نسل های حقوق بشر

این نوشتار تلاش بر این است که معیارها و ملاک های نسل کشی تبیین و نکات مهم آن روشن و مختصری از تاریخچه و شکل گیری آن بیان گردد. در خلال این توضیحات به مسئله دیپلماسی چندجانبه توجه شده و سعی می شود، تا ضمن بیان مولفه های نسل کشی به اثبات وقوع این جنایت در جامعه جهانی پرداخته شود. همچنین مقاله حاضر سعی در تطبیق مصادیق اتفاق افتاده نسل کشی با حقوق بین الملل و خصوصاً کارکرد دیپلماسی چندجانبه در مواجهه با نسل کشی داشته است و پس از اثبات نقش موثر آن، وظایف و فعالیت هایی که جامعه جهانی موظف به انجام آن هستند، بیان شده و اشاره مختصری به نقش دیپلماسی چندجانبه در مقابله با حوادث تروریستی دارد. همچنین به این مطلب اشاره می شود که دیپلماسی چندجانبه بعنوان مرجعی تخصصی در مورد رسیدگی به موضوع نسل کشی در جامعه جهانی است. در این پژوهش ابتدا به بررسی دیدگاه های نظری می پردازد. و سپس به بررسی گفتمان سوم حقوق بشر، دیپلماسی چندجانبه و ابعاد ایجابی و سلبی آن پرداخته خواهد شد. و درنهایت کارکرد دیپلماسی چندجانبه جهت همبستگی و همزیستی در مواجهه با نسل کشی و جنایات علیه بشریت مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد

نسل های سه گانه ی حقوق بشر هر کدام شامل حقوقی می باشد که احترام و تضمین آنها فراتر از حوزه های داخلی کشورها، در سطح منطقه ای و بین المللی مورد تأکید قرار دارد. در شرایطی که طرح طبقه بندی نسل های حقوق بشر مورد انتقاد جدی قرار گرفته، تا جایی که با تردید به نسل سوم حقوق بشر نگاه می شود، سخن از نسل چهارم و حتی نسل پنجم حقوق بشر به میان آمده است. در این مقاله پس از تشریح زمینه ی طرح نسل چهارم، بر مبنای دیدگاه های اساتید و پژوهشگران حقوق به تبیین مفهوم و دامنه ی حقوق نسل چهارم پرداخته شده است. بر مبنای نتایج تحقیق، طرح نسل چهارم حقوق بشر یک ایده غیرعلمی و بدون مبنا نبوده و برخی از اساتید و پژوهشگران حقوق -به ویژه در سال های اخیر- بر لزوم شناسایی نسل جدیدی از حقوق بشر تاکید دارند. زمینه اصلی و دلیل شکل گیری این دغدغه در میان پژوهشگران حقوقی، لزوم حفظ کرامت انسانی در عصر حاضر است؛ دورانی که بدون تردید مهم ترین ویژگی آن رشد سریع تکنولوژی و تحول در ارتباطات می باشد. به این ترتیب نسل چهارم حقوق بشر را می توان مجموعه حقوقی دانست که هدف آن حمایت از کرامت انسانی در تحقیقات علمی و در برابر تکنولوژی های نوین است. هنوز چارچوب حقوق نسل چهارم حقوق بشر نه به لحاظ تبیین مبانی حقوقی، نه از لحاظ تعریف دقیق موضوع و نه از نظر تعیین صاحبان حق و مسئولان آن به صورت دقیق تعریف نشده و به صورت کلی در خصوص مصادیق این حقوق اتفاق نظر وجود ندارد.

حقوق بشر اساسی ترین و ابتدایی ترین حقوقی است که هر فرد به طور ذاتی، فطری و به صرف انسان بودن از آن بهره مند می شود و در اسناد بین المللی مختلف نیز به آن پرداخته شده است. یکی از اسناد مهمی که این حق را از جنبه های گوناگون مورد بررسی قرار داده است منشور سازمان ملل است؛ و یکی از ارکان مهم آن که به بررسی دعاوی حقوق بشری پرداخته است دیوان بین المللی دادگستری می باشد، هرچند دیوان به سبب محدودیت های مربوط به صلاحیت خویش نمی تواند به سادگی به دعاوی حقوق بشری رسیدگی کند اما با توجه به صلاحیت عام آن، تاکنون حقوق بشر موضوع تعدادی از دعاوی مطرح شده در این مرجع قضایی بین المللی بوده است و در خلال سال های فعالیتش تصمیمات مهمی در خصوص حقوق بشر که حقوق بنیادین و پایه ای است و تأکید مداوم بر حیثیت و کرامت انسان ها دارد، گرفته است؛ در این مقاله سعی بر این داریم تا با مطالعه حقوق بشر و نسل های آن، این موضوع را از منظر دیوان بین المللی دادگستری بررسی نماییم.

در سال های اخیر هوش مصنوعی با پیشرفت سرسام آوری بخش های ارائه خدمات و به تبع آن سیاست های رفاهی و اجتماعی در کشورهای توسعه یافته را تحت تاثیر قرار داده است. این مهم باعث شده که هوش مصنوعی در کنار فناوری های نوینی چون داده های انبوه و الگوریتم های خودرو، علاوه بر شکل دهی به بسیاری از تحولات اجتماعی، سیاست گذاران را با چالش ها و پرسش های مهمی مواجه گرداند. اجرای آزمایشی فناوری های فوق الذکر در صنعت بیمه، بانکداری، نظام های سلامت و ثبت احوال همانند عصر پیشادیجیتال، بستر نقض گسترده و نظام مند (سیستمیک) بسیاری از حقوق بشر مندرج در اسناد بین المللی را به وجود آورده است با این تفاوت که به دلیل اتوماتیک (ماشینی ) بودن این نقض ها، امکان «احراز مسئولیت» از طرف نهادهای ناظر داخلی و یا بین المللی به درستی تعریف نشده و به تبع آن، سازوکار پاسخ گویی را نمی توان با چهارچوب های قانونی کنونی، فعال نمود. در این نوشتار ضمن توجه به تقسیم بندی نسل های سه گانه حقوق بشری، حقوق فرانسلی و مقدمه اصول تداوم بشری تعریف شده و تاثیرگذاری هوش مصنوعی بر این حقوق مورد اشاره قرار می گیرند. در ادامه نیز با طرح این مفروض که خطر اصلی هوش مصنوعی برای حقوق شهروندان، ایجاد دسته بندی ها، تبعیض و نقض حق تعیین سرنوشت قلمداد می شود، متعاقباً در پاسخ به این سوال که چگونه می توان با چالش های فوق الذکر مقابله نمود، پیشنهاداتی پیرامون ایجاد مکانیزم های مناسب برای حمایت و مراقبت از حقوق نسل های مختلف حقوق بشری مطرح گردیده و با برداشتی تطبیقی از اسناد بین المللی و داده های کتابخانه ای الکترونیک بر اساس روش توصیفی-تحلیلی، بررسی می گردد.