مناقشه هسته ای

تحریم های بین المللی به ویژه در نوع اقتصادی از متغیرهای مهمی است که می تواند تأثیرات چشمگیری بر امنیت ملی دولت های هدف بر جای گذارد. این مقاله آسیب های اقتصادی-امنیتی ناشی از تحریم های بین المللی در جریان مناقشه هسته ای منتهی به برجام را در ایران مورد تحلیل قرار می دهد. سؤال اصلی مقاله این است که تحریم های چندجانبه و یکجانبه بین المللی در دوره مناقشه هسته ای پیشابرجام چه تبعاتی در اوضاع اقتصادی-امنیتی ایران به جای گذاشتند. در پاسخ، فرضیه مقاله این است که گسترش تحریم های بین المللی به تبع تطویل مناقشه هسته ای از طریق ایجاد بی ثباتی اقتصادی، گسترش فساد اقتصادی، افزایش انزوای بین المللی، و تشدید نارضایتی عمومی به اقتصاد و امنیت ملی ایران آسیب زدند. این فرضیه به لحاظ نظری متکی بر این آموزه رئالیستی است که تحریم های اقتصادی اگرچه با چارچوب های اقتصاد جهانی شده لیبرال مغایرت دارند، اما سلاحی اساسی برای تحکیم نظم بین المللی لیبرال به شمار می روند. برای مقاله حاضر فرضیه مذکور را به نحو تحلیلی-تبیینی بررسی می کند. تلاش خواهد شد از معتبرترین داده های موجود استفاده شود.

امنیت هستی شناختی منازعات و مناقشات پایدار در روابط بین الملل را تحلیل می کند. منازعات و مناقشاتی که ممکن است منافع فیزیکی و رئالیستی کشورها را به خطر اندازد اما امنیت هویتی آنها را از طریق حفظ شرافت فردی و ملی، نگاه غرورآمیز به مسائل داخلی و بین المللی و پرهیز از شرم تضمین کند. در این میان سیاست خارجی جمهوری اسلامی در سه دهه ی اخیر در عرصهبین المللی بازتابی از مبانی هویت ساز خود بوده است. این موضوع در مساله هسته ای نمود عینی  بیشتری دارد. مقاله  پیش رو مدعی است که رفتار سیاست خارجی ایران در مسأله  هسته ای در چارجوب مولفه های هویت ساز(روایت بیوگرافیک) معنا و مفهوم می یابد. بنابراین عناصر هویت سازجمهوری اسلامی ایران، نظام اعتماد پایه ی متصلب جمهوری اسلامی- حفظ هویت و روال های جاری، اطمینان جمهوری اسلامی از جامعیت هویت و بی اعتمادی ایران نسبت به ایالات متحده در مناقشه هسته ای که ریشه در اقدامات براندازانه و استراتژی تغییر رژیم ایران در طول چند دهه  اخیر دارد، مناقشه  هسته ای را به درازا کشانده است. بنابراین اصرار ایران بر حفظ چرخه سوخت هسته ای و بومی شدن غنی سازی اورانیوم، ایستادگی در مقابل تحریم ها و تهدیدها و حفظ مؤلفه های هویتی، عزت مندی نظام جمهوری اسلامی و پرهیز از شرم تلقی می شود است. بر اساس چارچوب این نظریه ، تنها پذیرش حق غنی سازی بومی در ایران، رفتار عادلانه با برنامه صلح آمیز هسته ای ایران، تغییر رفتار مبتنی بر زور و زیاده خواهی طرف مقابل می تواند تامین کننده امنیت هویتی جمهوری اسلامی ایران باشد.