دوره آموزش عمومی

اگر چه اسناد بالادستی بر حیطه تربیت اقتصادی در برنامه درسی دوره آموزش عمومی تأکید کرده اند اما جایگاه کنونی این حیطه علمی مبهم است و اندک پژوهش های انجام شده، عناصر هدف، محتوا، روش تدریس و ارزشیابی را مورد توجه قرار داده اند. بنابراین، هدف مقاله حاضر تبیین عناصر دهگانه برنامه درسی در ارتباط با تربیت اقتصادی است. در این راستا، مطالعات انجام شده طی سال های 1398-1385 در داخل و سال های 2019-1995 در خارج از کشور با موضوعات تربیت اقتصادی، سواد اقتصادی، عناصر برنامه درسی تربیت اقتصادی و آموزش اقتصاد به عنوان جامعه آماری جستجو و پس از مطالعات لازم، 52 پژوهش به عنوان نمونه انتخاب و با روش سنتزپژوهی شش مرحله ای روبرتس، ترکیبی بهینه از نتایج آنها ارائه شده است. برای فراهم آوردن اطلاعات مورد نیاز، از کاربرگ و برای اطمینان از میزان پایایی، از ضریب کاپای کوهن استفاده شد؛ همچنین جهت تحلیل داده ها از نرم افزار Nvivo-8 استفاده گردید. طبق یافته های پژوهش اهداف تربیت اقتصادی دوره ابتدایی، آشنایی با مفاهیم پایه و ارزش های اخلاقی و در دوره متوسطه پرورش مهارت ها است. محتوا در هر دو دوره منطبق بر اهداف بوده و رویکردهای فعال تدریس مناسب اند. معلم نقش راهنما و تسهیل گر دارد و می توان از منابع متنوع استفاده کرد. زمان و مکان انعطاف پذیر بوده، فعالیت ها باید در قالب گروه های کوچک انجام پذیرد و انواع روش های ارزشیابی کیفی اهمیت دارند.

تربیت جنسی یکی از پیچیده و حساس ترین ساحتهای تعلیم و تربیت است که همواره به دلیل وجود پاره ای از ابهامها و سوء تفاهمهای نظری و فکری با موانع زیادی در عرصه عمل مواجه بوده است و همین امر، زمینه ساز ایجاد و بروز بسیاری از معضلات اجتماعی و انحرافهای رفتاری در میان نسل جوان شده است. از این رو، پژوهش حاضر با هدف تبیین عناصر دهگانه برنامه درسی تربیت جنسی در دوره آموزش عمومی انجام شده است. در این راستا، مطالعات انجام شده طی سالهای 1399-1380 در داخل و سالهای 2020-1990 در خارج از کشور با موضوعات تربیت جنسی، سلامت جنسی، عناصر برنامه درسی تربیت جنسی و آموزش جنسی به عنوان جامعه اطلاع رسان جستجو شده و پس از مطالعات لازم، 66 پژوهش بر اساس ملاکهای خروج برای نمونه انتخاب شده و با روش سنتزپژوهی شش مرحله ای روبرتس، ترکیبی بهینه از نتایج آنها ارائه شده است. برای فراهم آوردن اطلاعات موردنیاز، از فرم کاربرگ و برای اطمینان از میزان پایایی، از ضریب کاپای کوهن استفاده شده است. همچنین برای تحلیل داده ها نرم افزار NVivo-8 به کار رفته است. بر اساس یافته ها، اهداف تربیت جنسی شامل تدارک دانش، مهارت و نگرش لازم برای هدایت صحیح امور جنسی در فرد و زندگی اجتماعی است. محتوا در هر دوره منطبق بر اهداف بوده است و رویکردهای فعال تدریس مناسب اند. معلم نقش مشاور را دارد و می توان از منابع متنوع استفاده کرد. زمان و مکان انعطاف پذیر بوده است و فعالیتها باید در قالب گروههای کوچک انجام پذیرند و انواع روشهای ارزشیابی کیفی اهمیت دارند.

هدف از تحقیق حاضر ارزیابی اثربخشی دوره آموزش عمومی ویژه افسران دانش آموخته، در یکی از مراکز آموزش عالی نیروهای مسلح، از دیدگاه فراگیران و مسئولان مستقیم آن ها بود. برای شناسایی ابعاد و مؤلفه های ارزیابی اثربخشی و دستیابی به مدل مفهومی تحقیق از رویکرد مبتنی بر هدف و همچنین الگوی ارزیابی اثربخشی کرک پاتریک استفاده شد. این تحقیق بر مبنای هدف، کاربردی و بر مبنای ماهیت و روش، توصیفی- پیمایشی بود. جامعه آماری این تحقیق، فراگیران و مسئولان مستقیم آن ها بود. حجم نمونه این پژوهش 170 نفر و برای نمونه گیری در طیف فراگیران از روش طبقه ای- نسبتی چند مرحله ای و برای طیف مسئولان، از شیوه تصادفی ساده استفاده شد. برای گردآوری داده های این تحقیق از هر دو روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شد. ابزار گردآوری داده های تحقیق، پرسشنامه محقق ساخته، با طیف پنج درجه ای لیکرت و پایایی 95 صدم بود. نتایج تحقیق نشان داد که دوره آموزشی مذکور، در زمینه های کسب رضایت ذینفعان، یادگیری، تغییر و بهبود رفتار و کسب نتایج، اثربخش بوده است.

تربیت نسل آینده مبتنی بر ارزش های مطلوب، برای هر ملت یک امر ضروری است. در این میان در دین اسلام و به ویژه کشور ما، نهاد مسجد از ظرفیت بسیار زیادی در این زمینه برخوردار است. از این رو، انس و آشنایی نسل جدید با این نهاد، اهمیت بسیاری دارد. آموزش و پرورش در کنار خانواده، دو نهاد اصلی برای حصول به این مهم هستند و کتاب درسی به عنوان منبع آموزشی فراگیر که یکی از بسترهای پیوند میان مدرسه و خانواده ملاحظه می شود، نقش حائز اهمیتی در این خصوص دارد. این پژوهش به بررسی نسبت نهاد مسجد و محتوای کتاب های درسی پرداخته است. در این پژوهش از مصاحبه و مطالعات اسنادی برای جمع آوری اطلاعات و از روش کیفی تحلیل مضمون برای تحلیل اطلاعات جمع آوری شده، استفاده شده است. یافته های پژوهش حاضر به دو سطح: 1. وضعیت موجود کتب درسی در نسبت با مسجد و 2. وضعیت مطلوب کتب درسی در نسبت با مسجد در نگاه کارشناسان و خبرگان تقسیم می شود. در این پژوهش در سطح اول، 45 مضمون پایه، 9 مضمون سازمان دهنده و 4 مضمون فراگیر به دست آمد که مضامین فراگیر، نشان دهنده توجه کتب درسی به 4 مفهوم اهمیت مسجد، کارکرد های مسجد، نحوه ارتباط و سبک زندگی مسجدی و مصادیق مسجد بوده است. در سطح دوم، 72 مضمون پایه، 10 مضمون سازمان دهنده و 3 مضمون فراگیر، استخراج شده است که نشان دهنده لزوم توجه بیشتر به مفاهیمی همچون درک از مسجد و ارتباط مبتنی بر این درک با آن، کارکردهای گوناگون مسجد و روش انتقال محتوا از نگاه کارشناسان این حوزه است.