ائتلاف استراتژیک

"با آغاز هزاره سوم میلادی و گذشت حدود سیصد سال از انقلاب صنعتی، حوزه عمل و رقابت بنگاهها در مقیاس جهانی گسترش پیدا کرد. صنعت خودروی ایران با بیش از چهل سال قدمت و تخصیص 5/2 درصد درامد ناخالص ملی، 20 درصد ارزش افزوده در بخش صنعت و 54/2 درصد سرمایه گذاریهای کشور به خود، طی سالهای اخیر رشدی معادل 30 درصد را تجربه کرده است، اما تاکنون نتوانسته است تا حضوری شایسته در بازارهای جهانی داشته باشد. آینده‌نگری ایجاب می‌کند تا برای پیشگیری از وقوع آینده محتمل، توانایی استراتژیک این صنعت برای حفظ بازار داخلی و ورود به بازار جهانی مستمراً ارزیابی شود. بررسی نظریه‌های موجود در خصوص دادوستد بین‌المللی و مدلهای بین‌المللی شدن بنگاهها نشان می‌دهد که اغلب این نظریه‌ها براساس مفروضات پایه‌ای بازار رقابتی کشورهای توسعه یافته غربی و بر اساس مطالعات انجام شده روی شرکتهای غول آسای چند ملیتی تدوین شده‌اند و هر یک از آنها از زاویه دید یک سطح تجزیه و تحلیل (بنگاه، صنعت، کشور و محیط بین‌المللی) به موضوع پرداخته‌اند. بنابراین به نظر می‌رسد هیچ یک از آنها بتنهایی از تعمیم‌پذیری کاملی برای تعیین توان استراتژیک بنگاههای فعال در کشورهای در حال توسعه که در تلاش برای ورود به بازارهای جهانی هستند، برخوردار نمی‌‌باشند. هدف از این مقاله ارائه یک مدل مفهومی برای تعیین الگوی استراتژیک ورود بنگاههای فعال در کشورهای در حال توسعه به بازار جهانی است. این مدل در برگیرنده چهار سطح تجزیه و تحلیل (بنگاه، صنعت داخلی، سیاستهای توسعه مزیت رقابتی ملی و روابط با بازیگران جهانی) می‌باشد. الگوی مفهومی ارائه شده در این مقاله آثار چهار متغیر مستقل «فضای درونی بنگاه»، «ساختار صنعت داخلی»، «مشخصات و ویژگیهای فضای رقابتی ملی» و «روابط بنگاه با بازیگران بین‌المللی صنعت» را بر «توان استراتژیک بنگاه برای جهانی شدن و ورود به بازار جهانی در یک چارچوب واحد منسجم کرده است و نشان می‌دهد که چگونه توان استراتژیک بنگاه برای جهانی شدن تابعی از شایستگی محوری بنگاه و هم‌افزایی ساختار صنعت داخلی، هم افزایی فضای رقابتی ملی و هم افزایی مزیت مشارکتی حاصل از روابط بین‌المللی بنگاه با بازیگران جهانی صنعت می‌باشد."

در صنعت زیست فناوری یکی از موارد ضروری برای توسعه، مقوله تجاری سازی است. تجاری سازی نقطه تقابل نوآوری و کارآفرینی است، و شامل فرآیندها و فعالیت هایی است که شکاف بین خلق ارزش اقتصادی و تحقق واقعی ارزش اقتصادی را پر می کنند. در صنعت زیست داروئی، برقراری ائتلاف بین شرکت های زیست داروئی و شرکت های داروئی با سرعت به وضعیت و حالت غالب برای تجاری سازی نوآوری تبدیل شده است. مطالعه پیشرانه های برقراری ائتلاف استراتژیک بین بنگاه ها یکی از موضوعات مهم و قابل توجه است که در مقاله حاضر بدان پرداخته شده است. براساس پیمایش انجام شده برروی30 نفر از خبرگان صنعت داروئی کشور، نتایج آزمون هفت فرضیه با روش آماری تی-استیودنت و آزمون فرضیه هشتم با آنالیز واریانس درون موردی تک فاکتوری بدین قرار است. به موجب تأیید فرضیه هشتم و نیز تأیید پنج فرضیه از هفت فرضیه مزبور، پیشرانه های قابلیت ائتلاف استراتژیک به ترتیب اولویت عبارتند از: دسترسی به دارائی های مکمل متناسب، قابلیت پویای مدیریت ائتلاف، یادگیری سازمانی، سرمایه اجتماعی، و وجود مکانیسم های کاهش عدم قطعیت انتخاب شرکای ائتلاف.

نگاهی اجمالی به عرصه صنعت نفت و گاز نشان می دهد که شرکت های نفتی رفته رفته به سمت همکاری های درازمدت گام برمی دارند. ائتلاف استراتژیک هم یکی از مهم ترین بسترهای اینگونه همکاری ها به شمار می رود. اگرچه به طور پیوسته بر شمار و اهمیت این دست از قراردادها افزوده می شود، مفهوم آن تاکنون با نیازهای صنعت نفت و گاز تطبیق داده نشده و در مقابل، این صنعت از کاربردهای آن، دست کم در کشور ایران، بی بهره مانده است. به فرض انطباق آنها با فعالیت های نفت و گاز، تشخیص ماهیت آن نیز همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد و همواره این پرسش را به ذهن می آورد که آیا ائتلاف استراتژیک، قرارداد خاصی در کنار سایر قراردادهاست یا ساختاری کلی است که انواع گوناگونی از قراردادها، زیرمجموعه آن قرار می گیرد؟ بی گمان با تحلیل ماهیت آن می توان اهداف هم گرایی و کارایی ائتلاف استراتژیک در صنعت نفت و گاز را نیز تبیین کرد. با توجه به مجموع بررسی های انجام شده، می توان پذیرفت که قراردادهای ائتلاف استراتژیک دارای مفهوم و ماهیتی خاص و مجزا از سایر قراردادهاست اما حسب مورد باید بر فعالیت های نفت و گاز تطبیق داده شود.  

رابطه سنتی بین فرودگاه و خطوط هوایی شبیه به ارتباط بین مشتری و عرضه کننده است. در راستای این نوع هم کاری سست و نا مرتبط، نه شرکت هواپیمایی و نه فرودگاه نمی توانند به تنهایی به عملکرد مثبتی دست یابند. برای کسب و حفظ مزیت رقابتی، برخی از فرودگاه ها و خطوط هوایی اقدام به تشکیل ائتلافی استراتژیک نموده اند. این همکاری می تواند به خطوط هوایی در افزایش کیفیت خدمات مسافر و توسعه بهتر شبکه های ارتباطی کمک کند. برای فرودگاه نیز ریسک عملیاتی می تواند تا حد زیادی کاهش یابد، چون این نوع اتحاد معمولا ً بلند مدت است و به فرودگاه اجازه می دهد تا درآمد ثابتی از خطوط هوایی و مسافران آن کسب نماید. از آنجا که شرکت هواپیمایی در مدیریت فرودگاه دخیل است، هزینه های عملیاتی فرودگاه نیز می توانند کاهش یابند.

امروزه با پیشرفت علوم و پیچیده تر شدن فرآیندهای فناورانه، همکاری فناورانه بین شرکت های مختلف، از ویژگی های مهم و استراتژیک برای شرکت ها محسوب شده و همکاری فناورانه بین شرکت ها، یک راهکار مهم و ارزشمند برای تقویت و اشاعه نوآوری محسوب می گردد. در صنعت متانول، برقراری ائتلاف بین شرکت های تولیدکننده متانول با سرعت به وضعیت و حالت غالب برای تجاری سازی نوآوری تبدیل شده است. مطالعه پیشرانه های برقراری ائتلاف استراتژیک بین شرکت های تولیدکننده متانول در ایران یکی از موضوعات مهم و قابل توجه است که در مقاله حاضر بدان پرداخته شده است برای این منظور مراحل تشکیل ائتلاف بررسی و عوامل مؤثر بر هر کدام از این مراحل شناسایی شده و ارزیابی گردید. در این پژوهش از دیدگاه 12 نفر از خبرگان شرکت های تولیدکننده متانول و روش تحلیل سلسله مراتبی(AHP) استفاده شد. در این پژوهش از داده ها و اطلاعات اولیه و ثانویه استفاده گردید. براساس داده های اولیه گردآوری شده از طریق مصاحبه ها و مشاهدات و داده های ثانویه حاصل از مطالعات کتابخانه ای پرسشنامه مرحله اول تدوین گردید، نتایج حاصل از پرسشنامه اول امکان شناسایی عواملی که از نظر خبرگان بیشترین تأثیر را بر موفقیت ائتلاف شرکت های تولیدکننده متانول داشتند، فراهم آورد. در مرحله بعد براساس معیارهای بدست آمده از مبانی نظری تحقیق و مطالعات انجام شده در این زمینه، به ارائه مدل بهینه عوامل مذکور براساس میزان تأثیر آن ها بر موفقت ائتلاف اقدام گردید. مدل به دست آمده به تأثیر شاخص موفقیت در بازار، ماندگاری، موفقیت مالی و بهبود وضعیت رقابتی در موفقیت یا شکست ائتلاف های استراتژیک اشاره دارد.

در محیط رقابتی امروز، سازمان ها قادر نیستند به صورت انفرادی و تنها با تکیه بر منابع خود به اهداف استراتژیک سازمان دست یابند؛ و ناگزیر به مشارکت با شرکت ها و سازمان های دیگر هستند. هدف این پژوهش ارزیابی عوامل کلیدی موثر بر موفقیت اتحادهای استراتژیک در سازمان های پروژه محور در ایران می باشد. در این پژوهش ابتدا عوامل کلیدی موثر بر موفقیت اتحادهای استراتژیک در سازمان های پروژه محور با استفاده از تحلیل محتوا؛ شناسایی شده و با استفاده از آنالیز توصیفی طبقه بندی گردیده است. سپس با استراتژی پیمایش و از طریق توزیع پرسشنامه بین مدیران فعال در سازمان های پروژه محور، این عوامل ارزیابی شد و با استفاده از تکنیک دلفی فازی با توزیع 12 پرسشنامه بین خبرگان این حوزه، تحلیل گردید.موثرترین عامل شناخته شده در موفقیت اتحادهای استراتژیک، وجود تیم های حل مشکل است، که در گروه دیدگاه منبع محور طبقه بندی شده بود. ارجحیت این نظریه، به عنوان مهم ترین پشتوانه نظری تبیین کننده عوامل کلیدی موفقیت در ائتلاف استراتژیک سازمان های پروژه محور می تواند نشانه عدم شفافیت و اعتماد حاکم بر روابط بازیگران صنعت و عدم اثربخشی اقدامات انجام شده باشد.