آیین نامه ارتقاء

مقدمه: هدف از انجام این پژوهش شناسایی چالش های آئین نامه ارتقاء اعضای هیأت علمی برای هم ترازسازی بروندادهای غالب رشته موسیقی است تا از این طریق بتوان از نادیده گرفته شدن بخش عمده ای از فعالیت های ارزنده اعضاء هیأت علمی رشته موسیقی جلوگیری کرد و ارزیابی های صحیح و عادلانه ای در این خصوص ارائه نمود. روش شناسی: این پژوهش، از نوع پژوهش های کاربردی و اکتشافی علم سنجی است که برای انجام آن از روش های کتابخانه ای، پیمایشی و تحلیل محتوا با رویکرد اکتشافی، تطبیقی و رویکرد همسانی استفاده شده است. در بخش کیفی، با استفاده از روش های کتابخانه ای و تحلیل محتوای کیفی، رزومه و سایر اطلاعات و مستندات جامعه پژوهش و نمونه هدفمند مورد مطالعه قرار گرفت و در بخش کمی، با استفاده از روش های تحلیل محتوای کمی و پیمایشی داده ها گردآوری شد و در نهایت، با روش تطبیقی و رویکرد همسانی و اکتشافی، تجزیه و تحلیل داده ها صورت پذیرفت. در این فرایند، بر اساس بررسی رزومه تعداد 90 نفر از اعضای هیأت علمی تمام وقت و مدعو رشته موسیقی دانشگاه های دولتی کشور و همچنین انجام پیمایش، تعداد 24 نفر به عنوان جامعه هدفمند این پژوهش تعیین شد و سپس بروندادهای تخصصی و همچنین دیدگاه های این نمونه هدفمند، در مراحل بعدی پژوهش به عنوان معیار مورد استفاده قرار گرفت و ضمن شناسایی وزن و اهمیت هر یک از این بروندادهای تخصصی، در این خصوص با بروندادهای مندرج در شاخص های آئین نامه ارتقاء هم ترازسازی شد. یافته ها: یافته های این پژوهش نشان داد، برونداد علمی غالب در رشته موسیقی مربوط به «آهنگ سازی» است، همچنین نمونه هدفمند با تألیف و ترجمه کتاب، مقاله مجله های داخلی و خارجی، مقاله همایش، سخنرانی در همایش و طرح پژوهشی به میزان کمی به عنوان بروندادهای اصلی رشته موسیقی موافق هستند؛ درحالی که به میزان زیادی با بروندادهایی از نوع «کنسرت های انفرادی و گروهی داخلی و خارجی، آهنگ سازی، انتشار آلبوم، ساختن قطعه برای فیلم و سریال و رهبری ارکستر» موافق اند. همچنین یافته های این پژوهش نشان داد «آیین نامه ارتقاء» تنها 3/27 درصد از بروندادهای اعضاء هیأت علمی رشته موسیقی را تحت پوشش قرار می دهد. نتیجه گیری: مشخص شد که برای بروندادهای غالب رشته موسیقی در آیین نامه ارتقاء جایگاهی تعریف نشده است و تنها به صورت کلی، با عبارت «آثار بدیع و ارزنده هنری» و امتیازی نه چندان زیاد در نظر گرفته شده است، که این امر باعث خواهد شد تا توانایی ها و فعالیت های عمده اعضاء هیأت علمی رشته موسیقی نادیده گرفته شود و این افراد امتیاز چندانی از آیین نامه کسب نکنند. برای رفع این چالش و مسئله، بروندادهای قابل ارائه در رشته موسیقی که می تواند با بروندادهای پیش بینی شده در آیین نامه ارتقاء هم ترازسازی شود؛ نشان داده شد.

هدف این پژوهش کیفی اکتشافی بررسی دیدگاه های اعضای هیات علمی درباره آیین نامه ارتقاء و بررسی پیامدهای ماده های آیین نامه بر فعالیت های حرفه ای اعضای هیات علمی بود. مشارکت کنندگان در این پژوهش اعضای هیات علمی دانشگاه اصفهان بودند که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و با آنها مصاحبه شده است. تعداد اعضای هیات علمی شرکت کننده در پژوهش 26 نفر بودند. داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته جمع آوری و با روش تحلیل محتوای کیفی تجزیه و تحلیل شدند. نتایج این پژوهش نشان می دهد ایراد کلی آیین نامه این است که برای همه دانشگاه ها و همه رشته ها یک آیین نامه نوشته شده است در حالی که روش ارتقای اعضای هیات علمی در رشته های مختلف علوم انسانی، فنی و ریاضی، هنر و پزشکی نمی تواند یکسان باشد. علاوه بر این، تاکید بر فعالیت های پژوهشی به ویژه انتشار مقالات ISI و علمی- پژوهشی نسبت به فعالیت های آموزشی از مهم ترین انتقاداتی است که به آیین نامه ارتقاء اعضای هیات علمی وارد شده است.

این مقاله به اکتشاف و تبیین اصول آیین نامه ارتقاء مرتبه اعضای هیئت علمی دانشگاه ها و مراکز پژوهشی ایران به عنوان یک ابزار در عرصه خط مشی گذاری نظام آموزش عالی پرداخته و جایگاه آن را در میان انواع ابزارهای خط مشی مورد بحث قرار داده است. بدین منظور پژوهش حاضر از طرح پژوهش کیفی بهره برده است. جامعه مورد بررسی را اسناد بالادستی آیین نامه مذکور و همچنین اعضای هیئت ممیزه و هیئت علمی دانشگاه ها در سال 1394 تشکیل می دهند که از این میان کلیه اسناد به روش گردآوری کامل (شامل 7 سند) و تعداد 19 عضو هیئت علمی و هیئت ممیزه با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و بررسی شده اند. ابزار جمع آوری اطلاعات شامل فیش برداری الکترونیک و مصاحبه نیمه ساخت یافته بوده است. تحلیل محتوای داده های پژوهش نشان دهنده 11 اصل متشکل از 38 مقوله است. این اصول که عبارت اند از اصل شناخت وضعیت دانشگاه ها و واقع نگری، اصل تقدم منافع ملی و مصالح عمومی بر منافع فردی و گروهی، اصل توجه به ماهیت نهادهای علمی، اصل توجه به نیازها و اولویت های علم و فنّاوری کشور، اصل برقراری تعادل و توازن، اصل تنوع بخشی، اصل ایجاد قابلیت پویایی و بهبود مستمر، اصل جامعیت و کل نگری، اصل عدم گرانباری فعالیت ها، اصل عدالت محوری، شایسته سالاری و تعالی بخشی و اصل ملازمه پرورش با آموزش و پژوهش، دلالت های خاصی برای هر یک از مراحل تدوین، اجرا و ارزیابی آیین نامه ارتقای مرتبه اعضای هیئت علمی دانشگاه ها و مراکز پژوهشی دارند. 

هدف: نحوه جبران خدمات و ارتقاء درجه علمی اعضای هیئت علمی به عنوان مهم ترین نهاده در فرایند تولید دانش و فناوری همواره در کانون توجه دست اندرکاران امر بوده است. دانشگاه های ایرانی نیز از این قاعده مستثنا نبوده و آیین نامه هایی برای ارتقاء اعضای هیئت علمی آن ها تصویب و برای اجرا ابلاغ شده است. آخرین آیین نامه موجود در این زمینه مصوب سال 1394 بوده و از مهر 1395 اجرای آن الزامی شده است. هدف پژوهش حاضر آسیب شناسی آیین نامه ارتقاء مرتبه اعضای هیئت علمی بر اساس دیدگاه و تجارب خبرگان حوزه علوم انسانی بوده است. روش شناسی: رویکرد پژوهش، کیفی بوده است و از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته شامل 4 سؤال استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، خبرگان حوزه علوم انسانی شاغل در واحدهای مختلف آموزشی و پژوهشی دانشگاه شهید بهشتی بوده اند که دست کم بیش از 5 سال سابقه مدیریت اجرایی در دانشگاه داشته اند. انتخاب نمونه به روش هدفمند و تا رسیدن به اشباع نظری انجام شده است؛ درنهایت 25 نفر در پژوهش مشارکت نمودند. کدگذاری داده ها با استفاده از نظریه داده بنیاد در سه مرحله به اجرا درآمد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد 381 مفهوم اولیه (کد باز)، 117 کد محوری و 15 کد انتخابی (بعد) استخراج شده است. ابعاد به دست آمده از مسئله شامل 2 الگو می باشد الگوی اول شامل 10 مقوله انتخابی در حیطه آسیب شناسی آیین نامه ارتقاء مرتبه اعضای هیئت علمی در حوزه علوم انسانی و چالش های آن بوده است و الگوی دوم با محوریت ارائه راهکارهای اصلاح آیین نامه ارتقاء مرتبه اعضای هیئت علمی شامل 5 مقوله انتخابی بوده است. نتیجه گیری: از تحلیل وضعیت موجود آیین نامه ارتقاء چنین برمی آید که یکسان نگری به آیین نامه ارتقاء و چیرگی رویکرد کمّی و بوروکراتیک از عمده نقاط ضعف این آیین نامه به شمار می رود؛ لذا به دلیل وجود حوزه های مختلف علوم، اصلاح و بازنگری در محتوای کنونی آیین نامه ارتقاء نمی تواند اثربخشی لازم را برای حوزه علوم انسانی در مقایسه با سایر حوزه ها (به ویژه علوم پایه و مهندسی) در دانشگاه ها و نظام آموزش عالی در جهت پاسخ به نیازهای جامعه داشته باشد؛ بنابراین پیشنهاد می شود تدوین آیین نامه های متفاوت و متناسب با حوزه های مختلف علوم موردتوجه قرار گیرد.