شبکه دانش

با توانمندسازی شبکه دانش سازمان، بستری مناسب برای تولید، اشتراک و به کارگیری دانش و درنهایت بازتولید دانش فراهم می شود که به فرآیند تبدیل هوش فردی کارکنان به هوش سازمانی کمک می کند. هدف پژوهش حاضر، بررسی نحوه تعامل بین هوشمندی سازمانی و ابعاد شبکه های دانش در «مرکز پژوهش صنعت خودرو» است. پژوهش حاضر از نوع تلفیقی (کیفی و کمّی) است. اطلاعات مربوط به مبانی نظری موضوع و پیشینه با روش کتابخانه ای از کتاب ها، پایان نامه ها، مقاله ها و منابع اینترنتی جمع آوری شد. در روش کیفی، مطالعه اسناد و مدارک و نظرسنجی از خبرگان برای بررسی و تأیید مؤلفه های استخراج شده از مبانی نظری موضوع به کار رفت؛ سپس با استخراج مدل مفهومی پژوهش، رابطه بین ابعاد شبکه های دانش و هوشمندی سازمانی در جامعه آماری «مرکز پژوهش صنعت خودرو» مورد آزمون قرار گرفت و داده های به دست آمده با نرم افزار SPSS 22، تجزیه وتحلیل شد. پس از تحلیل داده ها، فرضیه های پژوهش بررسی شدند. نتایج نشان داد که بین ابعاد شبکه های دانش (عوامل محیطی، ماهیت دانش، فرهنگ، سیستم فناوری اطلاعات و ارتباطات، فرآیندهای مدیریتی) و هوشمندی سازمانی رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد.

علم در سده اخیر سه وضعیت جدی را تجربه نموده است. مطابق وضعیت نخست، علم یک حقیقت کاملاً مستقل لحاظ شده است که براساس منطق اکتشاف علمی، صلابت و برتری خود را نسبت به سایر دانش های غیر تجربی اعلام می دارد. در رویکرد دوم، علم به مثابه دانشی متأثر از نقش روانی و اجتماعی کنشگرانِ خود، از اسطوره استقلالی پیشین فاصله گرفته و در عمل نشان داده است که پدیده ای اجتماعی است. برکنار از این دو رویکرد که اولی بر تمایز علم از غیرعلم و دومی بر در هم آمیختگی علم و غیرعلم تأکید دارند، رویکرد سوم بر شبکه ای بودن علم تأکید دارد؛ شبکه ای که تمامی علوم و معارف بشری و تحولات اجتماعی و سیاسی و اخلاقیات فردی و غیره در سرشت آن دخالت دارند و تمامیت آن بر جهت و روش تحقیق علوم تجربی اثر می گذارد. اینجاست که علوم تجربی همچون دیگر دانش ها از رویکرد شبکه ای برای حل مسائل و موضوعات خود بهره می برد. این نوشتار درصدد است پس از توضیح سیر این سه جریان در تاریخ علم معاصر، ضرورت مطالعات شبکه ای دانش را تبیین نماید.

شبکه دانش یکی از راهکارهای نوین مدیریت دانش محسوب می شود که منطق ایجاد آن، ایجاد اثرات هم افزایی از طریق ترکیب موثر منابع انسانی دانشکار و پایگاه های دانشی شرکتهای هم پیمان است. امروزه مواجهه با مسائلی که دارای پیچیدگی های ساختاری بوده و ذینفعان مختلف با دیدگاه های متفاوتی نسبت به آن دارند، موجب افزایش بکارگیری سیستم های نرم خصوصاً در حل مسائل مدیریتی گشته است. از سوی دیگر بدلیل محدودیت های موجود در این روش شناسی و به منظور ارتقاء کیفیت در یک پژوهش کیفی، انگیزه ای برای بهره گیری از ابزار نگاشت شناختی ایجاد نموده است. در این تحقیق با بهره گیری ترکیبی از نگاشت شناختی و روش شناسی سیستم های نرم، ابعاد و عوامل تشکیل دهنده مسأله تحقیق مورد بررسی قرار گرفته و با بهره گیری از تکنیک های موجود در این مدل ترکیبی، امکان ترکیب نظرات خبرگان مختلف و حصول اجماع نظر میان نگرش های مختلف و تشکیل نقشه شناختی گروهی فراهم شده است. نتایج تحقیق حاضر نشان داده است که الگوی توسعه شبکه های دانش در هاب های پژوهشی صنعت نفت دارای ابعاد سه بعدی شامل ساختار شبکه دانش، محتوای شبکه دانش و زمینه شبکه دانش می باشد .

هدف:    تحلیل شبکه اجتماعی دانشگاهی حوزه شبکه دانش به منظور ترسیم ساختار فکری و مفهومی این حوزه. طراحی/ روش شناسی/ رویکرد : پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و از طریق تحلیل شبکه های اجتماعی دانشگاهی انجام شده است. برای انجام این پژوهش روش های تحلیل عملکرد و نگاشت نقشه علمی حوزه شبکه دانش اجرا شدند. در تحلیل عملکرد از شاخص فراوانی استنادها و برای نگاشت نقشه علمی از شاخص های هم استنادی، هم رخدادی واژه های مهم و کتابشناسی زوجی استفاده شد. ابزار انجام تحلیل و نگاشت نقشه علمی در این پژوهش نرم افزارVOSviewer  است. پایگاه داده پژوهش مشتمل بر اطلاعات کامل کتابشناختی و استنادی 1748 مقاله علمی، فصل کتاب و مقاله مروری مربوط به حوزه شبکه دانش است که در طول سال های 2020 و ماقبل آن در مجموعه هسته پایگاه استنادی وب آو ساینس نمایه شده اند. یافته های پژوهش: علاوه بر بحث جامع در خصوص مفهوم شبکه دانش، برجسته سازی نسبت شبکه دانش با سایر مفاهیم، شناسایی روندهای پژوهشی، و معرفی آثار و منابع شاخص این حوزه، ساختار فکری حوزه شبکه دانش نیز ترسیم شد. محدودیت ها و پیامدها: حضور کم نشریات منتشر شده داخلی در پایگاه اطلاعاتی وب آو ساینس محدودیت این پژوهش به شمار می رود. این محدودیت ترسیم ساختار فکری و مفهومی شبکه اجتماعی دانشگاهی داخل کشور را ناممکن می سازد. پیامدهای عملی: شبکه دانش از موضوعات پرکاربرد در حوزه های مختلف است. با توجه به نقش آن در نوآوری، اشتراک دانش، ارتقای همکاری، انتقال تکنولوژی و ... لازم است توجه بیشتری به این حوزه صورت پذیرد. این مطالعه راهنمای مناسبی برای این منظور به شمار می رود. ابتکار یا ارزش مقاله: بر اساس جستجوهای انجام شده این مقاله نخستین پژوهشی است که به ترسیم ساختار فکری و مفهومی حوزه شبکه دانش پرداخته است .

کسب دانش جدید، علاوه بر ایجاد مزیت رقابتی برای سازمان ها موجب ارتقاء عملکرد سازمانی نیز می شود. شبکه های دانشی، یکی از منابع اصلی کسب دانش در هر سازمان محسوب می شوند. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه مدیریت شبکه دانش و عملکرد نوآوری محصول انجام شد. برای این منظور، ابتدا یک چارچوب مفهومی از عملکرد نوآوری محصول با توجه به مولفه های مدیریت دانش و راهبردهای توسعه محصول ارائه گردید و در ادامه، تاثیر تمرکز راهبردی بر توسعه محصولات جدید و عملکرد نوآوری محصول از نقطه نظر دانش فنی، دانش رقابتی و  دانش مشتری مورد بررسی تجربی قرار گرفت. جامعه آماری این پژوهش را کارشناسان فناوری اطلاعات شرکت های تجارت الکترونیک استان اصفهان و خبرگان دانشگاهی در حوزه مدیریت دانش و نوآوری (جهت بررسی روایی محتوا) تشکیل می دهند. برای آزمون مدل مفهومی، روش معادلات ساختاری و نرم افزار AMOS و برای تایید شاخص ها و روایی سازه، تحلیل عاملی اکتشافی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که عملکرد نوآوری محصول از مدیریت شبکه های دانشی ایجاد می شود. همچنین مشخص گردید که برخی از  راهبردهای توسعه محصول بر عملکرد نوآوری محصول و شبکه های دانشی تاثیر معناداری دارند. از بین راهبردهای توسعه محصول، راهبرد افزایشی هیچ گونه تاثیر معناداری بر عملکرد نوآوری محصول ندارد. همچنین شبکه های دانشی بر عملکرد نوآوری محصول تاثیر مثبت و معناداری دارد.

این مطالعه به بررسی وضعیت تحقیقات مرتبط با رهبری معاصر در دهه گذشته می پردازد. با استفاده از داده های استنادی SSCI از یگ مجله معتبر رهبری (فصلنامه رهبری) که شامل 696 مقاله و 63407 مرجع استناد شده می باشد، یک تحلیل همبستگی برای بررسی ساختار فکری مطالعات رهبری انجام دادیم. نتایج نشان می دهد که مطالعات رهبری معاصر بر رهبری تحول آفرین، نظریه LMX، نظریه های رهبری ضمنی، رهبری اصیل، رهبری کاریزماتیک (پر جذبه)، رهبری اخلاقی، و عواطف و احساسات رهبری تمرکز دارند. بنابراین، این مطالعه، مبانی علمی تحقیقات رهبری را شناسایی کرده و تأثیرگذارترین مجلات، نشریات و محققان و روابط بین آنها را در این زمینه معرفی می کند. نتایج این مطالعه همچنین ابزار مفیدی برای دستیابی محققین به ادبیات تحقیقات رهبری ارائه می کند.

هدف: هدف این پژوهش شناسایی مؤلفه های تاثیرگذار بر شبکه دانش پژوهشگاه صنعت نفت است. روش: این پژوهش کاربردی از نوع کیفی است. جامعه آماری این پژوهش شامل 9 نفر از مدیران و خبرگان پژوهشگاه صنعت نفت می باشد. برای نمونه گیری در این پژوهش از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شده است. برای گردآوری اطلاعات ابعاد و مولفه های مرتبط با شبکه دانش از مصاحبه نیمه ساختاریافته و روش تحلیل مضمون استفاده شده است. یافته ها: بابررسی منابع چاپی و غیرچاپی، ۶ بعد تاثیرگذار در شبکه دانش ( بعد راهبردی، ساختاری، عوامل محیطی، فرهنگ اشتراک دانش، محتوای شبکه دانش و زیرساخت) شناسایی و سپس براساس تحلیل کیفی، مولفه های تاثیرگذار بر هریک از ابعاد مشخص شدند. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که ماهیت چندبعدی شبکه دانش پژوهشگاه صنعت نفت باتوجه به الگوهای ذهنی مصاحبه شونده ها باهم در ارتباط بوده و در اقدامی مشترک به مدیریت موفق دانش در این پژوهشگاه منجر شده است.

شبکه سازی دانش حکمرانی شهری در محیط پویا، زیربنای پیشرفت دانش بنیان شهرها است. ضرورت آمادگی مدیریت پیچیده ی شهری را برای همگامی با تحولات و جذب آن ها به چالش می کشاند. لذا درک و شناخت نحوه شبکه سازی دانش حکمران شهری و تأثیر آن بر نحوه ی عملکرد و تصمیم گیری مدیران امری حیاتی است؛ هدف از این پژوهش ارائه الگویی از شبکه سازی دانش و عوامل تأثیرگذار بر شبکه دانش حکمرانان شهری است. پژوهش حاضر کیفی و مبتنی بر پارادایم تفسیری و روش تحلیل تم است. تحقیق از نظر هدف، بنیادین و از منظر جمع آوری و ماهیت داده ها، اکتشافی - استقرایی است. جامعه هدف تحقیق، شهرداران نواحی شهر تهران است و از میان 123 شهردار ناحیه ی تهران 18 نفر از افراد خبره انتخاب شدند. این افراد بر اساس سوابق کاری و با نظر معاونت برنامه ریزی مناطق 22 گانه تهران انتخاب شدند و پس از اشباع نظری و اشباع داده، مصاحبه ها به اتمام رسیدند. ابزار اصلی تحقیق گروه کانونی اکتشافی با مصاحبه عمیق است؛ لذا برای تحلیل داده های متن مصاحبه ها، بر اساس دانش های در دسترس، از نرم افزار MAXQDA 2020 استفاده شده است. در این تحقیق، دو دسته اصلی از تم های تأثیرگذار و تأثیرپذیر بر شکل گیری شبکه دانش حکمرانان شهری شناسایی شدند. تم های تأثیرگذار: عوامل زمینه ای فردی، محیطی و اجتماعی، دانش حکمرانی و دانش شهری می باشند. تم تأثیرپذیر: الگوی شبکه دانش حکمرانی است لذا، سه الگوی حکمرانی شهری رایج، مطلوب و نامطلوب ایجاد می شود. تأثیرات و پویایی محیط می تواند در فرآیند شکل گیری شبکه دانش حکمرانی تأثیرگذار باشد و این شبکه ها، الگوهای گوناگون حکمرانی ایجاد کنند. کم توجهی به ایجاد شبکه های دانش در نهادها و سازمان های دولتی، فرآیند تصمیم گیری را کند کرده و مدیریت بحران در دنیای امروز را با چالش هایی مواجه می کند.