گذرنامه

اندکی قبل از فروپاشی نظام دو قطبی، همکاری مقامات شوروی پیشین با ایران به تحول بزرگی در مناطق مرزی دو کشور منجر شد. در اثر این همکاری، در تاریخ 26/11/1368 مطابق با 15 فوریه 1990 م، یادداشت تفاهمی بین ایران و شوروی منعقد شد که از نظر زمانی اجرای آن با تشکیل جمهوری های مستقل در ماورای مرزهای شمالی ایران همزمان شد. بر اساس مفادّ این یادداشت تفاهم، تسهیلاتی در عبور و مرور ساکنان مرزی در نظر گرفته شد؛ از جمله اینکه آنها با دریافت پروانه گذر مرزی می توانند هر سال چهار بار تا شعاع 45 کیلومتری به آن سوی مرز مسافرت کنند. در این تحقیق به بررسی سیر موضوعی طرح پروانه گذر مرزی پرداخته شده و به برخی از ویژگی های آن، به ویژه در ارتباط با جمهوری ترکمنستان – به عنوان یکی از کشورهایی که با فروپاشی شوروی استقلال خود را به دست آورد- اشاره شده است. نتیجه تحقیق نشان داد، چون یادداشت تفاهم اولیه مربوط به طرح گذر مرزی میان ایران و اتحاد جماهیر شوروی منعقد شد ولی در عمل این جمهوری ترکمنستان بود که طرف ایران قرار گرفت، بنابراین در مجموع، دگرگونی های فراوانی در این باره ایجاد شد. از طرفی اجرای این طرح در مناسبات ایران و ترکمنستان، تأثیرات زیادی داشت. تسهیل عبور و مرور ساکنان مناطق مرزی و فراهم شدن زمینه برقراری تماس های بین اتباع مرزنشین دو کشور از نخستین پی آمدهای این امر بوده است.

در گزارش سفری که بدان پرداخته ایم، اشاره به زمان نشده و تاریخ نگارش آن، روشن نیست، جز یک مورد تاریخی که آن هم مربوط به نامه ای است با تاریخ سپتامبر ۱۹۱۴ میلادی بنابر این، می توان از روی آن تاریخ، محدوده تاریخی این سفر را معین کرد که دوره پس از عصر ناصری است؛ زمانی که پدیده ای به نام گذرنامه و برگه عبور رایج شد.نویسنده گزارش که یک مأمور عالی رتبه دولتی است و انتقاداتی به مسائل طول راه دارد، مطالب خود را با «فصل اول» و با عنوان «پیش آمدهای راه و معاملات لنج و غیر با حاجی» آغاز می کند و البته گزارشش را بی آنکه فصل دومی در کار باشد، به پایان می برد. «تخلف های دایره لنج از قرار داد ها» و «وضع قرانتین طور سینا» از بخش های مهم این گزارش است.

امروزه بکارگیری گسترده و روز افزون تحریم ها بعنوان مجازاتی بین المللی موجب پیدایش انواع مختلفی از ان به منظور مقابله و کنترل اعمال و رفتارهای دولت ها و متولیان انها در حوزه حقوق بین الملل شده است که تحریم های هوشمند و بالاخص تحریم اشخاص هم از نوین ترین روش های ان میباشد و در راستای حفظ منافع ملت ها و کاهش فشارتحریم ها و انتقال هرچه بیشتر ان فشار از مردم عادی به دولت ها و مقامات انهاست در همین راستا تحریم مقامات دیپلماتیک را شاهد هستیم که با توجه به مسئولیت های بین المللی و همچنین مصونیت های ویژه مقامات دیپلماتیک خود موجب نقض و تعارض با پاره ای از اصول حقوقی بین المللی است. بطور نمونه در خصوص کشورمان ایران تحریم وزیر امورخارجه (جناب اقای دکتر ظریف) توسط امریکا و عدم اعطای روادید به ایشان جهت حضور در سازمان ملل را مشاهده میکنیم و جای بسی تامل است که با توجه به اهداف تحریم ها که جلوگیری از نقض قوانین اند میتوان با همان تحریم ها ناقض بخش دیگری از حقوق بین الملل شد؟

سئوال اصلی در این تحقیق عبارتست از اینکه: چه عوامل انتظامی بر ترددهای غیرمجاز مرزی در منطقه قصرشیرین تأثیر می گذارند؟ نوع تحقیق کاربردی، روش آن همبستگی است و جامعه آماری آن فرماندهان پاسگاه ها، گروهان ها، هنگ های مرزی قصرشیرین و سومار، فرماندهی و هیأت رئیسه و معاونان انتظامی استان کرمانشاه به صورت تمام شمار به تعداد 75 نفر می باشند. روش گردآوری اطلاعات مطالعه کتابخانه ای و میدانی، ابزار آن طراحی و توزیع پرسشنامه در بین نمونه آماری است. قلمرو زمانی تحقیق «سال 1385» و قلمرو مکانی آن منطقه مرزی قصرشیرین از «چم بیزل» تا «رودخانه مرزی تلخاب» به طول 261 کیلومتر است. نتیجه تحقیق تایید علمی فرضیات و به عبارتی وجود رابطه معنادار بین استقرار مناسب واحدهای مرزی، وجود تجهیزات و امکانات، تسهیلات گذرنامه ای، مبارزه با قاچاق کالا در دروازه های تردد مرزی و بازارچه های مرزی، منابع انسانی سازمانی از نظر کمی و کیفی، کنترل عملیاتی با ترددهای غیرمُجاز مرزی در منطقه موردمطالعه(قصرشیرین)است؛ که منتهی به ارائه پیشنهادهای پژوهشی واجرایی گردیده است.