هیجان تحصیلی

این پژوهش به منظور اثربخشی رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) بر روی مولفه های هیجان تحصیلی و خودکنترلی دانش آموزان 7 تا 11 سال مبتلا به اختلال نارسایی توجه و بیش فعالی انجام گرفته است. این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بوده است. با استفاده از پرسشنامه های هیجان تحصیلی پکران، گوتر و فرانزل (2005) و خودکنترلی تانجی و بامیستر و بون (2004) 30 نفر از دانش آموزان دارای نارسایی توجه / بیش فعالی، به طور هدفمند انتخاب و به طور تصادفی ساده در دو گروه آزمایشی و کنترل (هر گروه 15 نفر) جایگزین شدند. گروه آزمایشی 8 جلسه فنون DBT را بر اساس بسته آموزشی آموزش دیدند و گروه کنترل آموزشی در این زمینه دریافت نکردند. پس از اجرای DBT ، مجدداً مولفه های هیجان تحصیلی و خودکنترلی اعضای هر دو گروه مورد اندازه گیری قرار گرفت. تحلیل کوواریانس چندمتغیری (مانکوا) و تک متغیری (آنکوا) برای تحلیل داده ها استفاده شد. تحلیل مانکوا برای مولفه های هیجان تحصیلی و خودکنترلی در هر دو گروه تفاوت معنادار را نشان داد و تحلیل آنکوا برای خودکنترلی و مولفه های هیجان تحصیلی مانند لذت از کلاس، خشم و خستگی در هر دو گروه تفاوت معناداری را نشان داد اما در مورد برخی از مولفه های هیجان تحصیلی مانند اضطراب، شرم، غرور و ناامیدی بین دو گروه تفاوت معنادار را نشان نداد. یافته های این پژوهش در همسویی با نتایج پژوهش های مشابه حاکی از آن است، روش DBT می تواند نقش موثری درمولفه های هیجان تحصیلی و خودکنترلی دانش آموزان 7 تا 11 سال دارای نارسایی توجه/ بیش فعالی داشته باشد.

هدف پژوهش حاضر، مقایسه هیجانهای تحصیلی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر کلاسهای چند پایه و تک پایه در دوره ابتدایی بود. شرکت کنندگان 108 نفر از دانش آموزان کلاسهای چندپایه و تک پایه منطقه کردیان شهرستان جهرم بودند که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه 32 گویه ای پکران و همکاران(2002)، برای سنجش هیجانهای تحصیلی و از آزمون محقق ساخته برای اندازه گیری پیشرفت تحصیلی استفاده شد. روایی و پایایی ابزارها در پژوهش حاضر بررسی شد و نتایجی مطلوب به دست آمد. نتایج تحلیلهای آماری نشان داد که به طورکلی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان کلاسهای چندپایه به طور معناداری بیشتر از کلاسهای تک پایه است. همچنین دختران در پیشرفت تحصیلی میانگین بالاتر معناداری نسبت به پسران داشتند. در متغیر هیجان تحصیلی تحلیلهای آماری نشان داد که در بعد اضطراب بر اساس جنسیت، پسران اضطراب بیشتری نسبت به دختران داشتند و بر اساس پایه کلاسی دانش آموزان پایه ششم اضطراب معنادار بیشتری نسبت به پنجم نشان دادند. در تعامل میان گروه و پایه کلاسی نیز در بعد اضطراب دانش آموزان پایه ششم تک پایه نسبت به چندپایه و دانش آموزان کلاس پنجم چندپایه نسبت به تک پایه، اضطراب بیشتری نشان دادند. همچنین در بعد لذت دختران کلاس پنجم و ششم  تک پایه میانگین بالاتری از دختران کلاسهای چندپایه نشان دادند، لیکن پسران کلاس پنجم تک پایه نسبت به پسران کلاس پنجم چندپایه و پسران کلاس ششم چندپایه نسبت به پسران ششم تک پایه میانگین معنادار بیشتری نشان دادند. در سایر ابعاد متغیرهای هیجان تحصیلی تفاوت معنادار مشاهده نشد.

هدف از پژوهش حاضر مقایسه هیجان تحصیلی، درگیری تحصیلی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دوره اول دبیرستان های دولتی و غیردولتی در آموزش مجازی بود. روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع علّی – مقایسه ای بود. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانش آموزان دوره اول دبیرستان های دولتی و غیردولتی منطقه 6 تهران در سال تحصیلی 1401-1400 تشکیل دادند. بر اساس آمار منطقه 6 تهران تعداد  6000 دانش آموز دختر دوره اول دبیرستان (4000  دانش آموز دختر در دبیرستان های دولتی و 2000 دانش آموز دختر در دبیرستان های غیردولتی) در حال تحصیل هستند که بر اساس جدول کرجسی و مورگان 360 دانش آموز (180 دانش آموز دختر دبیرستان دولتی و 180 دانش آموز دختر دبیرستان غیردولتی) نمونه پژوهش را تشکیل دادند. روش نمونه گیری به صورت تصادفی خوشه ای بود. بعد از تعیین مدارس موردبررسی، به این مدارس مراجعه و هماهنگی لازم با مدیران آن ها در جهت گردآوری داده ها انجام شد و پرسش نامه های کدگذاری شده به صورت مجازی و آنلاین برای دانش آموزان مذکور به صورت همزمان ارسال شدند، پس از تکمیل پرسش نامه ها توسط دانش آموزان، داده ها گردآوری شده مورد تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج تحلیل واریانس چندمتغیری نشان داد که بین هیجان تحصیلی، عملکرد تحصیلی و درگیری تحصیلی در گروه های دانش آموزان مدارس دولتی و غیردولتی تفاوت معناداری وجود دارد.

زمینه: اضطراب امتحان، یکی از انواع اضطراب در محیط های آموزشی و شرایط امتحان است که سبب ایجاد چالش های روانشناختی بسیاری برای دانش آموزان ازجمله نوجوانان و هم چنین خانواده های آنان شده است. نظر به روند رو به رشد این مسئله، تاکنون مداخلات گسترده ای با هدف کاهش اضطراب امتحان در میان جمعیت نوجوان انجام گرفته است؛ از این رو، بررسی این مداخلات مهم و ضروری به نظر می رسد.هدف: بنابراین پژوهش حاضر با هدف مرور مداخلات انجام گرفته در حوزه کاهش اضطراب امتحان نوجوانان انجام شد.روش: روش پژوهش از نوع مروری نظام مند بود. بدین منظور کلیدواژه های «اثربخشی»، «تأثیر»، «مداخله»، «دبیرستان»، «متوسطه»، «دانش آموزان»، «نوجوانان»، «نوجوان» و «اضطراب امتحان» به صورت مفرد و ترکیبی در پایگاه های اطلاعاتی SID، Magiran، Google Scholar،Ensani  و Civilica ، در بازه فروردین ماه 1397 تا بهمن ماه 1402 مورد جست وجو قرار گرفتند. پس از اعمال معیارهای ورود و خروج و بر طبق الگوی PRISMA، از میان 213 مطالعه اولیه، درنهایت 33 مقاله وارد مطالعه مروری منظم حاضر شد.یافته ها: نتایج نشان داد انواع مختلفی از مداخلات درمانی و آموزشی مانند درمان شناختی-رفتاری، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، درمان مبتنی بر ذهن آگاهی، مداخلات مبتنی بر راهبردهای فراشناختی، تنظیم هیجانی، خودتنظیمی، بازآموزی اسنادی و مداخلات دیگری مانند آموزش مغزمحور، هوش موفق، واقعیت درمانی و رفتاردرمانی دیالکتیکی، مهم ترین مداخلات انجام شده جهت کاهش اضطراب نوجوانان بوده است. بیشترین مداخلات به کار گرفته شده، درمان شناختی رفتاری، درمان مبتنی بر ذهن آگاهی و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بوده اند.نتیجه گیری: لذا پیشنهاد می شود در مداخلاتی که توسط مشاوران و روان شناسان باهدف کاهش اضطراب امتحان نوجوانان انجام می گیرد، به این رویکرد های مداخلاتی درمانی و آموزشی توجه شود.

هدف از اجرای پژوهش حاضر، پیش بینی پیشرفت تحصیلی بر اساس جهت گیری هدف، ادراک از کلاس با نقش واسطه ای هیجان تحصیلی در قالب مدل علی به روش تحلیل مسیر بود. نمونه آماری این پژوهش شامل 380 نفر از دانش آموزان پایه نهم شهر تبریز بود که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه های جهت گیری هدف تحصیلی (الیوت و مک گریگور، 2001)، ادراک از کلاس (جنتری، گابل و ریزا، 2002) و هیجان تحصیلی (پکران، 2005) بود. نتایج نشان داد مؤلفه های جهت گیری هدف (تسلط گرایش، تسلط اجتناب، عملکرد گرایش) و مؤلفه های ادراک از کلاس (علاقه، انتخاب، لذت) اثر مستقیم و مثبت و عملکرد اجتناب، اثر مستقیم و منفی بر پیشرفت تحصیلی دارند. مؤلفه های تسلط گرایش، عملکرد گرایش، عملکرد اجتناب، علاقه و لذت از طریق هیجان مثبت و تسلط گرایش، عملکرد گرایش، عملکرد اجتناب، علاقه، چالش و لذت از طریق هیجان منفی بر پیشرفت تحصیلی اثر غیرمستقیم و معنی دار دارند. درمجموع نتایج نشان داد که مؤلفه های جهت گیری هدف در مقایسه با مؤلفه های ادراک از کلاس، پیش بین خوبی برای پیشرفت تحصیلی هستند.