بهبود بهره وری

در سال های آغازین هزاره سوم، بیش تر سازمان ها سعی دارند که سهم بیش تری از تجارت جهانی را به خود اختصاص دهند. برای رسیدن به این هدف باید بتوانند توان رقابت پذیری خود را افزایش دهند و این امر جز از طریق ارتقای بهره وری منابع انسانی آنان امکان پذیر نخواهد بود. در این مقاله، تاثیر انواع فنون آموزش (آموزش ارائه اطلاعات، آموزش شبیه سازی و آموزش ضمن خدمت) بر بهبود بهره وری منابع انسانی دانشگاه تهران مورد بررسی قرار می گیرد و در پایان پیشنهادهایی کاربردی برای دانشگاه تهران و منابع انسانی آن ارائه می گردد.

تلاش برای بهبود و استفاده مؤثر و کارآمد از منابع گوناگون همچون نیروی کار، سرمایه، مواد، انرژی و اطلاعات، هدف تمامی مدیران سازمان های اقتصادی و واحدهای تولیدی صنعتی و مؤسسات خدماتی است. یکی از مهم ترین اهداف در هر سازمان، ارتقای سطح بهره وری آن است و باتوجه به اینکه انسان در ایجاد بهره وری نقشی محوری دارد، بهبود عملکرد و بهسازی نیروی انسانی، نیاز انکارناپذیر هر سازمان است و مدیریت عملکرد، ابزاری برای دستیابی به قابلیت های کارکنان، رشد و شکوفایی برای رسیدن به اهداف سازمان، شفاف شدن نیازهای آموزشی و ارائه بازخورد لازم به آنهاست. هدف از پژوهش حاضر، تحلیل عوامل مؤثر بر اثربخشی نظام ارزشیابی عملکرد و نقش آن در بهره وری سازمان است. به این منظور ابتدا مفهوم عملکرد و ارزشیابی آن از دیدگاه متخصصان و منابع کتابخانه ای موجود، بررسی و سپس با استفاده از نظریه داده بنیاد و انجام مصاحبه ای نیمه ساختاریافته به شیوه قضاوتی با جمعی از خبرگان و کارشناسان آگاه به موضوع پژوهش، مفاهیم حاصل از موردکاوی ها استخراج و از چهار منظر انگیزشی، آموزشی، محیطی و ساختاری طبقه بندی شده و درپایان، نتایج حاصل در قالب چهار فرضیه ذیل چارچوب مفهومی معرفی شده است.

شیوه های سنتی ارزیابی و انتخاب تأمین کننده غالباً تعداد قابل ملاحظه ای از هزینه ها را نادیده می گیرند و درنتیجه ارائه رویکردی جامع که تمام هزینه های مربوط به یک خدمت یا تولید را در نظر بگیرد، در فرآیند ارزیابی و مدیریت زنجیره تأمین ضروری به نظر می رسد. برای این منظور مفهوم "هزینه کل مالکیت" شاخصی مناسب برای ارزیابی عملکرد و درنتیجه راهکاری مطلوب برای بهبود بهره وری محسوب می شود. این شاخص ابزار خرید و فلسفه ای است که به دنبال درک هزینه های واقعی خرید یک کالا یا ارائه یک خدمت معین از تأمین کننده ای خاص است. این مدل منجر به کاهش هزینه های احتمالی یک سرمایه گذاری یا خرید شده و درنتیجه در بهبود بهره وری تأثیرگذار خواهد بود. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر بررسی ابعاد چندگانه مفهوم هزینه کل مالکیت در انتخاب و ارزیابی عملکرد تأمین کنندگان سازمان ها و نهایتاً ارائه یک مدل ریاضی برای تبیین مناسب این مفهوم است. پس از ارائه مدل ریاضی نهایی، شاخصی جهت ارزیابی عملکرد تأمین کنندگان بر اساس هر یک از ابعاد مفهوم هزینه کل مالکیت ارائه می شود، این شاخص برای تصمیم گیرندگان سازمانی این امکان را فراهم می آورد تا با مقایسه هر یک از تأمین کنندگان آنها ازنظر ابعاد گوناگون مفهوم هزینه کل مالکیت، دست به انتخاب کاراترین و مناسب ترین تأمین کننده، با حداقل هزینه کل زده و درنتیجه بهره وری سازمانی را افزایش دهند. در انتها نیز شاخص پیشنهادی با کمک نمونه مطالعاتی از یک شرکت خودروسازی تشریح گردیده است.

مقدمه: بهره وری نگرشی اقتصادی، فنی و فرهنگی نسبت به تولید است که سازمان ها در دنیای رقابتی کنونی، هوشمندانه تلاش می کنند تا بهترین نتیجه را با کمترین هزینه در زمان کم از فعالیت های خود به دست آورند. کتابخانه های دانشگاهی ازجمله سازمان های فعال در بخش عمومی هستند که با کاربست مدیریت دانش می توانند اثربخشی و کارایی بهتری داشته باشند. ازاین رو پژوهش حاضر باهدف ارائه مدل بهبود بهره وری در کتابخانه های دانشگاهی به عنوان نقشه راه انجام شد.روش شناسی: پژوهش حاضر کیفی و مبتنی بر رویکرد نظریه داده بنیاد است. ابزار جمع آوری داده های کیفی مصاحبه و روش نمونه گیری از نوع هدفمند با رویکرد نظری برحسب تخصص و مهارت خبرگان بود. در پژوهش حاضر 16 نفر از متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی، مدیریت و فناوری اطلاعات به مصاحبه های نیمه ساختاریافته پاسخ دادند. معیار تجزیه وتحلیل داده های کیفی مبتنی بر طرح سامانمند نظریه داده بنیاد بود. متن مصاحبه ها پس از پیاده سازی در سه مرحله و به روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند.یافته ها: در بررسی مقوله ها 281 کد شناسایی شد. سپس کدگذاری محوری بر اساس الگوی پارادایمی صورت گرفت. بهبود بهره وری مدیریت دانش به عنوان مقوله محوری انتخاب شد. در کدگذاری انتخابی 71 کد محوری و درنهایت 17 کد انتخابی استخراج شد.نتیجه : در پژوهش حاضر مدل مفهومی بهبود بهره وری برای کتابخانه های دانشگاهی ترسیم شد. در این مدل فرایندی، عوامل و شرایط مؤثر ازجمله شرایط علّی، شرایط زمینه ای، شرایط مداخله گر، راهبردها و پیامدها شناسایی گردید. مدل ارائه شده می تواند به عنوان نقشه ای برای رسیدن به هدف بهبود بهره وری مدیریت دانش در کتابخانه های دانشگاهی مورداستفاده قرار گیرد و از طریق سنجش و ارزیابی، نقاط قوت وضعف را تجزیه وتحلیل و در راستای بهبودی گام بردارند.