و ضرورت روزافزون کسب شایستگی های بازارگرایی برای سازمان های پژوهش و فناوری، نیاز به توسعه مدل های بازارگرایی منطبق بر ویژگی ها و ماهیت این سازمان ها بیش از هر زمانی احساس می شود. هدف اصلی این تحقیق، ارائه مدلی کاربردی برای بازارگرایی در سازمانهای پژوهش و فناوری است. بدین منظور مدل های مختلف بازارگرایی مورد مطالعه قرار گرفته و با توجه به اهمیت و ویژگی های سازمان های پژوهش و فناوری، یکی از مدل های بازارگرایی که تطابق و تناسب بیشتری با سازمان های  پژوهش و فناوری دارد انتخاب و بر اساس شرایط محیط عملیاتی و الزامات این سازمان ها که از ادبیات استخراج شده، اصلاح و تعدیل شده است. مدل ارائه شده علاوه بر تبیین چگونگی بازارگرایی در سازمان های پژوهش و فناوری، 2 نوع رابطه مستقیم و غیرمستقیم بین بازارگرایی و عملکرد سازمان های پژوهش و فناوری را نشان می دهد. در پایان نیز با جمع بندی و ارائه چند پیشنهاد، نتیجه گیری شده است.

این مقاله به مرور سیر توسعه و تکامل مدیریت پژوهش و فناوری در سازمان های پژوهش و فناوری می پردازد. همچنین به ارائه یک روند تاریخی از مراحل تکامل آن تا مرحله مدیریت راهبردی پژوهش و فناوری و توسعه های صورت گرفته در این رویکرد خواهد پرداخت. بر این اساس مدیریت پژوهش و فناوری در فرایند تکامل خود دارای سه رویکرد مختلف است که شامل رویکرد شهودی، رویکرد سامانمند و رویکرد راهبردی است. در ادامه، پس از تشریح این رویکردها به طور تفصیلی ارکان رویکرد راهبردی مورد بحث قرار می گیرد و در پایان نیز، پیش از نتیجه گیری، به بحث در خصوص الزامات پیاده سازی رویکرد راهبردی به مدیریت پژوهش و فناوری در سازمان های پژوهش و فناوری پرداخته می شود.

با توجه به روند سریع گسترش سازمان های پژوهش و فناوری در کشور و الزامات سند چشم انداز ۲۰ ساله در خصوص هدف گذاری در مورد کسب موقعیت اول در عرصه علم و فناوری در منطقه برای ایران اسلامی، این تحقیق تلاش نموده است با استفاده از رویکرد راهبردی به تحلیل کیفی و ارزیابی وضعیت سازمان های پژوهش و فناوری بپردازد. مبانی نظری مورد استفاده برای تحلیل برگرفته از رویکردهای مدیریت راهبردی و شامل ارزش از دیدگاه مشتریان، پیشرانه های ارزش، دارایی های کلیدی، فرایندهای کلیدی و توانمندی های راهبردی می باشد. پس از ارائه نتایج تحلیلی بررسی سازمان های پژوهش و فناوری کشور در انتها به ارائه ی پیشنهادها و رهنمودهایی برای بهبود وضعیت و ارتقای سطح عملکرد سازمان های پژوهش و فناوری پرداخته می شود.

در دنیای امروز صنایع باید همگام با تحولات فناوری حرکت کنند ولازمه این حرکت داشتن استراتژی فناوری مناسب است. انتخاب حوزه های جدید کسب وکار با توجه به توانمندی های صنایع از تصمیمات مهمی است که باید توسط مدیریت کلان بنگاه ها اتخاذ شود. بدین ترتیب بنگاه ضمن حفظ توانمندی های قبلی خود، توانمندی های لازم جهت تولید محصولات وارائه خدمات جدید بدست می آورد. استراتژی فناوری همانا بکارگیری و توسعه و نگهداری کلیت دانش و توانائی شرکت است. گرچه فناوری عامل بسیار مهمی به شمار می رود ولی به تنهائی برای تضمین موفقیت کسب و کار کافی نیست. کسب و کار موفق همانا یکبارچه سازی نوآوری فناوری با تولید و بازاریابی و مالی و نیروی انسانی در راستای تحقق اهداف تعیین شده شرکت است. اولین و مهمترین گام در مدیریت استراتژیک فناوری تدوین یک برنامه است که اولویت های سرمایه گذاری بنگاه در حوزه فناوری را برای یک افق بلند مدت مشخص کند. با توجه به قدمت شرکت ملی ذوب آهن و جهش فناورانه آن در سالهای اخیر، در این پژوهش تلاش نموده ایم با استفاده از مدل هکس و مازلوف استراتژژی های فناوری این شرکت را مشخص نمائیم.