مطالب مرتبط با کلیدواژه

منطقه شهری


۱.

بررسی رابطه پایگاه اقتصادی- اجتماعی خانوارهای مناطق شهری و جدایی گزینی فضایی در شهر تکاب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جدایی گزینی فضایی پایگاه اقتصادی- اجتماعی منطقه شهری شهر تکاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۴ تعداد دانلود : ۵۲۵
این تحقیق سعی بر آن دارد رابطه پایگاه اقتصادی- اجتماعی مناطق شهری و جدایی گزینی فضایی در شهر تکاب را موردمطالعه قرار دهد و در همین راستا به بررسی رابطه بین متغیر پایگاه اقتصادی- اجتماعی و متغیر منطقه شهری می پردازد. این پژوهش از نوع کاربردی و روش انجام آن به صورت پیمایشی می باشد. روش تجزیه وتحلیل اطلاعات هم بدین گونه بوده است که در ابتدا جداول توافقی جهت سنجش پایگاه اقتصادی- اجتماعی و اجزای مختلف آن به تفکیک مناطق مختلف شهری تکاب به کاررفته و سپس برای بررسی رابطه بین متغیرها در راستای پاسخ به سؤال تحقیق از آزمون خی دو و ضرایب همبستگی کرامر، گودمن و کروسکال، لامبدا و درنهایت ضریب عدم اطمینان استفاده شده است. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که بین پایگاه اقتصادی- اجتماعی مناطق شهری و جدایی گزینی فضایی در شهر تکاب رابطه علی و معلولی وجود دارد و به عبارت دیگر می توان گفت پایگاه اقتصادی- اجتماعی، جدایی گزینی فضایی در شهر تکاب را موجب شده است. به همین دلیل، ساکنان منطقه 1 در بخش شرقی و جنوب شرقی شهر و ساکنان منطقه 2 در بخش غربی شهر کاملاً از یکدیگر به صورت تفکیک شده سکنی گزیده اند. از سوی دیگر منطقه 3 در بخش مرکزی شهر و منطقه 4 در قسمت های شمالی و جنوب غربی شهر نیز شکل دیگری از جدایی گزینی فضایی (با شدت تفکیک کمتر) را به وجود آورده اند.
۲.

برنامه ریزی منظر مبتنی بر خرد اقلیم با هدف کاهش آلاینده های هوا در کلان شهرها (نمونه مورد مطالعه منطقه 22 شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: منظر محیط زیست فضای سبز منطقه شهری جزایر حرارتی آلودگی هوا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۸ تعداد دانلود : ۳۶۷
بیان مسئله: کاهش آلودگی هوای تهران دو رویکرد کلی را در بر می گیرد. رویکرد نخست به کاهش وسایل آلاینده می پردازد که موجب انتشار و توزیع آلاینده ها در سطح شهر است و رویکرد دوم به کاهش میزان آلودگی از طریق روش های جذب و تبدیل آنها به صورت طبیعی تأکید دارد. بدین معنی که با یافتن راه حل هایی نه تنها می توان میزان آلودگی هوا را کاهش داد، بلکه می توان با به کارگیری تدابیری هوای سالم را تولید و منتشر کرد که در نتیجه سلامت جسم و روان شهروندان را به دنبال دارد.<br /> هدف تحقیق: به طور کلی هدف این پژوهش یافتن راهکارهایی در حوزه برنامه ریزی و طراحی منظر است تا از این طریق به کاهش آلودگی هوا و همچنین به بازتولید هوای سالم دست یافت.<br /> سؤال تحقیق: این پژوهش به دنبال پاسخگویی به این سؤال است که چگونه می توان از برنامه ریزی منظر در بازتولید خرد اقلیم ها در جهت کاهش آلودگی هوا استفاده کرد؟<br /> روش تحقیق در پژوهش حاضر به صورت کیفی است و به شیوه تحلیل محتوا و بررسی نمونه های مشابه و استخراج نقاط ضعف و قوت، به تبیین اصول و الگوهای طراحی منظر همساز با اقلیم پرداخته می شود.<br /> نتیجه گیری: به نظر می رسد ایجاد خرد اقلیم در منطقه 22 تهران می تواند به کاهش پدیده جزیره گرمایی منجر شده و در نتیجه آن کاهش آلودگی هوا را به دنبال داشته باشد. نتایج تحقیق نشان می دهد که با کاهش شدت جزیره گرمایی از طریق بهبود برخی عناصر منظر شهری، دست یافتن به محیطی سالم همراه با کاهش آلاینده های مضر بر سلامتی انسان امکان پذیر خواهد شد.
۳.

تعیین محدوده منطقه شهری چندمرکزی مازندران(ساری، آمل، بابل، قائم شهر)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: منطقه شهری چندمرکزی تعیین محدوده محدوده چندمرکزی مازندران مرکزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۷ تعداد دانلود : ۱۹۲
منطقه های شهری چندمرکزی، پاسخی برای ایجاد تعادل و رفع کاستی های ناشی از مدل تک مرکزیتی هستند . در مدل چندمرکزیتی ، مراکز با اندازه های فضایی و جمعیتی نسبتاً برابر که با فاصله کمی از هم قرار گرفته اند، تشکیل مجموعه ای منسجم را می دهند و با بهره مندی از هم افزایی انرژی، فعالیت های مکمل همراه با رقابت پذیری با یکدیگر دارند. شهرهای ساری، بابل، آمل و قائم شهر ازجمله مراکز اصلی استان مازندران می باشند؛ در این خصوص، مسأله  اصلی، نبود محدوده دقیق و در پی آن نبود برنامه توسعه فضایی یکپارچه برای این منطقه است ، که در نتیجه آن، بسیاری از کاربری های کلان در مقیاس منطقه به صورت ناهماهنگ و با کیفیت پایین در سطح این مجموعه پراکنده شده اند یا اصلا وجود ندارند. همچنین تصمیم گیری قاطع و منسجمی در خصوص محیط زیست این منطقه شهری نشده است و هر روزه شاهد ساخت و ساز های بی رویه و استفاده نادرست از اراضی آن هستیم. در این راستا پژوهش حاضر، به کمک روش تحلیل جریان، مدل جاذبه و همین طور محاسبه قدرت پیوند بین شهرهای استان با مراکز اصلی، محدوده ای برای منطقه شهری چندمرکزی مازندران ارائه داده است که به واسطه این امر، برنامه های منسجم برای این محدوده برنامه ریزی گردد و پیشرفت منطقه را به همراه داشته باشد. محدوده نهایی منطقه شهری چندمرکزی مازندران با بررسی شاخص های معین شده طبق مبانی نظری و اطلاعات به دست آمده از بخش شناخت، مشخص و نقشه ها توسط نرم افزار ArcGIS ترسیم و ارائه شده است که این محدوده شامل شهرهای ساری، قائم شهر، بابل، آمل، امام زاده عبدالله، دابودشت، زرگرمحله، گتاب، امیرکلا، هادی شهر، کیاکلا، جویبار، ارطه، پایین هولار و میان دورود می باشد .
۴.

منطقه کلان شهری و بازتاب فضایی آن مورد تهران(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: منطقه شهری متروپل تهران مجموعه شهری گسترش فضایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۰ تعداد دانلود : ۷۳
افزایش جمعیت شهری و عوارض ناشی از آن در حال حاضر یکی از دشواری ها و مشکلاتی است که در سطح جهانی ملی و منطقه ای اذهان عمومی را به خود مشغول داشته است . در این میان پیدایش کلان شهرها در کشورهای مختلف و رشد بی رویه تهران در کشور ما موجبات تغییر در نظام شهری را فراهم آورده است . توسعه و گسترش فضایی تهران علاوه بر پیدایش کو یها، محلات، شهرک های جدید، هسته های جمعیتی کوچکی را نیز که از 35 سال پیش به صورت قریه و آبادی شکل یافته بودند با پذیرش مهاجرین جدید به صورت قطب های متمرکز جمعیتی درآورده است . بدین ترتیب نظم فضایی خاصی که از سال های قبل از 1335 در تهران و فضای پیرامونی شکل گرفته بود در جریان یک سلسله تحولات اقتصادی - اجتماعی و سیاسی در سطح ملی و منطقه ای دگرگون و ضمن توسعه فضایی مقر شهری به سازماندهی فضای پیرامونی و مناطق اطراف منجر شده است.افزایش جمعیت شهری و عوارض ناشی از آن در حال حاضر یکی از دشواری ها و مشکلاتی است که در سطح جهانی ملی و منطقه ای اذهان عمومی را به خود مشغول داشته است . در این میان پیدایش کلان شهرها در کشورهای مختلف و رشد بی رویه تهران در کشور ما موجبات تغییر در نظام شهری را فراهم آورده است . توسعه و گسترش فضایی تهران علاوه بر پیدایش کو یها، محلات، شهر کهای جدید، هسته های جمعیتی کوچکی را نیز که از 35 سال پیش به صورت قریه و آبادی شکل یافته بودند با پذیرش مهاجرین جدید به صورت قطب های متمرکز جمعیتی درآورده است . بدین ترتیب نظم فضایی خاصی که از سال های قبل از 1335 در تهران و فضای پیرامونی شکل گرفته بود در جریان یک سلسله تحولات اقتصادی - اجتماعی و سیاسی در سطح ملی و منطقه ای دگرگون و ضمن توسعه فضایی مقر شهری به سازماندهی فضای پیرامونی و مناطق اطراف منجر شده است.افزایش جمعیت شهری و عوارض ناشی از آن در حال حاضر یکی از دشواری ها و مشکلاتی است که در سطح جهانی ملی و منطقه ای اذهان عمومی را به خود مشغول داشته است . در این میان پیدایش کلان شهرها در کشورهای مختلف و رشد بی رویه تهران در کشور ما موجبات تغییر در نظام شهری را فراهم آورده است . توسعه و گسترش فضایی تهران علاوه بر پیدایش کو یها، محلات، شهر کهای جدید، هسته های جمعیتی کوچکی را نیز که از 35 سال پیش به صورت قریه و آبادی شکل یافته بودند با پذیرش مهاجرین جدید به صورت قطب های متمرکز جمعیتی درآورده است . بدین ترتیب نظم فضایی خاصی که از سال های قبل از 1335 در تهران و فضای پیرامونی شکل گرفته بود در جریان یک سلسله تحولات اقتصادی - اجتماعی و سیاسی در سطح ملی و منطقه ای دگرگون و ضمن توسعه فضایی مقر شهری به سازماندهی فضای پیرامونی و مناطق اطراف منجر شده است. روند این تحولات موجب پیدایش شکل تازه ای از سازماندهی فضایی گردیده که امروزه اصطلاحاً «منطقه شهری » « مجموعه شهری» یا منظومه شهری نامیده می شود
۵.

کلان شهر تهران بزرگ و چالش های مدیریت شهری(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: کلان شهر تهران منطقه شهری قطب شهری کرج نخست شهری مدیریت شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۴ تعداد دانلود : ۱۳۵
کلان شهر تهران به عنوان بزرگترین مرکز شهری خاورمیانه، تا دو سده پیش، در مقابل شهرهای تاریخی و پر آوازه ایران زمین، شهری کوچک به شمار می آمد که در حاشیه شمالی ری قرار داشت و مکانی خوش آب و هوا در دامنه های جنوبی البرز محسوب می شد که تحولات سیاسی کشور از دوره صفوی به بعد، بر اهمیت چهار راهی ارتباطی آن صحه نهاد. بویژه از آن جهت که این شهر در مرکزیت و ثقل جغرافیایی جریان حرکت طوایف قدرتمند مدعی حکومت قرار گرفت. تا اینکه از آغاز قاجاریه به پایتختی برگزیده شد و اهمیت روز افزون یافت و با ورود کشور به عصر جدید پس از انقلاب مشروطه و آغاز دوره پرشتاب شهر نشینی در ایران، تهران با در نوردیدن مرز های طبیعی و تاریخی خود و الحاق شهرها و روستاهای پیرامون به به کلان شهری بزرگ تبدیل گردید که البته به مشکلات و معضلات کارکردی کالبدی و اجتماعی – اقتصادی کلان شهرهای کشورهای توسعه نیافته نیز دچار گردید. مسائلی چون بی هویتی، بافت ناهماهنگ کالبدی و فضایی بخش های کهنه و جدید شهر، آلودگی های زیست محیطی، حاشیه نشینی، تمرکز بیش از اندازه فعالیتهای رسمی و غیر رسمی اقتصادی و در نتیجه تمرکز ناموزون جمعیت در این شهر و غیره، موجب گردید تا بتدریج مراکز جمعیتی و شهرهای حاشیه این کلان شهر نیز رشد نموده و به عنوان مراکز خوابگاهی و پسکرانه تهران به قطب های جمعیتی تبدیل شوند که ایجاد قطب شهری کرج در غرب تهران نمونه اصلی آن است. درنتیجه با تمرکز جمعیت در سایر شهرهای پیرامون تهران اکنون با یک مجموعه و منطقه شهری در محدوده استان تهران مواجه هستیم که شکل گیری چنین ساختاری بر پیکره کشور استان تهران پیامدهای خاص خود را داشته و مدیریت کلان سیاسی و اداری خاصی را طی می نماید.  
۶.

تخمین نشت گاز متان از علمک های شهری مشهد و ارزیابی اثرات اقتصادی و زیست محیطی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۲۹ تعداد دانلود : ۱۷۳
این مطالعه که در مناطق 8 گانه گازی شهری مشهد انجام شد؛ در ابتدا آمار توصیفی از وضعیت علمک های گاز شهری مشهد و حالت های مختلف نشتی ارائه شد؛ به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده و بررسی علل نشتی، رابطه میان 5 متغیر با مقدار نشتی از علمک های گاز با نرم افزار Statistical Package for the Social Sciences (SPSS) V.26 تحت آزمون قرار گرفت؛ این 5 متغیر عبارتند از: تجهیزات/اتصالات علمک، سن کارکرد علمک، نوع سرویس علمک (خانگی، صنعتی و تجاری)، ناحیه شهری و فصول مختلف سال. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل نشان داد که میان نوع تجهیزات/اتصالات و نشتی اختلاف معنی داری مشاهده گردید. (P-Value= 0.0001). همچنین میان سایر متغیر های پژوهش (سن کارکرد علمک، نوع سرویس علمک (خانگی، صنعتی و تجاری)، ناحیه شهری و فصول مختلف سال) با میزان نشتی اختلاف معنی دار مشاهده گردید (P-Value= 0.0001)؛ افت فشار به دلیل تقاضای بیشتر مصرف گاز در فصل زمستان باعث کاهش میزان نشتی نسبت به سایر فصول شده است؛ تأثیر سن تجهیزات/ اتصالات شبکه توزیع به دلیل فرسودگی و طول عمر بیشتر باعث تشدید میزان نشتی گاز متان می شود؛ همچنین میزان نشتی در محل های تجاری اختلاف قابل توجهی را با سایر انواع مصارف به همراه داشت؛ قرار گرفتن در ناحیه شهری نیز باعث افزایش میزان نشتی گاز متان نسبت به سایر نواحی شده است؛ جنس و کیفیت تجهیزات و اتصالات به عنوان عامل اصلی و تأثیرگذار در نشتی گاز متان بایستی مورد توجه مدیران و مسئولان در این حوزه کاری واقع شود.
۷.

رویکردهای تحلیلی شبکه ریلی پرسرعت در توسعه مناطق کلان شهری چندمرکزی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: چندمرکزیت شبکه ریلی پرسرعت منطقه شهری منطقه نهادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۱۳۹
پدیده شهرنشینی در جهان در ایجاد مفهوم منطقه شهری نقشی بسزا داشته است. نسبت بالایی از جمعیت شهرنشین در مناطق کلان شهری سکونت یافته اند و پیشرفت حمل ونقل و توسعه شبکه ریلی پرسرعت مفهوم و ابعاد منطقه شهری را تغییر داده است. با توجه به آنکه عمده تحلیل های توسعه منطقه شهری از طریق شبکه ریلی پرسرعت به مطالعات اقتصادی محدود شده، در این پژوهش بعد مطالعات جغرافیایی مفهوم منطقه شهری و اثر شبکه ریلی پرسرعت بر آن مورد توجه قرار گرفته است که به مثابه یک ابزار سیاست گذاری قدرتمند در حال استفاده است. در این مقاله، با استفاده از مرور سامان مند بر مبنای واژگان کلیدی، مقاله های مرتبط از معتبرین سایت های علمی استخراج شد و سپس، بر اساس ارزیابی چکیده و روش و نتایج، تعداد 75 مقاله منتشرشده از سال 1938 تا 2022 انتخاب شد. پس از آن، پیشینه و روند تکامل نگرش ها و مفهوم سازی منطقه شهری از ابتدا تا کنون مورد توجه قرار گرفت. منطقه کلان شهری با رویکردهای تحلیلی و هنجاری در مقیاس های درون شهری، منطقه ای، ملی، و جهانی مطرح می شود. با اتصال هسته های کلان شهری به شبکه های دسترسی پرسرعت توسعه چندمرکزی به وقوع می پیوندد. شبکه ریلی پرسرعت ظرفیت تحول شبکه شهری، ایجاد یکپارچگی منطقه شهری، و توسعه مراکز جدید را دارد. تبیین مفهومی راهبرد ایجاد مناطق کلان شهری چندمرکزی از طریق گسترش شبکه ریلی پرسرعت می تواند به گسترش و پیوند مناطق کلان شهری، تقویت یکپارچگی، ایجاد شهرهای تخصصی، به کارگیری سازنده طرح های سازماندهی فضا، و حل بخشی از مسائل توسعه ای کمک کند.
۸.

ساماندهی بخش اتوبوس رانی منطقه شهری خرم آباد با تأکید بر مدیریت سیستم حمل ونقل (TSM)

کلیدواژه‌ها: بخش اتوبوس رانی منطقه شهری خرم آباد مدیریت سیستم حمل و نقل (TSM)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸ تعداد دانلود : ۶۲
یکی از چالش های اساسی در شهرهای جهان بحث تردد و جابجایی است. رشد بی رویه اتومبیل در شهرها و عدم توازن بین سطح کاربری اراضی حمل ونقل درون شهری و تعداد زیاد اتومبیل ها، برنامه ریزان و مدیران شهری را بر آن داشته است که با استفاده از حمل ونقل عمومی از ورود بی رویه اتومبیل های شخصی در شهر بکاهند. هدف این پژوهش ساماندهی سیستم حمل ونقل عمومی منطقه شهری خرم آباد با تأکید بر بخش اتوبوس رانی است. روش تحقیق حاضر توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر مطالعات اسنادی و کتابخانه ای و نیز مشاهدات میدانی بوده است که درنهایت برخی نتایج این تحقیق با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) بر روی نقشه نمایش داده شده است. در منطقه شهری خرم آباد اتوبوس رانی عمده ترین وسیله حمل ونقل عمومی به شمار می رود، لذا در این پژوهش نحوه توسعه فیزیکی و افزایش محلات تحت نفوذ خدمات سازمان اتوبوس رانی و نیز محل تقریبی احداث پایانه های اتوبوس رانی شهر را در آینده نمایش داده ایم. با توجه به اینکه خیابان های شهر خرم آباد خصوصاً در بخش مرکزی شهر، دارای عرض کم هستند؛ بنابراین برای حمل ونقل عمومی این خیابان ها خودروهای ون پیشنهاد می گردد.
۹.

واکاوی مسائل و مشکلات ساختار فضایی منطقه شهری تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: منطقه شهری ساختار فضایی روابط و تعاملات منطقه شهری تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷ تعداد دانلود : ۴۴
شهرها به عنوان فضایی مستقل از پیرامون خود محسوب نمی گردند و با توجه به تعاملات گسترده شهرها با مناطق پیرامونی و اثرگذاری این روند در ابعاد مختلف، بررسی ساختار فضایی منطقه شهری ضرورتی اجتناب ناپذیر می باشد. در این راستا، هدف از تحقیق حاضر بررسی مسائل و مشکلات منطقه شهری تبریز و ارائه راهکارهایی به منظور ارتقاء و توسعه محدوده مورد مطالعه می باشد. از این رو، روش تحقیق در مطالعه حاضر آمیخته (کمی-کیفی) با هدف کاربردی و ماهیت تحلیلی-اکتشافی می باشد که به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل تحلیل عاملی در محیط نرم افزار SPSS استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق را نیز مدیران و مسئولان شهری تشکیل داده اند که با توجه به مشخص نبودن حجم جامعه آماری، 100 نفر از طریق روش کوهن و نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند به عنوان حجم نمونه تعیین گردیده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که مهمترین مسائل و مشکلات منطقه شهری تبریز در قالب 6 دسته اصلی قابل تقسیم بندی بوده که بر مبنای مدل تحلیل عاملی 81/45 درصد از مسائل و مشکلات منطقه شهری تبریز را دربر می گیرد. عامل ها و مسائل استخراج شده به ترتیب اهمیت شامل مسائل ساختار و سازمان فضایی، مسائل زیست محیطی، آسیب پذیری کالبدی، مسائل اقتصادی، شبکه ارتباطی، حمل ونقل و ترافیک و مسائل اجتماعی-فرهنگی بوده که ارزش ویژه آنها نیز به ترتیب6/915، 3/422، 2/711، 2/091، 1/822 و 1/327 می باشد. نتایج نیز نشان می دهد که ساختار یک طرفه و تک قطبی منطقه (مادرشهر تبریز) تأثیر بسزایی بر افزایش مسائل و مشکلات داشته است و نیاز است تا با تأکید بر توزیع فضایی متعادل عملکردها از فشار بیش از حد به شهر تبریز جلوگیری به عمل آید.