اتحادهای استراتژیک

گزینش شرکای مناسب همواره یکی از مسائل کلیدی در شکل گیری اتحادهای استراتژیک بین المللی و عملکرد حاصل از آن هاست. محققان با وجود توجه به معیارهایی مانند منابع و قابلیت های مکمل در شرکا، کمتر به چالش ها و پیامدهای ناشی از خاستگاه ملیتی آن ها پرداخته اند. پژوهش حاضر در همین راستا به بررسی نقش خاستگاه ملیتی در توضیح عملکرد اتحادها می پردازد و به موازات آن نقش بازار هدف را در تبیین رابطه میان خاستگاه- عملکرد مورد ارزیابی قرار می دهد. داده های پژوهش پیمایشی حاضر از 93 اتحاد استراتژیک در صنعت پیمان کاری میان بنگاه های ایرانی با سه گروه شریک از اقتصادهای توسعه یافته و اقتصادهای نوظهور یا داخلی گردآوری شده و نقش خاستگاه ملیتی و بازار هدف در قالب فرضیه های مستقل از طریق تحلیل مدل های رگرسیونی مورد مطالعه قرار گرفته است. یافته های پژوهش حاضر ضمن تأیید تأثیرگذاری خاستگاه ملیتی بر عملکرد اتحادها نسبت بین عملکرد اتحاد با شرکایی از گروه های سه گانه را تبیین می کند، همچنین آن گویای نقش تمرکز بر بازار هدف در تبیین عملکرد اتحادهای استراتژیک است.

تشکیل اتحادهای استراتژیک یکی از مهم ترین استراتژی های بنگاه ها در صنعت نفت و صنایع وابسته آن می باشد. از این رو ارزیابی عملکرد آنها نیز یکی از مهمترین عرصه های مطالعاتی به شمار می رود. به همین منظور در این تحقیق الگوی عملکرد اتحادهای استراتژیک با درنظر گرفتن تاثیرات تنوع اتحاد ارایه شده است. 113 پرسشنامه در میان بنگاه های مشارکت کننده در اتحادهای استراتژیک صنعت نفت، گاز و پتروشیمی توزیع شد که 73 پرسشنامه قابل استفاده برگشت داده شد. پایایی متغیرهای مکنون همگی در بازه قابل قبول قرار دارد. برای آزمون مدل نیز از روش کمترین مربعات جزیی و نرم افزار Smart PLS-Graph نسخه 2.0 استفاده شد. نتایج نشان داد که تجربه اتحاد بر قابلیت مدیریت اتحاد و عملکرد اتحاد اثر مثبتی دارد. همچنین تاثیر قابلیت مدیریت اتحاد بر مزیت رقابتی و عملکرد تایید شد. اثر مزیت رقابتی بر عملکرد نیز تایید شد. اما اثر تنوع بر عملکرد اتحاد رد شد. تفکیک آثار نشان داد که تجربه اتحاد تاثیر بسزایی در عملکرد اتحادها دارد.

اتحادهای استراتژیک به عنوان ابزاری برای ادامه بقا در دنیای رقابتی امروز به امری رایج در میان صنایع مختلف تبدیل شده است. در این میان، انتخاب شریک، از جمله کلیدیترین مراحل در شکلگیری هرگونه اتحادی به شمار میرود. از اینجهت، مطالعات متعددی پیرامون انتخاب شریک و ویژگیهای آن صورت پذیرفته است. نظر میرسد که طرح این موضوع در صنعت گردشگری بخصوص در حوزههایی نظیر گردشگری پزشکی از تازگی برخوردار است. هدف پژوهش حاضر شناسایی شبکه مضمامین مرتبط با انتخاب شریک در اتحادهای استراتژیک گردشگری پزشکی در کشور بود. 17 نفر از خبرگان صنعت با استفاده از نمونهگیری گلولهبرفی شناسایی، دادهها از طریق مصاحبه نیمه-ساختاریافته گردآوری و با استفاده از نرم افزار Maxqda10 براساس روش تحلیل مضمون، تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد 3 مضمون فراگیر شناخت و ارتباطات، بررسی کردن و ویژگیهای شریک در انتخاب شریک در هنگام شکلگیری اتحاد استراتژیک میان کسب و کارهای گرشگری پزشکی، موثر است

هدف: طراحی ساختار برای اتحادهای استراتژیک، بدون توجه به اقتضائات خاص خاستگاه صنعتی که اتحاد در آن شکل می گیرد، اقدامی پُرریسک است. پژوهش حاضر با طبقه بندی صنایع برحسب تفاوت آنها از حیث فرایند و دستاورد، به کلیدی ترین عامل برای انتخاب و طراحی ساختار در هر طبقه از صنایع اشاره می کند. روش: این پژوهش کیفی از استراتژی نظریه پردازی بر مبنای موردکاوی های چندگانه یا رویکرد معنابخشی تفسیری برای بررسی شش نمونه مستقل از اتحادهای استراتژیک میان شرکای ایرانی و خارجی بهره گرفته است. یافته ها: برحسب یافته های حاصل از تحلیل موردکاوی ها، هرگاه اتحاد در صنعتی شکل گیرد که از حیث فرایند، مدیریت پذیر و از حیث دستاورد، تفسیرپذیر باشد، مؤلفه حفاظت حقوقی در انتخاب و طراحی ساختار اتحاد، بیشترین تأثیر را خواهد داشت. در شرایط مدیریت ناپذیری فرایند و تفسیرناپذیری دستاوردها، مؤلفه اعتماد، به اصلی ترین عامل در طراحی ساختار تبدیل می شود. همچنین، مؤلفه سازوکارهای رسمی کنترل در حالت بینابینی مدیریت پذیری فرایند و تفسیرناپذیری دستاورد و مؤلفه هنجارهای اجتماعی در حالت مدیریت ناپذیری فرایند و تفسیرپذیری دستاورد به اولویت های اصلی در طراحی ساختار مبدل می شوند. نتیجه گیری: خاستگاه های صنعتی متفاوت، بر ساختار و سازمان دهی بنگاه های تجاری، الزام ها و اقتضائات خاصی را حاکم می کنند. برای طراحی ساختار اثربخش و کارآمد، لازم است پس از شناسایی این اقتضائات، از آنها در جایگاه اولویت های مؤثر بر طراحی ساختار استفاده کرد. الگوی این پژوهش، مبنایی برای طبقه بندی صنایع است و اصلی ترین اولویت در طراحی ساختار اتحاد را مشخص می کند.

شکل گیری اتحادهای استراتژیک در صنایع خدماتی همچون گردشگری از یک سو بنا به شتاب گرفتن رقابت در دنیای تجارت و از سوی دیگر، بنا به ویژگی های خاص چنین صنایعی، در حال گسترش است. در این میان، در برخی از شاخه های گردشگری نظیر گردشگری پزشکی -که خود از دو صنعت مجزای گردشگری و پزشکی تشکیل شده و همکاری میان این دو الزامی می باشد – ضرورت شکل گیری چنین اتحادهایی دو چندان می باشد. این در حالی است که به نظر می رسد مطالعات چندانی در خصوص ایجاد اتحادهای استراتژیک در این صنعت صورت نگرفته است. یکی از موضوعات مهمی که در این زمینه مغفول مانده، تاثیر ویژگی های سازمانی بر شکل گیری اتحادهای استراتژیک می باشد. از این رو، هدف از پژوهش حاضر شناسایی شبکه مضامین مرتبط با ویژگی های سازمانی موثر بر شکل گیری اتحادهای استراتژیک گردشگری پزشکی در کشور بود. در این راستا، 17 نفر از خبرگان صنعت با استفاده از نمونه گیری گلوله-برفی شناسایی، داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری و با استفاده از نرم افزارMaxqda10 براساس منطق روش تحلیل مضمون، مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. تحلیل نتایج مصاحبه ها، نشان داد که ویژگی های سازمانی اثرگذار را می توان در سه مضمون سازمان دهنده ی دیدگاه استراتژیک سازمان، مدیریت سازمان و ویژگی ساختاری سازمان، دسته بندی کرد.

در محیط رقابتی امروز، سازمان ها قادر نیستند به صورت انفرادی و تنها با تکیه بر منابع خود به اهداف استراتژیک سازمان دست یابند؛ و ناگزیر به مشارکت با شرکت ها و سازمان های دیگر هستند. هدف این پژوهش ارزیابی عوامل کلیدی موثر بر موفقیت اتحادهای استراتژیک در سازمان های پروژه محور در ایران می باشد. در این پژوهش ابتدا عوامل کلیدی موثر بر موفقیت اتحادهای استراتژیک در سازمان های پروژه محور با استفاده از تحلیل محتوا؛ شناسایی شده و با استفاده از آنالیز توصیفی طبقه بندی گردیده است. سپس با استراتژی پیمایش و از طریق توزیع پرسشنامه بین مدیران فعال در سازمان های پروژه محور، این عوامل ارزیابی شد و با استفاده از تکنیک دلفی فازی با توزیع 12 پرسشنامه بین خبرگان این حوزه، تحلیل گردید.موثرترین عامل شناخته شده در موفقیت اتحادهای استراتژیک، وجود تیم های حل مشکل است، که در گروه دیدگاه منبع محور طبقه بندی شده بود. ارجحیت این نظریه، به عنوان مهم ترین پشتوانه نظری تبیین کننده عوامل کلیدی موفقیت در ائتلاف استراتژیک سازمان های پروژه محور می تواند نشانه عدم شفافیت و اعتماد حاکم بر روابط بازیگران صنعت و عدم اثربخشی اقدامات انجام شده باشد.

اتحادهای استراتژیک به تدریج سهم قابل توجهی از پژوهش های دانشگاهی در حوزه مدیریت استراتژیک و تصمیم های مدیران بنگاه های تجاری را به خود اختصاص داده اند. علیرغم این اقبال روزافزون، نرخ شکست اتحادهای استراتژیک همچنان بسیار زیاد است و پیشینه نظری اصلی ترین علت این نرخ شکست را در الگوی اداره و سازمان دهی اتحادها می داند. پژوهش حاضر با درنظرگرفتن اهمیت مسئله ساختار و خلأ نظری پیرامون آن، به بررسی اقتضائات و ویژگی های ساختار اتحادهای استراتژیک بین المللی مبتنی بر فناوری پرداخته است. نتایج حاصل از این پژوهش که با استراتژی مورد کاوی چندگانه به انجام رسیده است، سه نوع ساختار پارلمانی، تکنوکراتیک و کمیته ای را از یکدیگر تفکیک کرده و اقتضائات لازم برای به کارگیری کارآمد هر یک را مشخص ساخته است. در شرایطی که تمرکز عمودی زیاد و تمرکز افقی کم باشد، ساختار پارلمانی بیشترین اثربخشی را دارد و اگر تمرکز عمودی کم و تمرکز افقی زیاد باشد، ساختار تکنوکراتیک کارآمدتر است. این دو ساختار در دو سر یک طیف قرار می گیرند که هر نقطه میان آن ها، بستر مساعدی برای به کارگیری ساختار کمیته ای است.

ویژگی های متعدد صنعت گردشگری از جمله شکنندگی ، حضور پر رنگ بنگاه های کوچک و متوسط و گستردگی کسب و کارهای وابسته به این صنعت موجب شده است تا تشکیل اتحادهای استراتژیک به یکی از مهمترین راهبردهای صنعت گردشگری تبدیل شود. در این میان، در برخی از شاخه های گردشگری نظیر گردشگری پزشکی -که خود از دو صنعت مجزای گردشگری و پزشکی تشکیل شده و همکاری میان این دو الزامی می باشد – ضرورت شکل گیری چنین اتحادهایی دو چندان است. این در حالی است که، به نظر می رسد تاکنون تحقیقی در کشور مبنی بر ابعاد و مولفه های موثر بر شکل گیری اتحادهای استراتژیک میان کسب و کارهای گردشگری پزشکی صورت نپذیرفته است. تحقیق حاضر در پی شناسایی ابعاد و مولفه های محیطی موثر بر شکل گیری اتحادهای استراتژیک میان کسب و کارهای گردشگری پزشکی است. 17 نفر از خبرگان صنعت با استفاده از نمونه گیری گلوله برفی شناسایی، داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری و با استفاده از نرم افزار Maxqda10 براساس منطق روش تحلیل مضمون، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که 6 مضمون فراگیر محیطی شامل عوامل قانونی، فرهنگی، کانال جذب بیمار، اقتصادی، تکنولوژیکی، اطلاعاتی و ارتباطی و همچنین سیاسی بر شکل گیری اتحاد ها در کسب و کارهای گردشگری پزشکی، موثر می باشند.